Lascaux

Leizeetan 2.000 irudi inguru daude, horien artean 600 bat ondo zehaztutako animalienak direnak, gehienak zaldiak eta zezenak.

1948tik 1963a arte publikoki irekita egon ziren arren, 15 urteko tarte horrek margoei kaltea ekarri zien; harez geroztik, bisitarientzat orokorrean itxita daude, baina 1983an, "Lascaux II" erreplika gunea turismorako zabaldu zen.

Kobazuloa 1940ko irailaren 12an lau nerabek aurkitu zuten: Jacques Marsal-ek, Georges Agnel-ek, Simon Coencas-ek eta Marcel Ravidat-ek, azken haren Robot txakurraren bila ari zebiltzala. Garai hartan, Ravidatek zuhaitz erori batek eragindako zuloa aurkitu zuen. Bertara itzuli ondoren, hutsunea handitu eta Ravidat barrura lehena sartu zen: hondakinak zeharkatutakoan, barrunbe handi bat ikusi zuten. Geroago, barrualdea zeharkatuta, lehen gelara iritsi ziren, eta hormetako marrazkiak aurkitu.

Jendeari kobazulora sartzea erraztu zitzaion Bigarren Mundu Gerraren ostean. Hala ere, 1955 aldera, egunean kobazuloak jasotzen zituen 1200 bisitariek sortutako karbono dioxidoak marrazkiak kaltetu zituen. Hori zela eta, 1963an kobazuloa publikoari itxi zitzaion eta horrela harresien artea kontserbatu zen. Itxi ondoren, margolanak zaharberritu ziren.

Lascaux haitzuloko bisitariei itxierak eragindako kalteak konpentsatzeko, agintari arduradunek Paleolitoko santutegi horren tamaina osoko kopia egitea aurreikusi zuten, Altamira kobazuloarekin gertatu zen bezala. 1980ko martxoan, "Régie départementale du Tourisme de la Dordogne" (Dordoinako Turismo Zuzendaritza) arduratu zen lanaz. Aztarnategiaren bi sektore adierazgarrienak egitea erabaki zuen: Zezenen aretoa eta Ardatzeko zeharbidea. Lascaux II.ak 1983an ireki zituen ateak, Thot ere bisita zedin.

Faximilea Montignaceko jatorrizko kobazulotik 200 m-ra dago eta hori ere lur azpiko egitura da. Jatorriaren barne-bolumen orokorraren arabera egokitzen den hormigoizko maskorra estaltzen du: IGNk kalkulatutako kurba isometrikoetatik sortu zen. 50 cm-ko zeharkako billeteen, juxtaposatutako eta tartearen profil zeharkakoen bidez zehaztu ziren.

Metalezko armadura horretan alanbrezko sare batzuk kokatu ziren eta haien sareak nahiko meheak ziren kopiaren azala osatzen zuten hormigoia atxikitzeko.

Arrokaren ehundura ahalik eta zintzoen ergiteko, hainbat bikote estereofotografiko egin ziren, hainbat zimurtasun leheneratzen dituen modelatze fasea optimizatzen duen teknikaz. Azkenean, koloreztatzeko materialak aplikatu ziren, bai margoak, bai arrokaren gainazalaren itxura eta haren kokapena islatzen dituztenak. Hasieran eskuz hartutako oharrez osatutako papera zen, horman proiektzio baten bidez hobetu zena, eta bertan jatorrizko gunetik hartutako irudiak ageri dira.

Lascaux II-n azaldutako datuak transferitzeko protokolo hori aztarnategiko gainontzeko freskoen kopia guztiei aplikatu zitzaien ondoren: esate baterako, Putzuko eszenari, Behi Beltzaren panelari (bata besteari lotuta daude) eta Oreinaren frisoari. Pintura horiek Thonnac (Dordoina)ko "Centre d'art préhistorique du Thot" zentroan ikusgai daude.

• (Frantsesez) Webgune ofiziala Frantziako Kultura Ministerioa.
• (Ingelesez) The Cave Paintings of the Lascaux Cave Bradshaw Foundation.