Kripton

Kriptona[1] (grezieraz: κρυπτόν, kryptos, "ezkutua" esan nahi du) elementu kimiko bat da, Kr ikurra eta 36 zenbaki atomikoa dituena. Gas noble koloregabe, usaingabe eta zaporegabea da. Lurraren atmosferan aztarna-kantitatetan ageri da; aire likidotua frakzioka distilatuz isolatzen da eta sarritan lanpara fluoreszenteetan erabiltzen da beste gas arraro batzuekin konbinatuta. Kriptona inertea da eta, beraz, ezin zaizkio erabilera praktiko asko eman. Konposatuak eratzen ditu fluorrarekin, eta baita klatratoak urarekin, bere atomoak ur-molekulen sarean harrapatuta geratzen direnean.

Kriptona
36 Bromoa ← Kriptona → Rubidioa
36 Kr                                                                                                                                                                                                                                           Taula periodikoa
Ezaugarri orokorrak
Izena, ikurra, zenbakia	Kriptona, Kr, 36
Serie kimikoa	gas nobleak
Taldea, periodoa, orbitala	18, 4, p
Masa atomikoa	83,798(2) g/mol
Konfigurazio elektronikoa	[Ar] 3d10 4s2 4p6
Elektroiak orbitaleko	2, 8, 18, 8
Propietate fisikoak
Egoera	gasa
Dentsitatea	(0 °C, 101,325 kPa) 101,325 - 3,749 g/L
Urtze-puntua	115,79 K (-157,36 °C, -251,25 °F)
Irakite-puntua	119,93 K (-153,22 °C, -244,12 °F)
Urtze-entalpia	1,64 kJ·mol−1
Irakite-entalpia	9,08 kJ·mol−1
Bero espezifikoa	(25 °C) 20,786 J·mol−1·K−1
Lurrun-presioa P/Pa 1 10 100 1 k 10 k 100 k T/K 59 65 74 84 99 120
Propietate atomikoak
Kristal-egitura	kubikoa, aurpegietan zentratua
Oxidazio-zenbakia(k)	4, 2
Elektronegatibotasuna	3,00 (Paulingen eskala)
Ionizazio-potentziala	1.a: 1.350,8 kJ/mol 2.a: 2.350,4 kJ/mol 3.a: 3.565 kJ/mol
Erradio atomikoa (kalkulatua)	88 pm
Erradio kobalentea	110 pm
Van der Waalsen erradioa	202 pm
Datu gehiago
Eroankortasun termikoa	(300 K) 9,43x10-3
Soinuaren abiadura	(gas, 23 °C) 220 m/s
Isotopo egonkorrenak
Kriptonaren isotopoak iso UN Sd-P D DE (MeV) DP 78Kr %0,35 2,3x1020 u ε ε - 78Se 79Kr Sintetikoa 35,04 o ε - 79Br β+ 0,604 79Br γ 0,26, 0,39, 0,60 - 80Kr %21,23 Kr egonkorra da 44 neutroirekin 81Kr Sintetikoa 2,29x105 e ε - 81Br γ 0,281 - 82Kr %11,6 Kr egonkorra da 46 neutroirekin 83Kr %11,5 Kr egonkorra da 47 neutroirekin 84Kr %57 Kr egonkorra da 48 neutroirekin 85Kr Sintetikoa 10,756 u β- 0,687 85Rb 86Kr %17,3 Kr egonkorra da 50 neutroirekin

1960tik 1983ra, metroaren distantzia definitzeko kripton-86 isotopoaren espektro-lerro laranja-gorria erabili zen. Beste gas nobleak bezala, argiztatzean eta argazkigintzan erabil daiteke. Kriptonak betebehar garrantzitsua dauka kripton fluoruroko laserraren ekoizpen eta erabileran.