Koper
Koper (/ˈkoːpəɾ/ ahoskatua, italieraz: Capodistria), Esloveniako seigarren hiria da, Kostaldea-Karst eskualdeko hiri handiena. 2012ko erroldaren arabera, 53.037 biztanle ditu.
| Koper / Capodistria Koper Capodistria Koper-Capodistria | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| hiria | |||||||||||
 | |||||||||||
| |||||||||||
| Administrazioa | |||||||||||
| Herrialdea |  Eslovenia | ||||||||||
| Eskualdea | Kostaldea-Karst | ||||||||||
| Alkatea | Boris Popovič | ||||||||||
| Izen ofiziala | Koper Capodistria | ||||||||||
| Jatorrizko izena | Koper Capodistria | ||||||||||
| Posta kodea | 6000 | ||||||||||
| Geografia | |||||||||||
| Koordenatuak | 45°32′53″N 13°43′52″E | ||||||||||
 | |||||||||||
| Azalera | 13 km² | ||||||||||
| Altuera | 3 | ||||||||||
| Mugakideak | Muggia eta San Dorligo della Valle | ||||||||||
| Demografia | |||||||||||
| Biztanleria | 25.753 (2020ko urtarrilaren 1a) −301 (2021) | ||||||||||
| |||||||||||
| Dentsitatea | 1.981 bizt/km² | ||||||||||
| Informazio gehigarria | |||||||||||
| Telefono aurrizkia | 05 | ||||||||||
| Ordu eremua | UTC+01:00 eta UTC+02:00 | ||||||||||
| Hiri senidetuak | Korfu, Muggia, Ferrara, San Dorligo della Valle, Buzet (en)  , Samara, Žilina, Jiujiang, Saint John, Çeşme (en) , Prilep (en) eta Nikšić | ||||||||||
| Matrikula | KP | ||||||||||
| http://www.koper.si www.koper.si | |||||||||||
Geografia
Esloveniako hego-mendebaldean dago eta herrialdeak Adriatikoaren ertzean dituen lau herrietatik handiena denez, kaia garrantzitsua du. Udalerria oso txikia da eta Istria penintsulako iparraldean dago. Italiarekin muga egiten du eta Kroazia ere oso gertu dauka.
Hizkuntza
Koper ofizialki elebiduna da, esloveniera eta italiera hartzen ditu bere baitan, hortik Koper-Capodistria izena.
Historia
Sorrera
Koperreko golkoan zegoen uharte batean ezarri zen asentamenduan dauka jatorria. Greziarrek Aegida izena eman zioten "ahuntzen herria" eta erromatarrek latinizatu eta Capris deitu zuten. Honen aldaera da eslovenierazko Koper izena.
Erdi Aroa
568an lonbardiarren inbasioaren ondorioz, Triesteko biztanleek baimena eskatu zioten Justiniano II.a enperadore bizantziarrari Koperren ezartzeko eta haren omenen Justinopolis izena eman zitzaion. Azkenean lombardiarrek Koper ere hartu zuten. Hurrengo urteean, frankoen eta avaroen erasoak eta okupazioak ere izan zituen.
932 urtetik aurrera Koper eta Veneziaren artean harreman komertzialak sortu ziren baina Germaniako Erromatar Inperio Santuak Veneziarekin loturak hautsi zituenean eten egin ziren. Koperrek orduan herri eskubideak hartu zituen eta mugan egonik harresiak eraiki zituen. 1278an, ordea, Veneziaren esku geratu zen eta harresiak eraitsi ziren. Istriako hiriburu bihurtu zuten eta Caput Histriae izendatu ("Istriako buru"), hortik bere italierazko izena.
Aro modernoa
XVI. mendeko izurriteek hiriaren populazioa nabarmen gutxitu zuten eta 1719an Trieste kai aske bihurtu zenean, Koperrek merkataritza eremuaren monopolioa galdu zuen.
XX. mendea
1900 urteko erroldaren arabera, hiriko populazioa 8.000 biztanle ingurukoa zen: haietatik, 7.205 italiarrak ziren; 391; esloveniarrak; 167, kroaziarrak; eta 67 aleman hiztunak. Lehen Mundu Gerra bukatutakoan, Italiaren esku geratu zen, Trieste hiriburu zuen lurraldean, baina Bigarren Mundu Gerraren ondoren Jugoslaviak hartu zuen. Hiriko italiar gehienek Italiara alde egin zuten.
1991n Esloveniak independentzia lortutakoan, herrialdeko kai-hiri bakarra bihurtu zen.
Demografia
Egun, esloveniarrak nagusi dira: 2002ko erroldaren arabera, biztanleen jatorri etnikoak honako hauek dira:
- Esloveniarrak: 35.246 (% 74,4)
- Kroaziar, bosniar eta serbiarrak: 8.314 (% 17,49)
- Italiarrak: 1.059 (% 2,23)
Kirolak
FC Koper futbol taldea eta RK Koper eskubaloi taldea aipagarrienak dira: bakoitzak Esloveniako liga bat eta hiru kopa irabazi ditu.
Ondasun nabariak
Eraikin aipagarrienak Tito plazan daude:
- Jauregi pretoriarra: XV. mendeko jauregia gotiko veneziarra da.
- Loggia jauregia: udaletxea da, XV. mendean eraikia, gotiko veneziar estiloan.
- Mariaren Jasokundearen katedrala (Cerkev Marije Vnebovzete): XII. mendeko eliza horretan Esloveniako kanpai zaharrenetakoa dago (1333koa da). Barruko Sacra conversazione margolana, 1516koa, benetan aipagarria da.
Iruditegia
Mariaren Jasokundearen katedrala.
Da Ponte iturria, Prešer plazan.
Kaia.
Kaia.
Hirutasun Santuaren eliza.
Hiritar ezagunak
- Santorio Santorio (1561-1636), medikua.
- Tinkara Kovač (1978- ), abeslaria.
