Kolubarako gudua

Drinako guduaren ondoren, serbiar armada Kolubara ibaiaren ertzera erretiratu zen. 400 000 soldadu gaizki hornituta zeuden, austrohungariarrek 450 000 soldadu zituzten bitartean. 1914ko azaroaren 16an, Austria-Hungariako armada balkaniarrak (5. eta 6. armadak), Oskar Potiorek landa-mariskalaren agindupean, eraso bat egin zuen ibaiaren beste aldean. Potioreken helburua Obrenovac eta Valjevo lotzen zituzten trenbideak etsaiari kentzea eta Macvako bide lohitsuen ordez bere tropen hornigaiak garraiatzeko erabiltzea zen. 5. armadak, frontearen iparraldeko zatia estali zuenak, Lazarevac herria hartu zuen, Serbiako bigarren armadak defendatua; hegoaldean, berriz, 6. armadako 15. eta 16. unitateek Serbiako 1. armadari eraso egin zioten, Laljen mendia kendu zioten azaroaren 24an, eta serbiarren armadaren ezker hegala egoera zailean jarri zuten. Azaroaren 25ean, Austria-Hungariako 5. armadak etsaiaren 2. eta 3. armadak atzera egitera behartu zituen, Ljig ibaia zeharkatu zuen eta 1. armadaren alboan jarri zen.

Serbiako Lehen Armadako jeneralak, Živojin Mišić-ek, bere posizioak utzi eta beste bat hartzea proposatu zuen, Gornji Milanovac hiriaren aurrean. Bere asmoa borroka atzeratzea zen, bere tropei atseden hartzen uztea eta, ondoren, kontraeraso bat egitea. Radomir Putnik-ek, buruzagi jeneral serbiarrak, ez zuen proposamena onartu, eta Mišić-i ohartarazi zion kasu horretan beste armadak ere erretiratu egin beharko zirela, eta, beraz, Belgrad bertan behera utziko zutela. Mišićek Putnik-i esan zion defentsa-lerro berria hartzeko aginduak emanak zirela eta ez zituela aldatuko berak agintzen zuen bitartean. Azkenean, Putnik-ek plana onartu zuen.

Belgrad abandonatu zutenean, Potiorek-ek plan berri bat egin zuen. 5. Armadako soldadu guztiak Serbiako hiriburuan biltzea nahi nuen, 2. armada suntsitzeko, fronte serbiarraren eskuineko muturrean baitzegoen. Ondoren, 5. armada hegoalderantz abiatuko zen, serbiarrei eraso eta amore ematera behartuko zituen. Baina Potiorek-ek gutxietsi egin zituen Mišić-en lehen Armadaren eraso-gaitasunak, hegoaldera begira baitzegoen, eta pentsatu zuen akituta eta ahulegi egongo zela bere erasoaldiari aurre egiteko.

Austria-Hungariako soldaduak, berriz, leher eginda zeuden erasoa hasi aurretik ere. Planaren funtsezko lekura iritsi zirenean, serbiar tropak beren posizio berrietan atseden hartzen ari ziren. Abenduaren 2an, Mišić-ek erasorako prestaketak amaitu zituen, eta hurrengo egunean Putnik-ek erasoa hasteko agindu zuen, eta serbiar armada osoa erabiliko zuen horretarako. Erasotzeko unerik egokiena zen, unitate austrohungariarren gorputz nagusiak, gizon gehiago zutenak, borrokatik kanpo eta iparralderantz baitzeuden.

Serbiako operazioak, 1914ko azaro-abendua.

Abenduaren 3an, 1. Armadak, ezker hegaletik Užizeko unitateek lagunduta, XVI. Etsaiaren aurkako ustekabeko erasoa egin zuen. Austrohungariarrek baja ugari izan zituzten eta atzera egin behar izan zuten. Abenduaren 4an, XVII. Gorputza 1. Armadaren aurrerapena geldiarazten saiatu zen, alferrik; Potiorek-ek 5. armadak eraso zezan agindu zuen, operazioa 6.a garaitu baino lehen burutu ahal izateko. Hala ere, unitate austrohungariar gehienak iparralderantz abiatu ziren.

Abenduaren 5ean, Serbiako lehen armadak Suvobor mendia bereganatu zuen, Austria-Hungariako 6. armadaren defentsa-posizio nagusia. Bien bitartean, Serbiako 3. armadak porrot egin zuen XV. Gorputza Rudnik menditik kanporatzeko saiakeran, eta Užizeko Armadak hildako asko jasan zituen. Hala ere, talde hauek Austria-Hungariako indarrak presionatu zituzten eta lehen Armadaren garaipenean lagundu zuten. Arratsean, unitate austrohungariar gehienak beren posizio berrira iritsi ziren, beren soldaduak oso nekatuta zituztela.

Abenduaren 6an, Potiorekek 6. armada Kolubara ibaiaen mendebaldeko ertzetik erretiratzeko agindu zuen. Austrohungariarrek, azkenean, 2. armadari eraso zioten, baina berehala atxilotu zituzten. Abenduaren 8an berriro oldartu ziren, indar handiagoz, baina berriz ere 2. armadak bere posizioari eustea lortu zuen. 5. armadako beste unitate batzuek, Liborius Ritter von Frank jeneralaren agindupean, arrakasta handiagoa izan zuten, baina beranduegi zen: Serbiako lehen armadak Valjevo berreskuratu zuen eta iparralderantz zihoan. Vojvodan, Putnik-ek Serbiako 2. Armada indartu zuen tropa berriekin, eta eraso bat agindu zuen austrohungariarrek beren posizioak gotortu baino lehen. Abenduaren 12an, Serbiako bigarren armadak, Stepanović-en agindupean, Hungariako VIII. Kidegoari eraso eta garaitu zuen. 5. armadak Belgrad hustu eta Sava ibaia zeharkatu behar izan zuen abenduaren 15ean. Borroka amaitua zen.

Serbiar armadak 76 000 soldadu etsai harrapatu zituen; austrohungariar hildakoen kopurua are handiagoa izan zen. Armada inbaditzaileak ekipamendu militar ugari utzi zituen, iturri batzuen arabera "hiru gorputz oso ekipatzeko adinakoak" zirenak. Mišić voivoda mailara igo eta Vojvodara eraman zuten; Potiorek, berriz, erretiratu egin zen eta Austriako Eugenio artxidukeak ordezkatu zuen, zeinak 5. armadaren kontrola hartu zuen eta Balkanetako armadaren agintea hartu zuen 1914ko abendutik.

1914an, austrohungariar armada balkaniarrak 250 000 gizon inguru galdu zituen (batailan parte hartu zuten 450 000 gizonetatik), serbiarrak 130 000 inguru jasan zituen bitartean, ia bere gizon guztiak gerra aurretik.

Austria-Hungariak hainbat gudu galdu zituen eta, ondorioz, ez zuen lortu Serbia konkistatzea edo garaitzea. Serbiar indarrek Austria-Hungariako 5. eta 6. armadak kanporatu zituzten beren lurraldetik, eta Belgrad berreskuratu zuten. Aldi berean, Austria-Hungariak errusiar armadaren etengabeko mehatxua jasaten jarraitzen zuen ekialdeko mugan.

Serbia ez zenez mehatxu larria Austria-Hungariarentzat, azken honek ez zuen beste erasorik egin hurrengo hamar hilabeteetan, inguruko soldadu gehienak Italiako frontera transferitu zituzten. Bestalde, garaileak izan arren, serbiarrek galera larriagoak jasan zituzten, beren armada austrohungariarra baino askoz txikiagoa baitzen. Honek, neguan landazabala suntsitu zuen tifus-izurrite bati gehituta, Serbia 1915ean defentsiban mantentzea eragin zuen, Aliatuen laguntzaren zain, inoiz iritsi ez zena.

Batailak astebete gehiago iraungo zuen arren, serbiarrek Lehen Mundu Gerrako kontraerasorik handienetako bat egin zuten, eta garaipen handi bat kendu zuten, hitzez hitz, porrot tamalgarri batetik. Moralari emandako bultzada izugarria zen, ez bakarrik serbiarrentzat, baita armada aliatu guztientzat eta haien populazioentzat ere.