Kittilä

Leviko eski-pista beltz baten ikuspegia.

Udalerria Lappi eskualdearen bihotzean dago, zirkulu polar artikotik 100-200 bat km iparraldera. Mugakideak Sami Lurraldeko kide diren Enontekiö eta Inari iparraldean, Kolari eta Muonio mendebaldean, Rovaniemi hiriburua hegoaldean, eta ekialdeko Sodankylä dira. Nahiz eta udalerria nahiko laua den, mendi gehien dauden herrialdeko eremuetako batean dago, Tunturi Lappi izeneko azpieskualdean hain zuzen ere (ikus, "Tunturi"). Kittiläk, guztira, 8.262,92 km²-ko azalera du; hala, eskualdeko eta Finlandiako laugarren udalerri zabalena da. Klima nagusia azpiartiko hezea da, dena den, 500-600 metro goitiko eremuetan klima polarra gailentzen da. Hala, klima mota desberdinek baldintzatuta, hazten diren landare-motak anitzak dira: lautada eta mendi magaletan taiga edo baso boreala da nagusi eta zuhaizti ohikoenak haltzadiak, izeidi gorriak, makaldiak, pinudiak, sahastiak eta urkidiak dira; mendi gailur ingurunetan, ordea, Finlandiako zuhaitzik gabeko tundra eremu bakanak daude. Azkenik, aipatzekoak dira landare-espezie desberdinak dauden inguru zingiratsu eta paduratsuak[6].

Lehen esan bezala Kittilä zirkulu polar artikoa paraleloaren gainean dagoenez, gauerdiko eguzki, gau zuri eta gau polar fenomenoak urtero izaten dira. Lehenengo bietan eguzkia edo eguzkiaren argitasuna udalerriko zeruaren jabe izaten da maiatzaren 28tik uztailaren 14ra; gau polarraren garaia edota iluntasuna nagusitzen den garaia, aldiz, abenduaren 13tik 29ra izaten da. Klima nagusia azpiartikoa denez, tenperatura leunak izaten dira udaran, baina neguak hotzak eta luzeak izaten dira. Gainera, udalerria itsasaldeko korronte epeletatik urrun dagoenez, neguak are izozgarriagoak izaten dira; hain zuzen, Finlandian inoiz neurtu den tenperatura baxuena Kittiläko Pokka herrian neurtu zen 1999. urteko urtarrilean, -51,5 °C. Hala ere, hau muturreko tenperatura baino ez zen izan, neguko eta udako tenperatura ohikoak -15 °C eta 14 °C ingurukoak baitira, hurrenez hurren. Orokorrean, elurrak udalerriko lurzorua estaltzen du urritik maiatza bitartean, gutxi gorabehera, 185 bat egunez; eta izotzak ere aintzira eta ibaien gaina hartzen du beste horrenbeste egunetan. Samiek antzinean eta gaur egun oraindik ere erabiltzen duten egutegiaren arabera, Lappiko eta udalerriko klima ulertzeko lagungarri diren zortzi garai bereizten dira: Giđđadálvi (udaberri-negua), Giđđa (udaberria), Giđđageassi (udaberri-uda), Geassi (uda), Čakčageassi (udazken-uda), Čakča (udazkena), Čakčadálvi (udazken-negua) eta Dálvi (negua). Ipar argiak, azkenik, nahiko ohikoak izaten dira neguko gau ilun eta oskarbietan; irail eta martxo bitartean lau gautik hirutan izaten den fenomenoa da, urrian eta martxoan bereziki[7][8][9].

Kittilä nahiko laua den arren, mendi gehien dauden herrialdeko udalerrietako bat da; besteak beste, aipatzekoak dira 1943an Junkers Ju 52 hegazkin alemaniarrak istripu lekutzat izan zuen Aakenus, 504 metroko Kätkä, Kumpu, 613 m dituen eta udalerriko sabaia den Lainio, eta eski-azpiegitura ospetsuenak dauden Levi tontorrak. Bestetik, Kiistala eta Pokka herrien artean dagoen garaiera gutxiko goragune batean, 2008. urtean, Agnico-Eagle kanadar enpresak Europa osoko urre-meatze handiena ireki zuen: Kittiläko meatzea. Bertan, meategia 23 urtetan irekirik mantenduko duten ia bost milioi ontza urre aurkitzea espero dute. Udalerriaren ekonomia berpizteko balio izan duen meategian, gutxi gorabehera 400 bat langilek egiten du lan[11][12][13].

Ipar argiak neguko zeru oskarbian.

Guztira, 718 aintzira daude udalerrian eta ur-eremua bere azalera guztiaren % 2 baino ez da, 168,66 km²; hori dela eta, ur-azalera txikiena duen herrialdeko udalerrietako bat da. Kittiläko aintzira ezagun eta nagusienak, hain zuzen ere, Kelontekemäjärvi eta Pallas-Yllästunturiko Parke Nazionalean dagoen Pallasjärvi dira; ibai ospetsuenen artean, berriz, Aakenusjoki, 235 km luzeko Kitinen, Loukinen eta Enontekiötik Rovaniemi hiribururaino doan Ounasjoki daude. Ur-eremu honetan, urtero milaka arrantzale erakartzen dituzten arrainak bizi dira, amuarrain marroiak, izokinak eta laponiako amuarrainak besteak beste[14][15].

Kaskabeltz handia.

Lurraren % 10 inguru jabetza nazionala da, eta hau bi parke nazionalek eta bi eremu basatiek osatzen dute; gainontzekoa baso txiki eta jabetza pribatuak dira. Aipagarria da baso-eremua Kittilären lurren % 90 hartzen duela (Finlandiaren batez bestekoa % 72,9 da) eta gainontzeko azalera, lehen aipatutako ur-eremuak, zelai zabalek, inguru zingiratsu eta paduratsuek, eta tundra eremuek osatzen dutela[16].

Ondorengoak dira Kittiläko babestutako eremuak:

• Hammastunturiko eta Puljuko eremu basatiak: Kittilären bereizgarri nagusietako bat dira udalerrian dauden bi eremu basatiak. Gune hauek natura basatia, eta sami kultura eta bizilekua babesteko asmoz sortuak izan ziren 1991. urtean. Hertsiki natura erreserbak ez diren arren, arau eta debeku ugari mantentzen dira. Dena den, natura altxor hauek ezagutarazteko helburuarekin basabide eta etxola ugari egin dira azken urteotan, abenturazale asko erakarri dituztenak[17].

• Lemmenjokiko Parke Nazionala: Inari eta Kittilären artean dagoen Finlandiako parke nazional zabalena eta Europako zabalenetakoa da; guztira, 2.850 km²-ko azalera du. Parke nazionala udalerriaren eremu menditsuenetako batean dago, ipar-ekialdean, eta Norvegiako mugaraino iristen da. Mendietako tundra eremuaz gain, zingirak eta errekastoen inguruko lautada zabaletan zehar zabaltzen den baso boreala dira Lemmenjokiren bereizgarriak; hala, habitat desberdin horietan hazitako animalia aniztasuna garrantzitsutzat jotzen da. Dena den, herrialdean ibilbide eta basabide ugaritasunagatik da ezaguna, urtero milaka bisitari erakartzen dituztenak; bertan, espreski eraikitako hamar etxola inguru daude, parke nazionaleko itzulian atseden hartzeko ezinbestekoak direnak. Guztira, 2016an, 14.200 naturazale izan zen parke nazionalean[18][19].

Jerisjärvi aintzira Keimiö mendiaren tontorretik (2012ko abuztua).

• Pallas-Yllästunturiko Parke Nazionala: Tunturi Lappiko lau udalerrien artean dagoen parke nazionala da, Pallas eta Ylläs mendiek osatzen duten ingurunea barnean hartzen duena. 2005. urtean sortu zen parkeak, guztira, 1.020 km²-ko azalera du eta, ondorioz, herrialdeko hirugarren parke nazional zabalena da. Bereizgarri nagusiak natura ibilbide zainduak (hemezortzi), fauna eta landaredi basatia, izen handiko hiru mendiak -Pallas, Ylläs eta Ounas- eta bakoitzak sortzen duen ingurune bereziak dira. Ibilbide luzeetan eta aintzira inguruetan dauden etxolek eta urte osoan zehar antolatzen diren ekitaldiek bisitari ugari erakartzen dituzte. Iaz, esaterako, bisitari gehien jaso zituen Finlandiako natura parkea izan zen, 538.800 naturazale[18][15].

Faunari dagokienez, animalia artiko espezie gutxi batzuk eta uda partean iristen diren hegaztiez gain, ez dago animalia mota asko klima hotza dela-eta. Hain zuzen, uda partean iritsi eta zingiretako intsektuei esker bizirautea lortzen duten hegazti-motek osatzen dute talde ugariena; hala nola, aliota txikiak, arrano beltza eta belatz txikia motako harrapariak, luma dotoreko borrokalariak, elur-berdantzak, hontz gabiraiak, ipar-berdantzak, ipurzuri arruntak, istingor arruntak, kuliska pikartak, kurlinta bekaindunak, larre-buztanikarak, marikoi isatsluzeak, mendebal-txori mokomeheak, mirotz zuriak, mokoker arrunt eta papagaiak, negu-txirtak, negu-txontak, papourdinak, pinu-gailupak, siberiar eskinosoak, txirri hankalaburrak, txirritxo handiak, txoka txikiak, urre-txirri arruntak, zapelatz galtzadunak, zingira-hontzak eta zozo paparzuriak. Gainera, hamazazpi ur-hegazti espezie desberdin aurki daitezke aintziretan, haien artean, ahatebeltz arrunt eta hegazuriak, beltxarga oihulariak, izotz-ahateak, murgilari handiak, zerra txikiak, eta antzara hankagorriztak, hankahoriak, muturzuriak eta nanoak. Elur-berdantzak, elur-hontzak, eper zuriak, eskandinaviako lagopodoak, ipar-kaskabeltzak, laponiako kaskabeltzak, okil hiruhatzak, pinu-gailupak, txirri lepokodunak eta zapelatz galtzadunak, aldiz, bertako negu latzetan bizirautea lortu duten hegazti bakarrak dira, alegia, urte osoan zehar ikus daitezkeenak udalerrian[19][15][17].

Ugaztunen taldea, azkenik, altzeek, amerikar bisoiek, azeri gorri eta zuriek, erbinude arrunt eta zuriek, jatunek, hartz arreek, igarabek edo urtxakurrek, ipar-katamotzek, lemingek, otsoek, satitsu txikiek, tundrako otsoek, ur-ipurtatsek, ur-satitsuek, eta elur-orein etxekotu eta basatiek (basoko elur-oreinak) osatzen dute batik bat[19][15].

Inguru honetara iritsi zen lehen gizarte antolatua Izotz Aroaren ondoren heldu zela uste da, iparraldeko klima leuntzen eta glaziarra urtzen hasi zen garaian; Enontekiöko Ounasjärvi aintziran aurkitu diren aztarnek ere hipotesi hau baieztatzen dute, finlandiar arkeologo eta historialariek 8.000 urte inguruko adina dutela defendatzen baitute. Mendeetan eratu zen kulturari Komsa edo Gorravárri izena ematen zaio eta Ozeano Artikoaren kostaldean ezarri zirenez batik bat, Ipar Itsasoko lehen Fonsa kulturako tribuekin harreman estua izan zutela pentsatzen da. Lurralde honen berezko biztanle diren samien jatorriak orandik ezezaguna izaten jarraitzen duen arren, badirudi tribu hauen eta beranduago (k.a. 3. milurtekoan, Harri Aroan) Eskandinaviara ekialdetik sartu ziren herri uraldarren nahasketaren emaitza direla. Hasiera batean, hauen lurraldea Ozeano Artikoan hasi eta Finlandia, Norvegia eta Suedia erdialdean bukatzen zen eta muturreko egoera klimatikoei aurre egiteko baliabideak garatu zituzten. Sami aitzindari hauek ehizatik, fruitu-bilketatik eta arrantzatik bizi ziren eta guztiz nomadak zirela pentsatzen da; horrela, ehizakiaren atzetik ibiltzen zirenez, sasoiaren arabera bizilekuz aldatzen zuten etengabe. Garai honetako (duela 3.500-3.000 urte inguru) zenbait bizi-aztarna aurkitu dira udalerrian; haien artean, ehiza-tresnak, harribitxi apaingarriak, oinarrizko margolanak eta hainbat hilobi daude[20][21].

Tunturi Lappi lurraldea; XVIII. mendeko marrazkia.

Erdi Aroan, Moskuko Dukerri Handiaren eta Suediako Erresumaren artean ibili zen lurraldea, harik eta Behe Erdi Aroan suediarren boterea nagusitu eta hauen eragina nabarmentzen hasi zen arte. Suediar Erresumak eginiko lurralde banaketan, eskualdea antzinako Laponia probintzian ezarri zuten; Kittiläk, zehazki, Sodankylä elizbarrutiaren mendebaldeko zatia osatzen zuen. Kristautasuna ere suediarren eskutik hedatzen hasi zen XVI. mendean eta orduan, lehenbiziko elizak eraikitzen hasi ziren. Lurraldearen zabalera dela-eta, hainbat eliza eraiki behar izan zituzten eskualdean erlijioa egonkortzeko; aurrenekoa, Hanhimaa herrixkan eraiki zuten 1605. urtean. Kristautasunarekin batera, samiek xamanismoa alde batera uzten eta finlandiarren ohiturak bereganatzen hasi ziren. XVII. mende amaieran, egonkortasun egoera honi esker, samien elur-orein zaintzaren kultura hasi zela uste dute adituek. Kultura honek, hala ere, aurreko kutsu nomada izaten jarraitu zuen, sasoiaren arabera, abeltzainek elur-oreinak hegoalde eta iparraldeko Ozeano Artikoaren artean edukitzen baitzituzten. Sápmi iparrean bizi ziren (eta diren) samiek, haien artean kittilärrek, bizimodu berezi horrengatik ipar sami deitura jasotzen dute[22].

XVII. mende bukaeran ere Izotz Aro Txikia izan zen eta samiek hildako asko eragin zituen gosete garai luzea pairatu zuten. XVIII. mendearekin batera, aldiz, egonkortasun politikoko garai luzea eten zen eta Finlandiaren kontrola izateko Suediar eta Errusiar inperioen arteko guduak hasi ziren. Azkenik, ia ehun urteko gatazken bukaera Finlandiar Gerra izan zen eta Errusiar Inperioak herrialdea bere osotasunean bereganatzea lortu zuen finn nazionalismo jaioberriaren laguntzaz. Urteen poderioz, Finlandiako Dukerri Handiak emandako erraztasunez baliatuta, Sodankylätik bereizi eta udalerri propioa sortu zuten Olavi Rauhala, Vieno Suvanto eta Johan Lahti herritarrek 1854. urtean. Erakunde berri honek Kittilä izena jaso zuen, udalerria osatzen zuten herrien artean nagusia zenaren izena hain zuzen ere. Urte haietan, hegoaldetik iparraldera etorri ziren finlandiarren kopuruak izugarri egin zuen gora eta, apurka, samiak finlandiarren ohiturak bereganatzen hasi ziren.

Junkers Ju 52 hegazkina.

Errusiaren menpe ehun urte egon ondoren, Finlandiak 1917ko Gerra Zibilean independentzia lortu zuen. Estatus aldaketa hau oraindik errotu eta egonkortu gabe zegoenean, Bigarren Mundu Gerrak eztanda egin zuen kontinente zaharrean. Herrialdeak bere independiente estatusa mantendu nahian eta SESB bere lurraldetik urruntzeko helburuarekin, Alemania naziarekin bat egin zuen. Norvegiatik iritsitako tropa alemaniarrak udalerriko herrixketan egokitu ziren eta Ozeano Artikoaren defentsa antolatzeari ekin zioten; Kittilän, esaterako, gaur egungo aireportua eraiki zuten. Aipagarria da 1943an Aakenus mendian izan zen hegazkin istripua: Junkers Ju 52 hegazkin alemaniarrak mendiaren aurka talka egin zuen eta gertaeran hainbat ofizial hil ziren.

Finlandia astindu zuten Neguko Gerra eta Jarraipenaren Gerraren ondoren, herrialdeak SESBekin Moskuko armistizioa izeneko bake-akordioa sinatu behar izan zuen; akordio hau gauzatzeko, finlandiarrek sobietarren baldintza nagusia onartu behar izan zuten, alegia, alemaniarrak finlandiar lurretatik botatzea. Horrela, gutxira arte soldadu nazien kide izandako finlandiarrak hauek jazartzeari ekin zioten eta bizilagun den Norvegiara, Hirugarren Reicharen herrialde satelitera, alde egitea galarazteko, soldaduak mugako udalerrietan kokatu ziren. Laponiako Gerra hasi zen. Ondorio garratzak pairatu zituen udalerriak, hala nola, Rovaniemi hirian izandako batailaren eta hiriburuaren suntsiketaren ondoren, Lothar Rendulic jeneralak Lappi probintzia suntsitzeko agindua eman zuen eta Hirugarren Reicharen gudarosteak Kittiläko herri gehienak txikitu zituen Norvegiarako bidean. Zutik gelditu zen eraikinetako bakarretako bat eliza nagusia izan zen.

Saattoporako meatzearen oroitarria.

Bigarren Mundu Gerra osteko urteetan, Finlandiak ekonomikoki izugarrizko hazkuntza izan zuen eta gizarte eta politika egonkortasuna lortu zuen. Gerra osteko herrialde pobre bat izateari utzi, Gerra Hotzean neutral aldarrikatu, NBEk ezarritako isuna ordaindu eta 40 urtetan, teknologikoki munduko estatu garatu eta jakintsuena bihurtu zen, merkatuko izugarrizko botere ekonomikoarekin eta bizi maila altuarekin. Hala ere, hazkunde hori guztia ez zen horrenbestekoa izan udalerrian. Hasiera batean, industriak ez zituen bere sustraiak errotu Lappin (Kemi, Kemijärvi eta Tornio hirietan izan ezik) eta biztanle askok ihes egin behar izan zuen Finlandiako beste hiri nagusiago batzuetara euren bizimodua hobetu nahian. 1980ko hamarkadan, baina, joera hori aldatu egin zen Kittilän.

Alde batetik, 1988. urtean Outokumpu erakundeak urre- eta kobre-meatze bat ireki zuen Harrilompolo aintziratik hurbil: Saattoporako meatzea. Zazpi urtean, guztira, 6.279 kilo urre eta 5.177 tona kobre erauzi zituzten. Bestetik, hamarkada hasieran Levi mendiko eski-azpiegiturak eraberritzen hasi ziren. Inbertsio horrek negu-kirolzaleak hurbilarazi zituen Kittilära eta hamabost urteren buruan, Sirkka herriaren ondoko azpiegiturek eraldaketa izugarria izan zuten. Gaur egun, Finlandiako negu-kirol instalazio handiena izateaz gain, urtero 600.000 bisitari inguru jasotzen ditu. Pistak berritu zirenetik, gainera, Levik herrialdeko eski-estazio onenaren lehiaketa irabazi du lau aldiz. Azaro inguruan, bestalde, Munduko Eski Alpino Kopako eslalom eski proba bat antolatzen da bertan, nazioarteko kirolari ospetsuenak biltzen dituena[23][24].

2005. urteko maiatzean, Kittilä zeharkatzen duen Ounas ibaiaren igoerak eraginda, izugarrizko uholdeak izan ziren udalerrian; izan ere, ibaia zubiak estali arte igo zen eta inguruko herri gehienak ur azpian esnatu ziren egunsentian. Nahiz eta uholdeek egun gutxi batzuk iraun zuten, galerak izugarriak izan ziren[25].

Agnico-Eagle kanadar enpresak Europa osoko urre-meatze handiena ireki zuen udalerrian 2009ko maiatzaren 1ean: Suurikuusikkoko meatzea. Kiistala eta Pokka herrien artean dagoen meatzeak 4,4 milioi inguru ontza urre emango dituela aurreikusi da, meategia 2034. urtera arte irekirik mantenduko duen ondasuna[26].

Kittilä aireportua negualdean.

Leviko telekabinak.

Europar Batasuneko herrialdeekin eta Finlandiako gainontzeko udalerriekin alderatuta, Kittilän, 15 urte baino gutxiagoko biztanleriaren ehunekoa nahiko baxua da, % 16, eta 65 urte baino gehiagokoa aldiz, altua, % 17,9koa. Erlijioari dagokionez, gehienak sinesgabeak edo luteranoak dira, bereziki laestadianismo mugimendu kontserbadorekoak. Udalerriko hizkuntza ofizial bakarra finlandiera da; izan ere, biztanleria osoaren % 97,8aren ama hizkuntza da. Bigarren mailako hizkuntzak iparraldean samiek hitz egiten duten ipar samiera eta suediera dira. Udalerri honetako jatorrizko biztanleak samiak dira; hala ere, XVIII. mendetik aurrera finlandiarren kopuruak izugarri egin zuen gora eta, apurka, samiek finlandiarren ohiturak bereganatu zituzten. Gaur egun, elur-orein zaintzan diharduten sami gutxi batzuk baino ez dira bizi Kittilä iparraldean [36].

6.000 biztanle pasatxo dituen udalerri hau, biztanle gehien dituen Lappiko zortzigarren udalerria da eta bere azalera handiak, Finlandia osoko biztanle dentsitate txikiena duen udalerrien artean kokatzen du. Azken hamarkadetan biztanleria mantendu egin da turismoari eta meatze berriari esker; izan ere, Lappi eskualdeko udalerri gehienetako biztanleek Rovaniemira lan bila alde egiten zuten bitartean, kittilärrek Levi muinoak eskaintzen dien lan-etorkizunaren itxaropenez bertan gelditu dira [38].

Nazioartean ezagunenak diren kittilärren artean Arto Paasilinna eleberrigilea dago; kokinkeria, komedia eta satira nobelak idazten dituen autorea dugu eta bere obrak, hogeita zazpi hizkuntza desberdinetara itzuliak izan dira. Finlandiako idazle ospetsuenetako bat da eta, batez ere, Erbiaren urtea 1975. urtean idatzitako obragatik da ezaguna. Beste artista ospetsu bat Kalervo Palsa margolaria da, bere obra probokatzaileengatik ezaguna Finlandia osoan. Azkenik, hildako beste margolari ezagun bat aipatu beharra dago, Reidar Särestöniemi, Palsarekin batera Lappiko artista ospetsuena; Kittilän bere museo ofiziala dago, Särestöniemi Museoa [40].

Arto Paasilinna.

Kittiläko egitura ekonomikoaren arabera, langile gehienak zerbitzuetan egiten du lan; bai zerbitzu publikoetan, bai baso-zaintzan, bai turismoan. Gainontzekoak, nekazaritzan (egoera klimatikoak baldintzatuta) eta elur-orein zaintzan egiten du lan gehienbat. Nahiz eta Lappi iparralde osoan bezala, industria ia garatu gabe dagoen, langabetuen kopurua Lappiko udalerrietako txikienetarikoa da turismoari esker. Ez asko webgune berri bat estreinatu zuen udalerriak, Levi-Lapland izenekoa; izan ere, udalerriko diru-sarreren iturri nagusia 2007. urtean 312.000 bisitari jaso zituen Pallas-Yllästunturi Parke Nazionala eta Levi muinoko eski azpiegiturak dira.

Kittiläko meatzea

Levi Lappi eskualdeko eski-estazio handiena da eta Finlandiako eski estazio onenaren lehiaketa irabazi du lau aldiz. 531 metroko muino honetan, 48 eski alpinoko pista daude, hauetarik 15 gauez argiztatuak eskiatu ahal izateko, eta herrialdeko bi telekabinetatik bat Levin dago, 325 metroko luzera duen pistatik jaisteko. Gainera, snowboardinga praktikatzen duten zaleentzako ere azpiegitura bereziak daude, superpipe eta halfpipe bana. Eski-estazioaz gain, jatetxeak, bokazio-institutua, dendak eta hotelak daude inguruan. Azpiegiturak urria erdialdean ireki eta ekaina bukaeran itxi ohi dira. Irekita egoten den bitartean, elur motor safariak, Lainio elurrezko eta izotzezko "herrixka"ren bisitak, husky txakurrek gidatutako lera safariak, Ounasjoki ibaiko arrantza eta txirrindularitza ikastaro eta lehiaketak, eremu babestuetara ibilaldiak eta piraguismo ikastaroak bezalako ekintzak eskaintzen dira Sirkka herrian. Azpiegitura hauek erakartzen dituzten elur-zaleek, udalerriaren biztanleria bikoizten, hirukoizten eta laukoizten dute sasoiaren arabera [51].

Urtero Munduko Eski Alpino Kopako lehen slalom eski proba ospatzen da azaro inguruan. 2010eko eta 2011ko txapeldunak Reinfried Herbst eta Maria Riesch, eta Jean-Baptiste Grange eta Marlies Schild eskiatzaileak izan dira hurrenez hurren. Urtero milaka zale erakartzen ditu probak eta Kittiläko motore ekonomikoa bilakatu da urte gutxitan [49].

Azkenik, aipatzekoa da Agnico-Eagle enpresa kanadarrak, 2008. urte bukaeran, Kiistala eta Pokka herrixken artean dagoen Europa osoko urre-meatze handiena ireki zuela. Bertan, meategia 13 urtetan irekirik mantenduko duten 150.000 ontza urre aurkitzea espero dute. Udalerriaren jarduera ekonomikoa berpizteko balio izan duen urre-meatzearen inguruan, gutxi gorabehera 500 bat langile dabiltza [52].

• 
  Siberiar eskinosoa
• 
  Gailupa arra
• 
  Ipar-kaskabeltza
• 
  Lainiojoki ibai izoztua neguan (2014)
• 
  Aaeknus mendia
• 
  Leviko ikuspegia
• 
  Ounasjoki izoztua Sikkolan
• 
  Kumputunturiko basoa
• 
  Kittilä elurgabea
• 
  Kittilären ikuspegia
• 
  2007ko lehen egunsentia Sikkolan
• 
  Kittiläko elizatea
• 
  Dendak Levin
• 
  Herrigunea
• 
  Eraikuntza berriak
• 
  Lainioko kapera
• 
  Lainioko kaperaren barrualdea
• 
  Kalervo Palsa museoaren barrualdea
• 
  Levi ICIUM Wonderworld
• 
  Raattama herria
• 
  Kittilä aireportua
• 
  Eskiatzaileak
• 
  Leviko saltatzailea
• 
  Sikkolako sauna
• 
  Arrastrea udazkenean
• 
  Arrastrea neguan
• 
  Neguko parajeak