Kim Il-sung

Kim Il-sung
	; Irudi gehiago
1. Ipar Koreako Presidentea
Koreako Herri Armadako buruzagi goren
Koreako Langileen Alderdiko idazkari nagusi
1. Ipar Koreako buruzagi gorena
; 1. Ipar Koreako Premierra
member of the Supreme People's Assembly (en)
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	김성주
Jaiotza	Mangyongdae District (en) , 1912ko apirilaren 15a
Herrialdea	Ipar Korea ; Koreako japoniar okupazioa ; Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna
Bizilekua	Kumsusan Palace of the Sun (en)
Talde etnikoa	korearra
Heriotza	Piongiang, 1994ko uztailaren 8a (82 urte)
Hobiratze lekua	Kumsusan Palace of the Sun (en)
Heriotza modua	berezko heriotza: miokardio infartu akutua
Familia
Aita	Kim Hyŏng-jik
Ama	Kang Pan-sŏk
Ezkontidea(k)	Kim Song-ae (en) ; Kim Jong-suk (1941 - 1949)
Seme-alabak	ikusi Kim Jong-il; Kim Man-il; Kim Kyong-hui; Kim Pyong-il; Kim Yong-il (en) ; Kim Kyong-chin (en) ;
Anai-arrebak	ikusi Kim Yong-ju (en) ; Kim Chol-ju (en) ;
Leinua	Kim dinastia
Hezkuntza
Heziketa	Jilin Yuwen High School (en) ; Mangyongdae Revolutionary School (en)
Hizkuntzak	koreera; txinera; errusiera
Irakaslea(k)	Shang Yue (en)
Jarduerak
Jarduerak	politikaria, idazlea, partisanoa eta oroitzapen-idazlea
Jasotako sariak	ikusi Koreako Herri Errepublika Demokratikoaren Heroia (1953ko uztailaren 28a) ; Koreako Herri Errepublika Demokratikoaren Heroia (1972ko apirilaren 15a) ; Koreako Herri Errepublika Demokratikoaren Heroia (1982ko apirila) ; Hero of Labor (1958ko irailaren 7a) ; Karl Marxen Ordena ; Augusto César Sandinoren ordena ; Klement Gottwald ordena (1987ko urtarrilaren 29a) ; Order of the National Flag ; Order of Freedom and Independence, 1st class (1953) ; Leninen Ordena (1972ko apirilaren 14a) ; Bandera Gorriaren Ordena (1945eko abuztuaren 29a) ; Jubilee Medal "In Commemoration of the 100th Anniversary of the Birth of Vladimir Ilyich Lenin" (1970) ; Order of Sukhbaatar ; Star of the Socialist Republic of Romania (1971) ; Sozialismoaren Garaipenaren Ordena (1987) ; José Martí ordena (1986) ; Order of Playa Girón (1987) ; Order of the Tribute to the Republic ; Order of the Yugoslavian Great Star ; Grand Cross of the National Order of Mali ; Order of the White Lion (1973) ; Star of the Republic of Indonesia ; Grand Cross of the Royal Order of Cambodia ; National Order of Madagascar ; Order of the Yugoslav Star ; Order of Mono ; Grand Cross of the Order of Polonia Restituta ; Order of Eduardo Mondlane, 1st class (1984ko uztailaren 14a) ; Order of Freedom and Independence, 1st class ;
Influentziak	Iosif Stalin, Kim Hyŏng-jik (en) , Shin Chaeho (en) eta Shang Yue (en)
Mugimendua	Korean independence movement (en)
Musika instrumentua	organoa
Zerbitzu militarra
Adar militarra	Koreako Herri Armada; Armada Gorria; Northeast Anti-Japanese United Army (en)
Gradua	Taewŏnsu (en) ; kapitain
Parte hartutako gatazkak	Bigarren Txina-Japonia Gerra; Soviet–Japanese War (en) ; Koreako Gerra; Gerra Hotza
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	erlijiorik eza; ateismoa
Alderdi politikoa	Koreako Langileen Alderdia; Txinako Alderdi Komunista

Kim Il-sung edo Kim Il Sung (Mangyongdae, Piongiang, Japoniar Korea, 1912ko apirilaren 15a - Piongiang, 1994ko uztailaren 8a) Ipar Koreako buruzagi komunista izan zen. Koreako Herri Errepublika Demokratikoaren lehendakaria izan zen 1948tik 1994 arte.

Hau korear izena da, abizena Kim du.

Hil zen arte, Ipar Korea estalinismoaren azken gotorlekua izan zen. Programa nuklear bat antolatu zuen isilpean, beste zenbait neurri hartzeaz gainera, Hego Korea mehatxatzeko eta hango gobernua kolokoan jartzeko asmoz. Haren agintaldian, Ipar Koreako gizartea, arautua, doktrinatua eta kontrolatua egon zen. Ekonomia, erabat planifikatua, krisian sartu zen bera hil baino pixka bat lehenago. Hil aurretik bere semea, Kim Jong-il, izendatu zuten oinordeko.[1] Aitzindari Handia izena ematen zaio egungo Ipar Korean eta, konstituzioaren arabera, Betirako Presidentea da. Haren urtebetetze eta heriotzaren egunak jaiegun ofizialak dira. Halaber, herrialdean jutxe egutegia erabiltzen da, haren jaiotzarekin hasten dena. Izan ere, hark sortu zuen Jutxe ideia, Ipar Koreako doktrina politiko ofiziala.

Bizitza

Kim Il-sung 1912ko apirilaren 15ean jaio zen Mangyongdae herrian, Piongiangetik hamabi kilometrora, familia txiro baten barruan. Bertze bi anaia zituen. Japoniaren kolonialismo aroa zen. Biografia ofizialaren arabera, haren familia okupatzailearen aurkako borrokan inplikatuta zegoen eta, horren ondorioz, 1925ean Txinako ipar-ekialdera alde egin zuten. Han hasi zen Kim Il-sungen militantzia komunista. 1930eko hamarkadan Japoniaren hatzaparra Txinaraino ailegatu zen, ordea, eta Kim Il-sung okupatzailearen aurkako gerrilla mugimenduetan sartu zen. Haren prestigioa 1937an hazi zen, haren agindupeko gerrillariek Korea iparraldeko Pochonbo hiria askatu zutenean. Hurrengo hamarkada hasieran Siberian erbesteratu zen Sobietar Errepublika Sozialisten Batasunaren babespean eta, uste denez, datu ofizialik ez baitago, han jaio zen Kim Jong-il semea eta ondorengoa.[2]

Bigarren Mundu Gerra amaituta, Koreara itzuli zen, askapenaren heroi bihurtuta. 1945ean, alderdi komunistako buruzagitza hartu zuen, eta 1948an Koreako Herri Errepublika Demokratikoko presidente bilakatu zen SESBek askatutako eremuan, hain zuzen, Koreako penintsularen iparraldean. Hor sortu zen egungo Ipar Korea, lau faktoretan oinarrituta: Koreako Gerran, agintariaren gurtzan, eta Jutxe eta Songun ideologietan.[2]

Japoniaren kolonialismoaren ondoren, Kim Il-sungentzat alderdi komunistaren, gero Langileen Alderdia, inguruan sortutako estatua zen egiazko Korea independentea, eta hegoaldea AEBek okupatutako kolonia baino ez zen. Horregatik, 1948an Batzar Gorenaren lehenbiziko saioan egindako hitzaldian Ipar Koreako “erreforma demokratikoak” Korea osora hedatzeko “borroka” iragarri zuen. 1950-1953 arteko gerrak, baina, penintsularen banaketa egonkortu baino ez zuen egin.[2]

Aginteko lehenbiziko urteetan, SESBeko buruzagi Iosif Stalin zen Kim Il-sungen ispilua. Haren metodoei jarraituz, Langileen Alderdian itzal egin ziezaioketen liderrak garbitu zituen, eta agintariarenganako gurtza ezarri zuen. Ez da harritzekoa, beraz, 1955an Nikita Khrustxev SESBeko buruak desestalinizazioa iragarri zuenean, Kim Il-sung Moskurengandik aldentzea, bertzeak bertze, agintariaren gurtza kritikatu baitzuen Khrustxevek.[2]

Hain zuzen, desestalinizazioaren aroan aldarrikatu zuen Kim Il-sungek Jutxe ideologia, finean, autarkismoa dena. Potentzia handiekiko independentziari eusteko herrialde bakoitzak ekonomikoki buruaskia izan behar zuela zioen Ipar Koreako buruzagiak. Horren harira sustatu zuen industria astuna eta nekazaritza garatzeko kanpaina, Chollima deitua. Bi hamarkadatan hazkunde ekonomiko handia lortu zuen Ipar Koreak, baina 1990eko hamarkadako goseteek agerian utzi zituzten jutxearen muga ekonomikoak, Piongiangek bloke sozialistaren babesa galdu zuenean. Herritarrek pairatzen zuten eskasiak Songun politikarekin ere zuen zerikusia, hau da, ekonomian armadari lehentasuna ematearekin. 22 milioi biztanle izan arren, munduko armada handienetakoa zuen Ipar Koreak, milioitik goiti kiderekin. Songunen adibide izan zen programa nuklearra, Kim Il-sungek abiarazi zuena, Gerra Hotzaren amaieran AEBen eta Hego Korearen balizko esku hartzea uxatzeko asmoz.[2]

Erreferentziak

Lur entziklopedietatik hartua.
Rodriguez, Mikel. Sortzaile, eta presidente betiko. Berria egunkaria, berria.eus, CC BY-SA 4.0 lizentzia (Noiz kontsultatua: 2018-3-25).

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Kim Il-sung

Aurrekoa
Kargu berria

Ipar Koreako Buruzagi Nagusia
1948 – 1994

Ondorengoa
Kim Jong-il

Datuak: Q41117
Multimedia: Kim Il-sung / Q41117

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.

[1] Lur entziklopedietatik hartua.

[mro-2] Rodriguez, Mikel. Sortzaile, eta presidente betiko. Berria egunkaria, berria.eus, CC BY-SA 4.0 lizentzia (Noiz kontsultatua: 2018-3-25).