Karbono tetrakloruro

Karbono tetrakloruro
	Irudi gehiago
Formula kimikoa	CCl4
SMILES kanonikoa	2D eredua
MolView	3D eredua
Konposizioa	karbono eta kloro
Mota	halon (en) eta tetrahalomethane (en)
Ezaugarriak
Dentsitatea	1,59 g/cm³ (20 °C, likido)
Soinuaren abiadura	930 m/s (25 °C, likido)
Errefrakzio indiziea	1,4607
Disolbagarritasuna	0,05 g/100 g (ur, 20 °C); 0,8 g/L (ur, 20 °C)
Fusio-puntua	−23 °C ; −22,6 °C ; −23 °C
Irakite-puntua	77 °C (760 Torr); 76,8 °C
Lurrun-presioa	91 mmHg (20 °C); 11,6 kPa (20 °C)
Ura-oktanol banatze kofizientea	2,64
Gainazal-tentsioa	26,43 mN/m (25 °C)
Masa molekularra	153,811 Da
Erabilera
Rola	occupational carcinogen (en) eta kantzerigeno
Arriskuak
NFPA 704	0 3 0
Denboran ponderatutako esposizio muga	62,9 mg/m³ (8 h, Ameriketako Estatu Batuak)
Denbora laburreko esposizio muga	12,6 mg/m³ (baliorik ez)
Gehienezko esposizio muga	200 mg/m³ (Ameriketako Estatu Batuak)
Esposizioaren goiko muga	25 mg/m³ (Ameriketako Estatu Batuak)
IDLH	1.258 mg/m³
Berokuntza globalerako gaitasuna	2.019
Eragin dezake	carbon tetrachloride exposure (en)
Identifikatzaileak
InChlKey	VZGDMQKNWNREIO-UHFFFAOYSA-N
CAS zenbakia	56-23-5
ChemSpider	5730
PubChem	5943
Reaxys	1098295
Gmelin	27385
ChEMBL	CHEMBL44814
NBE zenbakia	1846
RTECS zenbakia	FG4900000
ZVG	1480
DSSTox zenbakia	FG4900000
EC zenbakia	200-262-8
ECHA	100.000.239
MeSH	D002251
Human Metabolome Database	HMDB0031330
UNII	CL2T97X0V0
KEGG	C07561

Karbono tetrakloruroa, karbono(IV) kloruroa edo tetraklorometanoa CCl₄ formulako konposatu organokloratua da. Usain gozoko likido kolorgea da eta tenperatura baxuetan ez da sukoia[1].

Erabilera ugari izan ditu hala nola disolbatzaile, su-itzaltzaile, hozgarrien aitzindari edo garbiketa-agente gisa. Bere toxikotasuna medio atzen hiruzpalau hamarkadetan baztertuz joan da bere erabilera orokortua.

Esposizio luzeak nerbio-sistemari, gibelari eta giltzurrunei eragiten die eta luzueegia bada heriotza ekar lezake[2][3].

Ezaugarriak

Karbono tetrakloruroaren molekulan kloro-atomoa tetraedro baten lau erpinetan kokatzen dira erdian karbono-atomoa dagoelarik, metanoan hidrogenoak kokatzen diren modu berean. Lotura kobalentez lotzen dira bost atomoak. Geometria horren ondorioz apolarra da.

Oso disolbatzaile egokia da olioen eta koipeen moduko substantzia apolarrak disolbatzeko. Iodoa ere disolbatzen du.

Uretan ez da disolbatzen eta hura baino dentsoagoa denez hondoratu egiten da beste fase likido bat eratuz.

Karbono tetrakloruroa, bestalde, ozono-geruza kaltetzen du eta berotegi-gasa da[4]. Atmosferan 85 urteko iraupena du deskonposatu aurretik. Arrazoi horiek medio Montrealgo protokoloak karbono tetrakloruroaren erabilera mugatu zuen[5].

Tenperatura handitan berotzean fosgenoa sortzen du.

Sintesia

Henri Victor Regnault-ek kimikari frantsesak sintetizatu zuen lehen aldiz 1839an kloroformoa kloroz tratatzean[6].

Egun metanoaren klorazioz sintetizatzen da eta, erreakzio-baldintzen arabera, sarri beste organokloratu batzuekin (klorometanoarekin diklorometanoarekin eta kloroformoarekin) nahastuta lortzen da. Kasu horretan destilazioz bereizten dira.

${\ce {CH4 + 4 Cl2 -> CCl4 + 4 HCl}}$

1950eko hamarkada baino lehen karbono tetrakloruroa karbono disulfuroa kloratuz sintetizatzen zen[7].

${\ce {CS2 + 3 Cl2 -> CCl4 + S2Cl2}}$

Erabilera

Historikoki prozesu askotan usatu da karbono tetrakloruroa.

Laborategian ohiko erabilerako disolbatzaileetako bat zen konposatu organikoekin lana egiten zenean. Egun nagusiki infragorrizko espektrozkopiako laginak prestatzeko erabiltzen da nagusiki, argi-espektroaren uhin-luzera horietan xurgatzen ez duelako[8]. Protoien erresonantzia magnetiko nuklearrezko espektroak egiteko disolbatzaile oso erabilia izan da karbono tetrakloruroak ez duelako hidrogenorik, baina egun disolbatzaile deuteratuak baliatzen dira nagusiki[9].

Hiru erabilera nagusi izan ditu industrian. Su-itzaltzaile moduan su likidoak zein elektrikoak itzaltzeko su-itzalgailuetan baliatu zen. Hozkailuetan erabiltzen ziren hoztaile fluoratuak, klorofluorohidrokarburoak alegia, sintetizatzeko aitzindarietako bat zen. Gordetako aleak zomorroez eta intsektuez babesteko karbono disulfuroarekin nahastuta, 20/80 proportzioan, fumigatzaile gisa baliatzen zen.

Erreferentziak

(Ingelesez) PubChem. «Carbon tetrachloride» pubchem.ncbi.nlm.nih.gov (Noiz kontsultatua: 2022-02-21).
(Ingelesez) Seifert, Wilfried F.; Bosma, Anne; Brouwer, Adriaan; Hendriks, Henk F. J.; Roholl, Paul J. M.; Leeuwen, Rick E. W. van; Ruiter, G. Christa F. van Thiel-De; Seifert-Bock, Ingrid et al.. (1994). «Vitamin A deficiency potentiates carbon tetrachloride-induced liver fibrosis in rats» Hepatology 19 (1): 193–201. doi:10.1002/hep.1840190129. ISSN 1527-3350. (Noiz kontsultatua: 2022-02-21).
(Ingelesez) «Carbon Tetrachloride Toxicity: What Are the Toxicological Effects of Carbon Tetrachloride Exposure? | Environmental Medicine | ATSDR» www.atsdr.cdc.gov 2021-02-09 (Noiz kontsultatua: 2022-02-21).
Maider, Etxaide. (1998-02-01). «Disolbatzaile organikoen ordezkapena industrian» Zientzia.eus (Noiz kontsultatua: 2022-02-21).
(Ingelesez) «Carbon Tetrachloride Toxicity: What Is Carbon Tetrachloride? | Environmental Medicine | ATSDR» www.atsdr.cdc.gov 2021-02-09 (Noiz kontsultatua: 2022-02-21).
(Ingelesez) Regnault, V.. (1839). «Ueber die Chlorverbindungen des Kohlenstoffs, C2Cl2 und CCl2» Annalen der Pharmacie 30 (3): 350–352. doi:10.1002/jlac.18390300310. ISSN 1099-0690. (Noiz kontsultatua: 2022-02-21).
(Ingelesez) Rossberg, Manfred; Lendle, Wilhelm; Pfleiderer, Gerhard; Tögel, Adolf; Dreher, Eberhard-Ludwig; Langer, Ernst; Rassaerts, Heinz; Kleinschmidt, Peter et al.. (2006). «Chlorinated Hydrocarbons» Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry (John Wiley & Sons, Ltd) doi:10.1002/14356007.a06_233.pub2. ISBN 978-3-527-30673-2. (Noiz kontsultatua: 2022-02-21).
Arrasatea, Sonia & Anakabe,, Eneritz. (2009). Sintesi organikoa II. EHU, 11 or. ISBN 978-84-692-7054-7..
Irazabalbeitia, Iñaki. (D.L. 1983). Erresonantzia magnetiko nuklearra : onarri teorikoa eta ariketak. Elhuyar ISBN 84-86158-20-6. PMC 434843063. (Noiz kontsultatua: 2022-02-22).

Ikus, gainera

Kanpo estekak

Datuak: Q225045
Multimedia: Carbon tetrachloride / Q225045

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.

[1] (Ingelesez) PubChem. «Carbon tetrachloride» pubchem.ncbi.nlm.nih.gov (Noiz kontsultatua: 2022-02-21).

[2] (Ingelesez) Seifert, Wilfried F.; Bosma, Anne; Brouwer, Adriaan; Hendriks, Henk F. J.; Roholl, Paul J. M.; Leeuwen, Rick E. W. van; Ruiter, G. Christa F. van Thiel-De; Seifert-Bock, Ingrid et al.. (1994). «Vitamin A deficiency potentiates carbon tetrachloride-induced liver fibrosis in rats» Hepatology 19 (1): 193–201. doi:10.1002/hep.1840190129. ISSN 1527-3350. (Noiz kontsultatua: 2022-02-21).

[3] (Ingelesez) «Carbon Tetrachloride Toxicity: What Are the Toxicological Effects of Carbon Tetrachloride Exposure? | Environmental Medicine | ATSDR» www.atsdr.cdc.gov 2021-02-09 (Noiz kontsultatua: 2022-02-21).

[4] Maider, Etxaide. (1998-02-01). «Disolbatzaile organikoen ordezkapena industrian» Zientzia.eus (Noiz kontsultatua: 2022-02-21).

[5] (Ingelesez) «Carbon Tetrachloride Toxicity: What Is Carbon Tetrachloride? | Environmental Medicine | ATSDR» www.atsdr.cdc.gov 2021-02-09 (Noiz kontsultatua: 2022-02-21).

[6] (Ingelesez) Regnault, V.. (1839). «Ueber die Chlorverbindungen des Kohlenstoffs, C2Cl2 und CCl2» Annalen der Pharmacie 30 (3): 350–352. doi:10.1002/jlac.18390300310. ISSN 1099-0690. (Noiz kontsultatua: 2022-02-21).

[7] (Ingelesez) Rossberg, Manfred; Lendle, Wilhelm; Pfleiderer, Gerhard; Tögel, Adolf; Dreher, Eberhard-Ludwig; Langer, Ernst; Rassaerts, Heinz; Kleinschmidt, Peter et al.. (2006). «Chlorinated Hydrocarbons» Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry (John Wiley & Sons, Ltd) doi:10.1002/14356007.a06_233.pub2. ISBN 978-3-527-30673-2. (Noiz kontsultatua: 2022-02-21).

[8] Arrasatea, Sonia & Anakabe,, Eneritz. (2009). Sintesi organikoa II. EHU, 11 or. ISBN 978-84-692-7054-7..

[9] Irazabalbeitia, Iñaki. (D.L. 1983). Erresonantzia magnetiko nuklearra : onarri teorikoa eta ariketak. Elhuyar ISBN 84-86158-20-6. PMC 434843063. (Noiz kontsultatua: 2022-02-22).