Kanbodiako geografia

Indotxina penintsulako hego-mendebaldean dago, ipar latitudeko 10° eta 15° artean, eta ekialdeko longitudeko 102° eta 108° artean. Iparraldean eta mendebaldean Thailandia du, Laos ipar-ekialdean, eta Vietnam ekialdean eta hego-ekialdean. Hego-mendebaldean 443 kilometroko itsasertza du Thailandiako golkoan.[1]

Tonlé Sapen arroak eta Mekong ibaiaren ordokiak hartzen dute herrialdearen erdialdea, eta azalera osoaren % 75 inguru. Eskualde horren zatirik handiena 100 metro baino gutxiagoko garaieran dago, eta arroza lantzen da bereziki. Arro handi horren hego-ekialdean Mekongen delta dago, Vietnamen barna Hego Txinako itsasoraino hedatzen dena. Arroaren eta deltaren inguruan mendilerroak daude: Kardamomo mendiak eta Damrei mendiak hego-mendebaldean, eta Dangrek mendiak iparraldean. Ipar-ekialdeko eta ekialdeko lur garaiak, berriz, hegoaldeko Vietnamgo mendiguneekin batzen dira.[2]

Hego-mendebaldean Kardamomo mendiak daude, ipar-mendebalde hego-ekialde norabidean orientaturik. 1.500 metrotik gorako gailurrak dauzkate, eta bertan dago Kanbodiako mendirik garaiena: Phnom Aural (1.813 metro).[2][3] Kardamomo mendietatik hegoalderantz eta hego-ekialderantz Damrei mendiak hedatzen dira, 500 eta 1.000 metro bitarteko altuerakoak. Bi mendilerro horien mendebaldean kostaldeko lautada estu bat dago, Thailandiako golkoaren ertzean.[2]

Dangrek mendigunea, Tonlé Sap arroaren iparraldean, Thailandiako Khorat goi-ordokiaren hegoaldeko ertza da. 500 metro inguruko garaiera du, eta punturik altuenak 700 metrotik gorakoak dira.[2]

Tonlé Sapeko arroz sailak.

Hego-ekialdeko erreka batzuk izan ezik, Kanbodiako ibai eta ibai-sistema nagusiak Tonlé Sap aintzirarantz edo Mekong ibairantz isurtzen dira. Kardamomo eta Damrei mendiak uren banalerro garrantzitsua dira: ekialdeko ibaiak Tonlé Sap alderantz isurtzen dira, eta mendebaldekoak Thailandiako golkora.[2]

Ibai nagusia Mekong (khmereraz: Tonle Thom, "Ibai Handia") da, herrialdea ipar-hego zeharkatzen duena. Arrantza gune handia da, batez ere uholde garaian, ibai-ibilgua alderanzten baita. Erdialdean Tonlé Sap aintzira dago, hego-ekialdeko Asiako ur gezako lakurik handiena. Euri garaian, ur biltegi moduan funtzionatzen du, Mekong ibaiaren emaria erregulatuz: urtaro lehorrean 2.590 kilometro koadro hartzen ditu, eta 24.605 kilometro koadro irail eta urriko montzoi-euriteen ondoren.[2]

Kanbodiako klimak Köppen sailkapenaren arabera.

Montzoiek agintzen dute Kanbodiako klima. Bi urtaro daude: euritsua, maiatzetik urrira, eta lehorra, azarotik martxora. Udan hego-mendebaldeko haizeek Thailandiako golkoko eta Indiako ozeanoko hezetasuna daramate, eta euri jasa bortitzak izaten dira irailetik urrira. Neguko montzoiak, berriz, barnealdeko haize idorra dakar; urtarrila eta otsaila dira hilabeterik lehorrenak.

Tonlé Sapen urteko batez besteko tenperatura 25 ºC ingurukoa da, batez besteko maximoa 28 °C ingurukoa, eta batez besteko minimoa 22 °C ingurukoa. Hala ere, 32 °C-tik gorako tenperatura maximoak arruntak dira eta, euriteen sasoia hasi baino lehentxeago, 38 °C-tik gora irits daitezke. Gutxieneko tenperaturak ez dira inoiz 10 °C-tik behera jaisten. Urtarrila da hilabeterik hotzena, eta apirila beroena. Sarritan Vietnamgo kostaldea suntsitzen duten zikloi tropikalek oso gutxitan egiten dute kalte Kanbodian.[2]

Datu klimatikoak (Phnom Penh)
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	31.6	33.2	34.6	35.3	34.8	33.8	32.9	32.7	32.2	31.4	31.1	30.8	32.9
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	21.8	22.8	24.3	25.5	25.6	24.9	24.8	24.6	24.4	24.2	23.2	21.9	24.0
Euria (mm)	12.1	6.6	34.8	78.8	118.2	145.0	162.1	182.7	270.9	248.1	120.5	32.1	1411.9
Iturria: Deutscher Wetterdienst[4]

Kokapena: Hego-ekialdeko Asian, Thailandiako golkoak, Thailandiak, Vietnamek eta Laosek inguraturik.

Koordenatu geografikoak:

Azalera:

• osoa: 181.035 km²
• lehorra: 176.515 km²
• ura: 4.520 km²

Herrialdearen mugak:

denera: 2.530 km

Erresuma mugakideak:

• Laos 555 km,
• Thailandia 817 km,
• Vietnam 1158 km

Itsasbazterra: 443 km

Lurraldea: garaiera txikiko zabaldiak, batez ere; mendiak hego-mendebaldean eta iparraldean.

Muturreko garaierak:

• puntu beherena: Thailandiako golkoa, 0 m
• puntu gorena: Phnom Aural 1.810 m

Baliabide naturalak: petrolioa eta gas naturala, zura, harribitxiak, burdina, manganesoa, fosfatoak, hidroelektrizitatea, laborantza lurrak.

Lurren erabilera: (2018)

• laborantza lurrak: % 32,1
• baso lurrak: % 56,5
• beste: % 11,4

Lur ureztatua: (2012) 3.540 km²

Arrisku naturalak: Montzoi-euriteak (ekainetik azarora), uholdeak, noizbehinkako lehorteak.