Jupiterren sateliteak
Jupiterren 79 satelite natural ezagutzen dira.
Galileok aurkitutako lau sateliteak
Jupiterren aurkitu ziren lehenengo sateliteak lau handienak izan ziren: Io, Europa, Ganimede eta Calisto. Galileo astronomoak aurkitu zituen 1610ean. Ilargiaz kanpo, planeta baten satelite bat behatzen zen lehenengo aldia izan zen. Izenak greziar mitologiagatik datozkie, nahiz eta hasiera batean Galileok zenbaki erromatarrekin izendatu zituen Jupiterrekiko distantziaren arabera. Ilargia baino handiagoak dira (Europa ezik, gutxigatik), Ganimede izanik eguzki-sistemako sateliterik handiena.
1979an Voyager 1 espazio-ontziak barnerago dauden hiru satelite aurkitu zituen, satelite ezagun kopurua 16tan utziz. 1999 arte ez zen aurkikuntza berririk egin. Ordutik hona, ordea, beste 47 satelite txiki aurkitu dira, gehienak oso txikiak eta orbita oso eszentrikotan. Batez beste 3 km-ko diametroa dute. Satelite txiki hauek asteroide edo kometa izandakoak direla uste da.
Sateliteak hainbat taldetan sailkatzen dira:
- Amaltea taldea da Jupiterretik gertuen dagoena. Bertan Metis, Adrastea, Amaltea eta Thebe sateliteak daude. Galileo taldearen ostean garrantzitsuena da.
- Galileo taldeak lau satelite nagusiak hartzen ditu.
- Kanporago, satelite irregularrak daude. Himalia kenduta, nahiko txikiak dira. Era berean hainbat taldetan sailkatzen dira:
- Themistok berak bakarrik osatzen duen taldea. Galileo taldea eta hurrengo taldearen artean orbitatzen du.
- Himalia taldea, Jupiterretik 11-12.000.000 km-ra, eta batez beste 149º-ko inklinazioaz
- Carpok beste talde bakarti bat osatzen du.
- Ananke taldea nahiko handia da. Bataz beste, sateliteak 21.276.000 km-ra daude eta 149º-ko inklinazioaz
- Carme taldea.
- Pasiphae taldea, nahiko sakabanatua.
Sateliteen taula
Hurrengo taulan Jupiterren 63 satelite ezagunak sailkatzen dira, orbita erradioaren arabera.
| Izena | Diametroa (km) | Masa (kg) | Orbita-erradioa (km) | Orbita-periodoa (egun) | Inklinazioa | Eszentrikotasuna | Taldea |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Metis | 43 | 1.2E+17 | 127.690 | 0.294780 | 0.000° | 0.0012 | Amaltea |
| Adrastea | 26×20×16 | 7.5E+15 | 128.690 | 0.29826 | 0.000° | 0.0018 | |
| Amaltea | 262×146×134 | 2.1E+18 | 181.170 | 0.49817905 | 0.360° | 0.0031 | |
| Thebe | 110×90 | 1.5E+18 | 221.700 | 0.6745 | 0.901° | 0.0177 | |
| Io | 3643 | 8.9E+22 | 421.700 | 1.769137786 | 0.050° | 0.0041 | Galileo |
| Europa | 3121.6 | 4.8E+22 | 671.034 | 3.551181041 | 0.471° | 0.0094 | |
| Ganimede | 5262.4 | 1.5E+23 | 1.070.412 | 7.15455296 | 0.204° | 0.0011 | |
| Calisto | 4820.6 | 1.1E+23 | 1.882.709 | 16.6890184 | 0.205° | 0.0074 | |
| Themisto | 8 | 6.9E+14 | 7.391.645 | 129.827611 | 15.346° | 0.2006 | Themisto |
| Leda | 20 | 1.1E+16 | 11.097.245 | 238.824159 | 27.210° | 0.1854 | Himalia |
| Himalia | 170 | 6.7E+18 | 11.432.435 | 249.726305 | 29.590° | 0.1443 | |
| Lisitea | 36 | 6.3E+16 | 11.653.225 | 256.995413 | 25.771° | 0.1132 | |
| Elara | 86 | 8.7E+17 | 11.683.115 | 257.984888 | 30.663° | 0.1723 | |
| S/2000 J 11 | 4 | 9.0E+13 | 12.570.575 | 287.931046 | 26.169° | 0.2058 | |
| Carpo | 3 | 4.5E+13 | 17.144.875 | 458.624818 | 55.098° | 0.2736 | Carpo |
| S/2003 J 12 | 1 | 1.5E+12 | 17.739.540 | 482.691255 | 134.861° | 0.4449 | - |
| Euporie | 2 | 1.5E+13 | 19.088.435 | 538.779839 | 131.854° | 0.0960 | Ananke? |
| S/2003 J 3 | 2 | 1.5E+13 | 19.621.780 | 561.517739 | 111.592° | 0.2507 | |
| S/2003 J 18 | 2 | 1.5E+13 | 19.812.575 | 569.728015 | 98.461° | 0.1570 | |
| Thelxinoe | 2 | 1.5E+13 | 20.453.755 | 597.606695 | 102.844° | 0.2685 | Ananke? |
| Euanthe | 3 | 4.5E+13 | 20.464.855 | 598.093368 | 123.649° | 0.2000 | Ananke |
| Helike | 4 | 9.0E+13 | 20.540.265 | 601.401918 | 120.908° | 0.1375 | Ananke? |
| Orthosie | 2 | 1.5E+13 | 20.567.970 | 602.619143 | 101.861° | 0.2433 | |
| Iocaste | 5 | 1.9E+14 | 20.722.565 | 609.426611 | 127.043° | 0.2874 | Ananke |
| S/2003 J 16 | 2 | 1.5E+13 | 20.743.780 | 610.362159 | 149.279° | 0.3185 | |
| Ananke | 28 | 3.0E+16 | 20.815.225 | 613.518491 | 149.526° | 0.3963 | |
| Praxidike | 7 | 4.3E+14 | 20.823.950 | 613.904099 | 132.099° | 0.1840 | |
| Harpalike | 4 | 1.2E+14 | 21.063.815 | 624.541797 | 143.944° | 0.2441 | |
| Hermippe | 4 | 9.0E+13 | 21.182.085 | 629.809040 | 149.058° | 0.2290 | Ananke? |
| Thione | 4 | 9.0E+13 | 21.405.570 | 639.802554 | 116.088° | 0.2526 | Ananke |
| Mneme | 2 | 1.5E+13 | 21.427.110 | 640.768660 | 147.647° | 0.2214 | |
| S/2003 J 17 | 2 | 1.5E+13 | 22.134.305 | 672.751882 | 139.842° | 0.2379 | Carme |
| Aitne | 3 | 4.5E+13 | 22.285.160 | 679.641347 | 143.251° | 0.3927 | |
| Kale | 2 | 1.5E+13 | 22.409.210 | 685.323873 | 133.342° | 0.2011 | |
| Taigete | 5 | 1.6E+14 | 22.438.650 | 686.674715 | 140.521° | 0.3678 | |
| S/2003 J 19 | 2 | 1.5E+13 | 22.709.060 | 699.124764 | 140.956° | 0.1961 | |
| Chaldene | 4 | 7.5E+13 | 22.713.445 | 699.326904 | 119.572° | 0.2916 | |
| S/2003 J 15 | 2 | 1.5E+13 | 22.721.000 | 699.676116 | 109.168° | 0.0932 | Ananke? |
| S/2003 J 10 | 2 | 1.5E+13 | 22.730.815 | 700.129403 | 115.021° | 0.3438 | Carme? |
| S/2003 J 23 | 2 | 1.5E+13 | 22.739.655 | 700.537990 | 137.576° | 0.3931 | Pasiphae |
| Erinome | 3 | 4.5E+13 | 22.986.265 | 711.964625 | 143.354° | 0.2552 | Carme |
| Aoede | 4 | 9.0E+13 | 23.044.175 | 714.656754 | 112.763° | 0.6012 | Pasiphae |
| Kallichore | 2 | 1.5E+13 | 23.111.825 | 717.806112 | 141.240° | 0.2042 | Carme? |
| Kalike | 5 | 1.9E+14 | 23.180.775 | 721.020662 | 137.125° | 0.2140 | Carme |
| Euridome | 3 | 4.5E+13 | 23.230.860 | 723.358859 | 143.033° | 0.3770 | Pasiphae? |
| S/2003 J 14 | 2 | 1.5E+13 | 23.238.595 | 723.720459 | 138.885° | 0.2462 | Pasiphae |
| Pasithee | 2 | 1.5E+13 | 23.307.320 | 726.932963 | 144.112° | 0.3289 | Carme |
| Cillene | 2 | 1.5E+13 | 23.396.270 | 731.098603 | 115.507° | 0.4116 | Pasiphae |
| Eukelade | 4 | 9.0E+13 | 23.483.695 | 735.199980 | 118.384° | 0.2829 | Carme |
| S/2003 J 4 | 2 | 1.5E+13 | 23.570.790 | 739.293961 | 98.660° | 0.3003 | Pasiphae |
| Hegemone | 3 | 4.5E+13 | 23.702.510 | 745.500007 | 150.314° | 0.4077 | |
| Arche | 3 | 4.5E+13 | 23.717.050 | 746.185469 | 146.289° | 0.1492 | Carme |
| Carme | 46 | 1.3E+17 | 23.734.465 | 747.008062 | 120.659° | 0.3122 | |
| Isonoe | 4 | 7.5E+13 | 23.832.630 | 751.646937 | 118.554° | 0.1665 | |
| S/2003 J 9 | 1 | 1.5E+12 | 23.857.810 | 752.838751 | 135.452° | 0.2762 | |
| S/2003 J 5 | 4 | 9.0E+13 | 23.973.925 | 758.341296 | 117.922° | 0.3071 | |
| Pasiphae | 60 | 3.0E+17 | 24.094.770 | 764.082032 | 143.037° | 0.2953 | Pasiphae |
| Sinope | 38 | 7.5E+16 | 24.214.390 | 769.779665 | 146.657° | 0.2468 | |
| Sponde | 2 | 1.5E+13 | 24.252.625 | 771.603566 | 112.409° | 0.4432 | |
| Autonoe | 4 | 9.0E+13 | 24.264.445 | 772.167762 | 129.073° | 0.3690 | |
| Callirrhoe | 9 | 8.7E+14 | 24.356.030 | 776.543335 | 131.895° | 0.2644 | |
| Megaclite | 5 | 2.1E+14 | 24.687.240 | 792.436947 | 143.760° | 0.3078 | |
| S/2003 J 2 | 2 | 1.5E+13 | 30 290 845 | 1077.018006 | 151.523° | 0.1882 | - |
Jupiterretik duten distantziaren arabera aurkeztuak | |
| Barne ilargiak (4) | |
| Galilear ilargiak (4) | |
| Temisto taldea (1) | |
| Himalia taldea (9) | |
| Karpo taldea (2) |
|
| Valetudo taldea (1) |
|
| Ananke taldea (26) | |
| Karme taldea (30) | |
| Pasifae group (18) | |
| Ikus, gainera |
|
| |
 | |||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||
| Zerrendak |
| ||||||||||||||||||||||
| Hipotetikoak |
| ||||||||||||||||||||||
Ikus, gainera: Eguzki-sistemaren sorrera eta garapena eta Eguzki sistemaren ataria | |||||||||||||||||||||||
Kanpo estekak
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q1946
Multimedia: Moons of Jupiter / Q1946
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.