Josefina Carabias

Josefina Carabiasek kazetari gisa egin zuen debuta 1931n, Estampa aldizkarian, non bere lehen prentsa-artikulua argitaratu zuen enkarguzko gai batekin, unibertsitateko emakumeei buruzkoa. Garai hartako Espetxeetako zuzendari nagusia zen Victoria Kent politikaria elkarrizketatu zuen. Artikulua Pepita Carabias bezala sinatu zuen. Elkarrizketa horrek eraman zuen Vicente Sanchez Ocaña egunkariko zuzendari eta kazetaria, Josefinaren lehengusu izateaz gain, erredakzioan postu bat eskaintzera.[3]

Madrilgo Ateneoan osatu zuen bere prestakuntza politikoa, sozialismo errepublikanorantz lerratua, non ezagutu eta elkarrizketatu zituen letretako eta politikako pertsona ospetsu ugari, besteak beste Azaña, Valle-Inclán, Margarita Xirgú, Pío Baroja eta Largo Caballero.[3]

1932tik, Estampan lan egiteaz gain (1934ra arte egon zen berarekin lotuta), Ahora eta La Voz egunkarietako kronista parlamentarioa izan zen. Geroago, La Crónica eta Mundo Gráfico astekarietan sartu zen. Horrez gain, irrati espainiarreko lehen albistegian kolaboratzailea izan zen (esatari gisa): Union Radio Madrideko La palabra saioan, goizeko zortzietan. Erredaktore buru izendatu zuten bere erredakziokideek aho batez proposatuta, eta aipamen labur bat merezi izan zuen 1936ko irailaren 1eko kronikan. Azken lan honetan Miguel de Unamunori egindako omenaldia Salamancako Unibertsitatean emateko aukera izan zuen.[2]

1936an, Gerra Zibila hasi ondoren, Josefina Carabiasek Frantziara ihes egin zuen José Rico Godoy senarrarekin. Parisen erbesteratu zenean, noizbehinkako kolaborazioak egin zituen Argentinako eta Mexikoko aldizkarietan, hala nola Diario Universal, Guadalajarakoa (Mexiko).[2]

Gerra zibila amaituta, senarrak Espainiara itzultzea erabaki zuen, herentzia batekin zerikusia zuten arazo pertsonalak konpontzeko. Josefina Carabias bakarrik geratu zen Frantzian, bere lehen alaba erditu behar zuelako. Horrela 1939an Carmen Rico-Godoy jaio zen, urte batzuk geroago espainiar trantsizioaren garaian kazetari ezagun bihurtu zena. Bitartean, Jose Rico Godoy Espainian atxilotu zuten eta hamabi urteko kartzela-zigorra ezarri zion Masoneria eta Komunismo Auzitegiak, eta horietatik hiru bete zituen.[2]

Beste errefuxiatu batzuk bezala, Carabiasek Frantziako hiriburua utzi behar izan zuen eta Civrayra joan zen, Poitiers hiritik gertu. Han, bera eta bere alaba bizirik atera ziren, agintariek eman zioten errefuxiatu gutunaren babespean eta atzerriko aldizkariekin zituen kolaborazioen ekarpen ekonomiko txikiarekin.[3]

Madril Zurbano kaleko 67. zenbakiaren fatxadan kokatutako plaka oroigarria, bertan bizi eta hil zen.[4]

Espainiara itzuli ahal izan zuenean, Informaciones egunkarian hasi zen lanean erredaktore gisa, nahiz eta kontratua idazkari gisa izan. 1945ean bere bigarren alaba, María de las Mercedes Rico Carabias jaio zen, diplomatikoa eta Espainiako enbaxada baten titularra izan zen lehen emakumea izango zena.[2]

Herrialdera itzuli zenetik 1951n Luca de Tena saria irabazi zuen arte, Josefina Carabiasek Carmen Moreno ezizenarekin idatzi behar izan zuen. Sinatu gabeko El Congreso se divierte artikuluagatik saria lortu ondoren, bere izenarekin idazten eta aintzat hartua izaten hasi zen. Aldi horretan, kirol-kronikak egin zituen.[1]

1954an, Noticiero Universaleko zuzendariak Washingtongo korrespontsaliaren ardura hartzea eskaini zion. Carabiasek onartu egin zuen eta Informaciones buru zuen egunkari talde batek bidali zuen, Espainiako lehen korrespontsala bihurtuz. "Kazetaritzan -zioen- arrakasta gehien duena ez da hobeto eginda dagoena, unerik egokienean iristen dena baizik", azaldu zuen kazetariak bere kroniken arrakastari buruz Estatu Batuetan, garai hartan espainiar biztanleentzat ezezaguna zen herrialde hartan. Bertan egon zen 1959ra arte, urte horretan Parisera joan zelarik Ya egunkariko berriemaile bezala. Frantzian, askoz hobeto ezagutzen zuen herrialde batean, bizitza politikoarekin lotutako artikuluak idatzi zituen.[1]

Azkenik, 1967an Espainiara itzuli zen, eta Ya egunkarian eguneroko iritzi-zutabe bat idazten hasi zen, hil zen arte.

Josefina Carabias Espainiako lehen emakume kazetarietako bat izan zen. Gizonezko lankideen antzeko funtzioak betetzen zituen lan egiten zuen erredakzioan. Gainera, 1955ean Estatu Batuetan hiru egunkarirentzat lan egiten zuen lehen korrespontsala izan zen. Kolaborazio bidez prentsan idatzi zuten beste emakume askok ez bezala, Josefina Carabiasek ez zuen kazetaritza beste lanbiderik izan, eta bizitza osoan horretan jardun zuen.[1]

Carabias 1980an hil zen bihotzekoak jota, Los que le llamábamos Don Manuel liburua inprimategian zegoenean. Zentsurari buruzko liburu bat eta bere bizitza kontatzen zuen beste bat idazteko asmoa zuen, baina hori gauzatu baino lehen hil zen.[2]

• Carlota de Méjico (1944)

Liburu hau, Espainiara itzuli zenean idatzia, Carmen Moreno ezizenez argitaratu zen. Mexikoko Carlotaren biografia eleberria da.

• Los alemanes en Francia vistos por una española (1945)

Liburu hau 1945ean argitaratu zen, baina Josefina Carabiasek Frantzian erbesteratua izan zenean jasotako oharretan oinarritutakoa zen. Liburu honek Carabiasek naziek okupatutako Frantzian bizi izan zuen esperientzia pertsonala kontatzen du, gertatutako pasadizo dibertigarri guztiak azpimarratuz. Liburu hau Francoren sasoian argitaratu zen, eta, horregatik ulertzen da ez zituela armadako indarrak kritikatu, baizik eta soldadu alemaniarrak nolabaiteko begikotasunez erakutsi zituela. Hala ere, liburuak, biztanleriak jasan behar izan zituen ondasun eta elikagai eskasia erakusten du, baita kontzentrazio esparruen beldurra ere.

1989an Emakumearen Institutuak eta Castaliak liburua berrargitaratu zuten.

• 1878 (1948)

Revista de Occidente argitaletxeak 1948an argitaratutako erreportaje formako kontakizuna. Hau izan zen Espainiara itzuli ondoren bere benetako izenarekin argitaratu zen lehen liburua.

• La mujer en el fútbol (1950)

Futbolari buruz kazetariak Informaciones egunkarirako astero idazten zituen artikulu guztien bilduma da. Pixkanaka, artikuluek nolabaiteko arrakasta lortu zuten, eta horregatik bildu ziren guztiak liburuki bakar batean.

• El Maestro Guerrero fue así (1952)

Jacinto Guerreroren biografia bat da, ezagutu zuten pertsonei egindako elkarrizketetan oinarrituta idatzia.

• Miguel de Cervantes, el autor del más famoso de los libros (1952)

Miguel de Cervantes idazle ospetsuaren biografia, gazte publiko batentzat pentsatua.

• Una muchacha inglesa visita España (1953)

Liburu honek Josefina Carabiasek bere lagun ingeles batekin izandako abenturak kontatzen ditu.

• Santa Teresa de Jesús, la más risueña de las santas (1954)

Santa Teresa de Jesusen biografia haur eta gazteentzat idatzia.

• Azaña. Los que le llamábamos Don Manuel (1980)

Hil ondoren argitaratutako liburua da, eta Josefina Carabiasek Manuel Azañarekin bizi izan zituen une guztiak gogoratzen ditu, bai eta bere bizitza bera ere, kronikari parlamentario gisa. Biografia honek politikari errepublikanoaren ikuspegi oso pertsonala eskaintzen du, Josefina Carabiasek Manuel Azañarekin Espainiako trantsizioaren urteetan izandako elkarrizketa bat simulatzen duen epilogoa barne.

• Crónicas de la República. Del optimismo de 1931 a las vísperas de la tragedia de 1936 (1997)

Josefina Carabiasek II. Errepublikako urteetan idatzi zituen artikuluen hautaketa, bere lehen lanak barne. Liburu honek kazetari gisa egindako lanari buruzko pasadizo batzuk ere baditu, baita erreportaje batzuetan kontatzen dituen gertaerak nola garatu ziren ere.

• Como yo los he visto (1998)

Hil ondorengo liburua, egileak XX. mendeko lehen hereneko idazle, pentsalari eta artista batzuekin, Ramiro Maeztu, Miguel de Unamuno, Pastora Imperio edo Gregorio Marañonekin, izandako harremana kontatzen zuten ohar pertsonaletan oinarrituta argitaratua.

• Por nacer tarde (1932)
• De oro y azul (1954)

• Sucedió como en el cine (1950)

• Manuel Chaves Nogalesen Juan Belmonte, matador de toros liburuko epilogoa (1969)
• Tristana . Espainiako Unibertsitate Fundazioan emandako hitzaldia (1975)
• Estampa, Ahora, La Voz, Crónica, Mundo Gráfico-n (1931-1936); Informaciones (1950-1958) eta Ya-n (1958-1978) argitaratutako erreportajeak, kronikak, elkarrizketak eta artikuluak.

OHARRAː Bere lehen bi liburuak Carmen Moreno ezizenarekin argitaratu ziren.