Jose Iraragorri
Jose Iraragorri Ealo (Basauri, 1912ko martxoaren 16a - Galdakao, 1983ko apirilaren 27a)[1] bizkaitar futbolari eta entrenatzailea zen, Athletic eta Euskal Herriko futbol selekzioan jokatu zuena.
Jose Iraragorri | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Bizitza | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Jaiotzako izen-deiturak | José Iraragorri Ealo | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Jaiotza | Basauri, 1912ko martxoaren 16a | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Herrialdea | Bizkaia, Euskal Herria | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Heriotza | Galdakao, 1983ko apirilaren 27a (71 urte) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Familia | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Familia | ikusi
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Hezkuntza | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Hizkuntzak | gaztelania | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Jarduerak | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Jarduerak | futbolaria eta futbol entrenatzailea | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Parte-hartzailea
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Posizio edo espezialitatea | aurrelaria | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Altuera | 1,78 metro | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Izengoitia(k) | Chato | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Espainiako Gerra Zibila zela eta, Euskal Herriko futbol selekzioarekin nazioarteko bira egin eta Amerikan erbesteratu zen, argentinar eta mexikar txapelketetan jokatuz.
Biografia
'Galdakaoko sudurmotza' deitua,[2][3] 1930eko eta 1940ko hamarkadetan futbolaria izan zen. Hamasei urte besterik ez zituela, Athletic Clubeko gazte taldean hasi zen. 1929an Athletic Clubeko lehen taldean sartu zen, Lafuente, Bata, Txirri II.a eta Gorostizarekin lehen aurrealde historiko ospetsuan.[4] Athletic 1929/30 denboraldian partida bakar bat galdu gabe ligako txapeldun geratu zen eta, gainera, Kopa irabazi zuen denboraldi horretan bertan. Hurrengo denboraldian, Fred Pentlanden eskutik berriro titulu biak eskuratu zituen. Hurrengo bost denboraldietan beste lau titulu nazional irabazi zituen, bi Liga eta bi Kopa.
Gerra Zibila piztean, euskal selekzioaren Europa eta Mexikoko biran parte hartu zuen.[5][6] 1939an, Angel Zubietarekin batera, CA San Lorenzo de Almagro talde argentinarrera joan zen. Argentinako taldean lesio larri bat izan zuen partida gutxira. Ondoren, zazpi urtez jokatu zuen Real Club Españan. Mexikar talde honetan erbesteratutako euskal futbolari askorekin batera aritu zen, Blasco, Zilaurren edo Langara kasu.[7]
1946an Athleticera itzuli zen, baina futbolari karrera amaitzeko. Euskal taldean eman zituen hiru denboraldietan, lehenengoan bakarrik maiz jokatu zuen. Horregatik, 1949an, futbol profesionaletik erretiratu zen, Athletic Cluben hamar denboralditan 179 gol lortu zituelarik.
Oraindik Athleticeko jokalaria zela (1947-48), Barakaldo CF taldean entrenatzeari ekin zion.[8] Gero, 1949 eta 1952 artean, Athletic Club hartu zuen bere gain. Bilboko taldearekin Kopako titulu bat eta Eva Duarte Kopako beste bat lortu zituen. Euskal taldea 103 partidatan zuzendu zuen, horietatik 54 irabaziz.
Hurrengo denboraldietan Real Valladolid eta Celta de Vigoko aulkietatik ere labur pasa zen, lehen taldearekin Federazioaren Kopa irabaziz.[9] 1955eko azaroan Hércules Club de Fútbol taldearen ardura hartu zuen.[10] Patricio Caicedo kargutik kendu eta Sergio Rodríguez uruguaitarrak bitartekaritza lanak egin ondoren, bizkaitarrak alacantear taldearen egoera bideratzea eta Lehen Mailan jarraitzea zuen helburua, baina jaitsiera saihestezina izan zen. Ondoren, besteak beste, Indautxu Kirol Elkartea entrenatu zuen,[11] klub horretako kirol zuzendaria izateaz gain.
Bere ibilbidean zehar, Espainiako futbol selekzio nazionalarekin zazpi aldiz internazionala izan zen, lehena 19 urte zituela 1931ko apirilaren 19an San Mamesen. Emaitza Espainia 0 - Italia 0 izan zen. Bere bigarren partidan, Espainiako selekzioak 1934ko Munduko Futbol Txapelketan egindako lehen golaren egilea izan zen, Espainia 3 - Brasil 1 final-zortzirenetako partidan.[12][3] Guztira, Alemaniaren eta Italiaren aurka birritan, eta Portugalen, Austriaren eta Brasilen kontra behin jokatu zuen.
Ibilbidea
Futbolaria
Kluba | Urteak | JP (G) |
---|---|---|
Athletic Club | 1929-1937 | 113 (81) |
San Lorenzo de Almagro | 1939-1941 | |
Real Club España | 1941-1946 | |
Athletic Club | 1946-1949 | 27 (7) |
Entrenatzailea
Kluba | Urtea(k) | JP (G) |
---|---|---|
Barakaldo CF | 1947-1948 | |
Athletic Club | 1949-1952 | |
Real Valladolid | 1952-1953 | |
Celta de Vigo | 1953-1954 | |
Hércules CF | 1955-1956 | |
Indautxu KE | 1959-1960 | |
Indautxu KE | 1962-1963 |
Palmaresa
Futbolaria
Titulua | Kluba | Urtea |
---|---|---|
Errege Kopa | Athletic Club | 1930 |
Liga | Athletic Club | 1929-30 |
Errege Kopa | Athletic Club | 1931 |
Liga | Athletic Club | 1930-31 |
Errege Kopa | Athletic Club | 1932 |
Errege Kopa | Athletic Club | 1933 |
Liga | Athletic Club | 1934 |
Liga | Athletic Club | 1936 |
Mexikoko futbol kopa | Real Club España | 1943-44 |
Campeón de Campeones | Real Club España | 1944 |
Mexikoko futbol liga | Real Club España | 1944-45 |
Campeón de Campeones | Real Club España | 1945 |
Entrenatzailea
Titulua | Kluba | Urtea |
---|---|---|
Errege Kopa | Athletic Club | 1950 |
Eva Duarte Kopa | Athletic Club | 1950 |
Federazioaren Kopa | Real Valladolid | 1953 |
Erreferentziak
- (Gaztelaniaz) «Fallece José Iragorri, ex jugador del Athletic» El País 1983-04-28.
- (Gaztelaniaz) «Discrepo por completo de los que creen en la baja forma del fútbol español» El Mundo Deportivo.
- (Gaztelaniaz) «El Chato de Galdakao» Gara 2014-06-15.
- (Gaztelaniaz) «Equipos históricos: La delantera mítica» El Enganche 2009/05/12.
- (Gaztelaniaz) «La Selección de Euzkadi 1937-1939. Su historia contada desde México» About Basque Country 2013-2-8.
- (Gaztelaniaz) «Cuando Euzkadi conquistó México - Panenka» Panenka 2017-1-24.
- (Gaztelaniaz) «Carta de Méjico» El Mundo Deportivo 1955/03/13.
- (Gaztelaniaz) Barakaldo CF. Entrenadores. .
- (Gaztelaniaz) www.bdfutbol.com. Iraragorri, José Iraragorri Ealo - Entrenador. .
- (Gaztelaniaz) «Iraragorri nuevo entrenador del Hércules» El Mundo Deportivo 1955/10/30.
- (Gaztelaniaz) indautxusd.com. Entrenadores en la historia de la S. D. Indautxu. .
- (Gaztelaniaz) «Iraragorri, el primer gol de España en un Mundial» Marca 2018/06/30.