José de Canterac

Joseph-César Cantérac d 'Andiran d' Ornézan zuen izena. Artilleriako kapitain baten semea, bere familiak Espainiara emigratu zuen 1792an, eta bere aita Espainiako armadan aritu zen Rosellongo Gerran. Bere karrera militarra artillerian hasi zuen, ondoren zalditeriara pasatuz, non Napoleonen aurkako gerran zerbitzatu zuen, 1810ean, 24 urte besterik ez zituenean O'Donnell jeneralaren armadako estatuburu izendatua izan zelarik, nabarmenduz Abisbaleko gazteluaren aurkako kanpainan, Schwartz jeneral frantziarraren (1762-1826) errenditzearekin amaitu zena, eta O´Donnell Bisbaleko kondea izendatua izan zelarik. 1815ean brigadier mailara igo zen, Peruko Errege Armada indartzeko 2.700 gizoneko dibisio bateko buruzagi izendatua izan zelarik, Panamako bidetik zuzendu behar zuena.

1816an Granada Berriko erregeordetzara iritsi zenean, Canteracek Pablo Morillo jeneralarekin kolaboratu zuen matxinatu abertzaleen aurkako borrokan, Margarita uhartearen inbasioan parte hartuz 1817an eta Pampatarreko gotorlekuen aurkako erasoetan eta Juan Griegoren hartze odoltsuan borrokatuz. Borrokarekin jarraitzeko gizonik ez zegoenez, eta metropoliaren aginduei kontra eginez, Morillo jeneralak Granada Berrian atxiki zituen Perura zihoazen espedizio tropak, 1818ko hasieran soilik Limara iritsi zirelarik Canterac brigadierra, bere laguntzaileak (horien artean, Ramón Gómez de Bedoya mariskala izango zena) eta 90 zalditeria gizon.

Canterac jenerala (erdian zutik) Ayacuchoren kapitulazioa sinatzen, Daniel Hernández margolari perutarraren olioa.

Pezuela erregeordeak José de la Serna jeneralaren agindupean Peru Garaian aritzen zen armadara bidali ondoren, urte bereko abuztuan Pedro Antonio Olañetak eta Gerónimo Valdések Jujuyri egindako inbasioan lagundu zuen, Uridondo, Espinoza eta Sanchez buruzagien agindupeko gerrilarien-partiden sakabanaketan nabarmenduz. 1819an Jujuy hiria okupatu zuen errege armadaren abangoardia zuzendu zuen. La Serna jeneralak Peru Garaiko armadaren aginduari uko egin ondoren, Canterac brigadierra indar horiek agintzen geratu zen Juan Ramírez Orozco jeneral buruzagi berria iritsi arte, garai hartan Quitoko audientziaren buru zena.

1820an, San Martin jeneralaren espedizioa Peruko kostaldean lehorreratu ondoren, Canterac brigadierra Aricako portuan ontziratu zen, dibisio txiki batekin, Limako goardia zen armada indartzeko, Aznapuquion akantonatua, non, iritsi zenean, erregeordeak Armadako Estatu Nagusi Orokorreko Buru izendatu zuen, José de la Mar mariskalaren ordez. Errege armadako beste goi ofizial batzuk bezala, Pezuela erregeordearen deposizioan parte hartu zuen, eta, urte horretan bertan, mendilerrora erretiratzea zuzendu zuen, Punchaucako Konferentziaren ondoren, non parte hartu zuen. 1821eko irailean, Callaoko gotorleku setiatuetara joan zen, hauetatik, gizonak eta armamentuak atera zituelarik, ondoren, mendilerroko bere kantoietara erretiratzeko.

Mariscal de Campora 1822an mailaz igota, armada askatzailearen dibisio garrantzitsu bat garaitu zuen Macaconako guduan, Iparraldeko Armadako jeneral buruzagi izendatua izan zelarik, 1823an berriz ere matxinatuak garaituko zituen Moqueguako guduan, horren ondorioz José de San Martín jeneralak Txiletik eta Argentinatik Perura ekarritako espedizio-armada desagertu zen, eta Teniente Generala izendatu zuten. 1823. urtearen erdialdean, Simon Bolivar armada abertzaleen hondamendien aurrean, Santander jeneralari bidalitako gutun batean, Peruren independentzia sendotzeko Kolonbiatik premiazko errefortzuak jasotzeko beharra azaltzen zuen.

"La verdad sea dicha. Si Ud. no me manda 3.000 hombres con 1.000 llaneros, armas y municiones, crea Usted que Canterac conquista a Colombia; Canterac es un gran militar y tiene 10 o 12 subalternos admirables. Ha peleado con La Serna por la operación sobre Lima y probablemente no puede volver al Alto Perú porque su cálculo le ha salido errado. Por consiguiente él dilatará el teatro de sus operaciones al norte, así como nosotros al sur."

1824an Canteracek zuzendutako errege armadak Lima okupatu zuen, independentistak Callaoko gazteluetara erretiratu zirenean. Simon Bolivarrek zuzendutako Peruren independentziaren aldeko azken kanpainan, zalditeria errealistaren kargaren buru izan zen Juníngo guduan, non garaitua izan zen eta agintzen zuen armadak Cuzcora atzera egin behar izan zuen.

Ayacuchoko guduan erreserbako armadaren komandantea izan zen. De la Serna zauritua izan zenean, agintea hartu zuen behin betiko porrotera arte. Erregeordearen ordezkari gisa, guduaren ondoren kapitulazioa sinatu zuen, praktikan, Hego Amerikako behin betiko porrot errealista esan nahi zuena, 1826ra arte, Callao, Chiloé eta Peru Garaian isolatutako erresistentzia guneak geratuko ziren arren.