José Raúl Capablanca

José Raúl Capablanca y Graupera (Habana, 1888ko azaroaren 19a - New York, 1942ko martxoaren 8) kubatar xake jokalaria izan zen, 1921etik 1927ra munduko xake txapelduna. Bere trebezia goiztiarra zela eta, "Xakearen Mozart" ezizenez ezaguna izan zen; zuen garaitezin ospearen ondorioz "Xakearen makina" gisa deitua ere izan zen. Gainontzeko xakelariak xakean jokatzen zuten artean, Capablanca "xakean mintzatu" egiten zela aipatu zen, xakerako berezkoa eta jaiotzez zuen dohaia azpimarratzeko aipatzen zen, hori ordurarte xake usadiorik gabeko Kuba bezalako herrialde batean jaioa izateak adierazgarriagoa egiten zuen.

José Raúl Capablanca
Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Habana, 1888ko azaroaren 19a
Herrialdea	Espainia  (1888 -  1898)  Kuba  (1898 -  1942)
Lehen hizkuntza	gaztelania
Heriotza	New York, 1942ko martxoaren 8a (53 urte)
Hobiratze lekua	Colón Cemetery, Havana (en)
Heriotza modua	berezko heriotza: garuneko odoljarioa
Familia
Ezkontidea(k)	Gloria Simoni Betancourt (en) Olga Capablanca (en)
Hezkuntza
Heziketa	Columbia Unibertsitatea Fu Foundation School of Engineering and Applied Science (en)
Hizkuntzak	gaztelania katalana ingelesa errusiera
Jarduerak
Jarduerak	xakelaria, saiakeragilea eta diplomazialaria
Parte-hartzailea 8th Chess Olympiad (en)
Jasotako sariak	ikusi world chess champion

Ume-umetatik xakean jokatzeko izugarrizko gaitasuna erakutsi zuen. 2006an Emanuel Lasker, orduko munduko xake txapelduna, garaitu zuen xake lasterreko torneo batean, guztien harridurarako. 1909an, AEBetako txapelduna zen Frank Marshall garaitu zuen (+8 -1 =14). 1911n, Donostiako torneoan parte hartzera gonbidatu zuten; Donostiako torneoa garai hartan munduko txapelketa garrantzitsuenetakoa zen, eta Laskerrek izan ezik jokalari onenek hartu zuten parte. Artean inongo txapelketa garrantzitsurik irabazi ez zuela eta, jokalari batzuk Capablancaren parte hartzearen aurka azaldu ziren, baina erakustaldia eginda Capablancak torneo hura irabazi zuen. Urte berean, Laskerri munduko txapelketa jokatzeko desafioa bota zion, baina Laskerrek norgehiagokarako zenbait baldintza ipini zituen eta ez ziren adostasun batera iritsi. Hurrengo urteetan emaitza bikainak lortu zituen, eta azkenean, Laskerrek bere aurka munduko txapelketa jokatzea onartu zuen. Txapelketa 1921ean jokatu zuten eta Capablancak irabazi zuen nagusitasunez, partida bakar bat galdu gabe (+4 -0 =10). Txapeldun titulua 1927an galdu zuen Aleksandr Alekhinen aurka.

Ez zuen titulua berreskuratzeko aukerarik izan, Alekhini botatako desafioen aurrean txapeldun berriak aitzakiak eta oztopoak ipintzen baitzituen lehia saihesteko, batez ere baldintza gisa diru kopuru oso handia eskatuz.

Capablanca 1942an hil zen New Yorken, buruko isuri baten ondorioz.