José Antimasberes
José Antimasberes Etxeberria[1] (Erriberri, 1933ko abenduaren 28a - Iruñea, 1995eko apirilaren 15a),[2] izengoitiz José El Castañuelas eta El gitanico de Añorbe deitua, nafar kale-dantzari ijito eta nomada izan zen.
José Antimasberes | |
---|---|
Bizitza | |
Jaiotzako izen-deiturak | José Antimasberes Etxeberria |
Jaiotza | Erriberri, 1933ko abenduaren 28a |
Herrialdea | Nafarroa Garaia, Euskal Herria |
Talde etnikoa | Ijitoa |
Heriotza | Iruñea, 1995eko apirilaren 15a (61 urte) |
Heriotza modua | istripuzko heriotza: bizikleta istripua |
Hezkuntza | |
Hizkuntzak | gaztelania |
Jarduerak | |
Jarduerak | dantzaria |
Bizitza
José Antimasberes Erriberrin jaio zen, 1933ko abenduaren 28an. Oso gazte zela joan zen etxetik, zakurra eta bizkar zorroa beste lagunik ez zuela, eta Nafarroan barrena hasi zen ibiltzen; herri batera iritsitakoan, dantza egiten zuen sos batzuk irabazteko.[3]
Hogei urte inguru zituela, Benita Abadiano izabarra ezagutu zuen, eta harekin ezkondu. 1952-1971 bitartean, bederatzi seme-alaba izan zituzten hamaika erditzetan. Zenbait urtez bizimodu ibiltariari eutsi zion familiak; orga batean bizi ziren, eta bertan eramaten zuten zeukaten guztia, antzarak, oiloak eta usakumeak barne. Herrietan bere dantza ikuskizuna ematen zuen Josék.[3]
1969an, etxe xume bat erosi zuten Añorben eta bertan kokatu ziren. Josék, ordea, ez zuen erabat baztertu bizimodu nomada, eta segitu zuen dantza egiten Nafarroako erdialdeko eta Iruñerriko herrietan; Iruñeko Sanferminetan ere jornal polita ateratzen omen zuen. Izan ere, dantza egiteak arras betetzen zuen. Irrati-kasetea piztu eta orduak ematen ahal zituen dantzan, kriskitinak hautsi arte: bachata, salsa, jotak, zortzikoa, rumba... 1994ko apirilaren 15ean hil zen, bizikleta istripu baten ondorioz; emaztea lau hilabete lehenago hila zitzaion.[3][4]
Ezagutza
Herri artista handia izan bazen ere, José Antimasberes erabateko ahanzturan hil zen.[5] Josetxo Goia-Aribek “Peña Unzue” pieza ondu zuen haren omenez, eta harengan inspiratu zen 5 Aurresku´s proiektua aurrera eramateko. 2018an, José Antimasberesen bizitzan oinarritutako Jito Alai dantza eta musika ikuskizuna aurkeztu zuen.[4]
Erreferentziak
- Oliveira, Ana, 'Jito Alai', la tierra baila, noticiasdenavarra.com
- Asiron, Joseba Josetxo Antimasberes Echeverría: el último nómada, noticiasdenavarra.com
- Ayerra, Pablo. La alegría infinita de José 'El Castañuelas'. EZM, 99. zenbakia, 2017ko abuztua, issuu.com (Noiz kontsultatua: 2018-1-11).
- ‘Jito Alai’, proyecto que aúna música y danza, reconocido con el Premio Gayarre. naiz.eus (Noiz kontsultatua: 2018-1-11).
- Jito Alai-Aires bohemios-La tierra baila. teatrogayarre.com (Noiz kontsultatua: 2018-1-11).