John Tuzo Wilson
John Tuzo Wilson (Ottawa, 1908ko urriaren 24a - Toronto, 1993ko apirilaren 15a) Kanadako geologo eta geofisikaria izan zen, plaken tektonikaren teoria formulatzeagatik eta Wilsonen Superkontinenteen zikloaren teoria garatzeagatik ezaguna. Muga transformatzaileetan gertatzen den frikzioa eta ondorioak deskribatu zituen lehenengo zientzilaria ere Tuzo Wilson izan zen.
John Tuzo Wilson | |
---|---|
Bizitza | |
Jaiotza | Ottawa, 1908ko urriaren 24a |
Herrialdea | Kanada |
Heriotza | Toronto, 1993ko apirilaren 15a (84 urte) |
Familia | |
Aita | John Armistead Wilson |
Ama | Henrietta Tuzo |
Hezkuntza | |
Heziketa | Trinity College (en) Princetongo Unibertsitatea Saint John's College (Cambridge) |
Tesi zuzendaria | Harry Hammond Hess William Taylor Thom (en) |
Doktorego ikaslea(k) | Harold Williams (en) Richard Doncaster Russell (en) |
Hizkuntzak | ingelesa |
Irakaslea(k) | Harry Hammond Hess |
Jarduerak | |
Jarduerak | geologoa, geophysicist (en) eta unibertsitateko irakaslea |
Enplegatzailea(k) | Torontoko Unibertsitatea |
Jasotako sariak | ikusi
|
Kidetza | Royal Society Royal Society of Canada (en) Edinburgoko Errege-elkartea Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia Ameriketako Estatu Batuetako Zientzien Akademia Nazionala |
Biografia
Eskoziar jatorriko familia batean jaio zen Ottawa hiriburuan[1]. Torontoko Unibertsitatean geofisika ikasketak hasi zituen 1930an eta graduatu ondoren Cambridge eta Princetongo unibertsitateetan jarraitu zituen ikasketak. Bigarren Mundu Gerran Kanadako armadan aritu zen eta koronel izatera iristi zen[1].
1957 eta 1960 artean Nazioarteko Geodesia eta Geofisika Elkarteko (IUGG) presidentea izan zen.
Ekarpenak
- Plaken tektonika teoriaren azken konfigurazio orokorra formulatu zuen.
- Superkontinenteen zikloa deskribatu zuen, Wilsonen zikloa izenaz ere ezagutzen dena. Wilsonek zioen hainbat superkontinente izan direla historian eta hauek hainbat zatitan apurtu eta berriz elkartzen direla[2].
- Muga transformatzaileetan frikzioak eragindako tentsioa plaka bietan metatzen dela esan zuen eta hauskorra den litosferatan bapatean hautsi eta energia handia askatzen dela, lurrikarak sortuz.
Onarpena
- Kanadako Ordeneko bulegaria titulua jaso zuen 1969an.
- Kanadako Geofisika Elkarteak "John Tuzo Wilson domina" ezarri zuen, geofisika alorrean ikerketa zientifikoak eta teknologikoak saritzeko.
- Kanadako uretan aurkitu diren itsaso azpiko bi sumendiri Tuzo Wilson Seamounts izena eman zaie[3].
Erreferentziak
- Waterston, C. D.. (2006). Former fellows of The Royal Society of Edinburgh, 1783-2002 : biographical index.. The Royal Society of Edinburgh ISBN 0-902198-84-X. PMC 83595094. (Noiz kontsultatua: 2022-10-02).
- (Ingelesez) Wilson, J. Tuzo. (1966-08-01). «Did the Atlantic Close and then Re-Open?» Nature 211 (5050): 676–681. doi: . ISSN 1476-4687. (Noiz kontsultatua: 2022-10-02).
- (Ingelesez) Cousens, Brian L.; Chase, R. L.; Schilling, J.-G.. (2011-02-08). «Geochemistry and origin of volcanic rocks from Tuzo Wilson and Bowie seamounts, northeast Pacific Ocean» Canadian Journal of Earth Sciences doi: . (Noiz kontsultatua: 2022-10-02).