John Adams

John Adams, 1735ko urriaren 30ean jaio zen Massachusettsko Braintreen, John eta Sussana Boylston Adamsen semerik zaharrena izanik, (Juliotar egutegiaren 1735ko urriaren 19a). Adamsen jaiotze tokiak 1792an Massachusettsko Quincy hiriarekin bat egin zuen eta, egun, Adams National Historical parkean barnean dago. Haren aita, bera ere John izenekoa (1690-1761) Henry Adamsen laugarren belaunaldiko ondorengoa zen. Azken hau Inglaterrako Somerset-eko Barton St Davidetik Massachussetseko badiako koloniara joan zen 1636an. Ap Adam deitutako galestar sendikoa zen eta haren aita, nekazari bat, diakono kongregazionalista zen (hau da, puritanoa); miliziako tenientea eta herriko eskolez eta errepideez arduratzen zen zinegotzia. Haren ama, Sussana Boylston Adams, Brooklyneko Boylston familikoen ondorengoa zen.

Adams familia xumekoa izan zen, baina Ameriketara 1630ean joan ziren kolono puritanoengandik espero zutenarekin bat egiten zuen. Migrazio Handiko puritanoek Bibliaren arabera bizi izaten zirela uste zuten. Estuardoen Ingalaterra Egipto zen eta haiek "ihes egin zuten israeldarrak ziren...Jainkorik gabekoentzako aterpea ezartzeko; ikearen gaineko hiria...". 1735ean, John Adams jaio zenean, predestinazio bezalako dogma puritanoek ez zuten inor asebetetzen eta haien praktiketako asko denboraren poderioz erlaxatu ziren, baina Adamsek askatasunaren eramaileak zirela uste zuen, larritasun handiko auzia, hain zuzen ere. Sinesten zuen balore-sistema bat zen; jarraitu nahi zuen eredu bat.

Adams gaztea Harvard Unibertsitatera joan zen, hamasei urte zituenean (1751ean). Haren aitak apaiza izatea nahi zuen, baina Adams zalantzakor zebilen. 1755ean, graduatu ostean, urte batzuetan eskolak eman zituen Worcesterren, bere karrerari buruz pentsatzen zuen bitartean. Asko pentsatu eta gero, James Putnamen, Worcesterko abokatu ospetsuaren bulegoan ikastea nahi zuen. 1758an Adams abokatuen elkartean onartu zuten. Gaztetatik, gertaeren eta pertsonen deskribapenak idazteko ohitura izan zuen; horiek haren egunerokoan agertzen dira han-hemenka. Gaitasun hori askotan erabili zuen, joaten zen kasuak ikasteko eta horiei buruz pentsatzeko. 1764an, Adams Abigail Smithekin ezkondu zen (1744-1818); apaiz kongregazionalista baten alaba: William Smith, Massachutsettsko, Weymouthko, abadea, hain zuzen. Haren seme-alabak Abigail (1765-1813), presidente izango zen John Quincy Adams (1767-1848), Susanna (1768-1770); Charles (1770-1800), Thomas Boylston (1772-1832) eta hilik jaiotako Elizabeth (1775) izan ziren.

Massachussetsek Adams bidali zuen lehen eta bigarren Kongresu Kontinentaletara, 1774an eta 1775etik 1777ra. 1775eko ekainean, kolonien arteko batasuna bultzatzeko asmoaz, George Washington proposatu zuen Bostonen inguruan bildutako armadaren buruzagi nagusia izateko. Haren eragina Kongresuan oso handia izan zen eta ia-ia hasieratik, Britainiatik bereiztearen alde egin zuen.

1776ko maiatzaren 15ean, Lexington eta Concorden hamahiru hil lehenago hasi ziren borrokei erantzunez, Kongresu Kontinentalak koloniei haien konstituzioak sortzeko eskatu zien. Estatu independienteak izateko lehenengo pausua zen hori. Adamsek esan zuenez: “konstituzioen ziriborroak egiteko ekimena bera independentziaren aldarrikapena besterik ez zen ”

Hurrengo hamarkadan, estatu guztietako amerikarrak elkartu ziren eta gobernatzeko dokumentuei buruz eztabaidatu zuten.

Kongresuak birritan bidali zuen Adams Europara hasten ari zen batasunaren bitartekaria izateko; lehenengoz, 1777an; eta berriro 1779an. John Quincy, hamar urteko haren semerik zaharrena, alboan zuela Frantziara abiatu zen Armada Kontinentalaren Boston fragatan, 1778ko otsailaren 15ean. Britainiar gerraontziek askotan jazarri arren, ikusi zuten borroka bakarra, britainiar korsario baten harrapatze odolgabea izan zen. Batzuek ez zuten Adams kargu hartarako hautatzea espero, garai hartako nazioarteko diplomaziaren hizkuntza menperatzen ez zuen-eta.

Europako bere lehenengo bidaian, 1778ko apirilaren baten eta 1779ko ekainaren 17aren artean, ez zuen etekinik lortu eta 1779ko abuztuan Braintreeko etxera itzuli zen.

1779ko irailaren batetik 1779ko urriaren 30era, Massachusetsko Konstituzioa zirriborratu zuen Samuel Adams eta James Bowdoin-ekin batera. 1779ko irailean Frantziara itzultzeko aukeratu zuten eta Masachussetsko konbentzio konstituzionalaren ondoren, azaroaren 15ean, frantziar Sensible fragatan abiatu zen.

Bigarren bidaia hartan Adams ministro botereguztiduna izendatu zuten eta Britainiarekin adiskidetasun- eta komertzio-itun bat sinatzeko agindu zioten. Frantziako gobernuak ez zuen Adamsen izendatzea onartu eta, Comte de Vergennes, Frantziako kanpoko ministroa tematu zenez, Benjamin Franklin, Thomas Jefferson, John Jay eta Henry Laurens izendatu zituzten Adamsi laguntzeko. Hala ere, Jefferson ez zen Europara etorri eta Laurens Herbehereetako Errepublikara bidali zuten. Jayk eta Adamsek, ordea, frantziarrei ezer ez esatea eta britainiar mandatariekin zuzenean tratatzea erabaki zuten, Franklin albora utzita eta Vergennesen mesfidati, .

Negoziazioetan, Adams tinko tematu zen AEBen Atlantikoko kostaldeko arrantzatokietarako eskubideak onartu behar zirelako argudioan. Azkenik, amerikar mandatariek euren aldeko ituna lortu zuten. 1782ko azaroaren 30ean sinatu zuten eta Mississippiko ekialdeko lur guztiak, Florida izan ezik (Espainari eman baitzioten saritzat), eman zizkieten.

Negoziazioak hasi eta gero, Adamsek Herbehereetako errepublikan bolada bat eman zuen. Garai hartan munduan errepublika gutxi zegoen; Veneziakoa eta Suitzar konfederazioa ziren beste bi garrantzitsuenak. 1780ko uztailean, Laurensi emandako mandatuak berak hartzeko baimena eman zioten eta Joan van der Capellen tot den Pol-en buruzagi abertzale nederlandarren laguntzaz, 1782ko apirilaren 19an, Hagan, Adamsek AEBen independentziaren onarpena lortu zuen. Hango egonaldian ere, bost milioi guilderreko mailegua negoziatu zuen Nicolaas van Staphorst eta Wilhelm Willinkekin. Beste alde batetik, 1782ko urrian holandarrekin adiskidetasun- eta merkataritza- itun bat sinatu zuen. AEBen eta kanpoko potentzia baten arteko lehenengo ituna, 1778ko Frantziarekiko itunaren ostean. Herbehereetako Adamsen etxea AEBtatik kanpo zegoen lehenengo enbaxada izan zen. Bi hilabetetan, 1783an, Adams John Stockdale argitaratzaile erradikalarekin hartu zuen ostatu Londresen.

1784an eta 1785ean AEBen eta Prusiaren arteko harremanen bultzatzaileetako bat izan zen. Hagako prusiar enbaxadore, Friedrich Wilhelm von Thulemeyer, Franklin eta Jefferson ere haietako beste batzuk izan ziren, azken hauek Parisen zeuden.

1785ean, John Adams James Deunaren Gorterako (Britainia Handirekiko enbaxadorea) lehenengo ministroa izendatu zuten. George III.ari haren errege izandakoari aurkeztu ziotenean, erregeak frantziar gobernuarekiko haren mesfidantzaren berri zeukala aipatu zion. Adamsek onartu zuen eta halaxe erantzun zion: “aitortu behar diot berorren maiestateari, nire herriari besterik ez daukadala atxikimendua ”.

Londresen zeudenean, John eta Abigailek Gorteko begirada zorrotzak eta gorrotoak pairatu behar izan zituzten, eta ahal zutenean Richard Price bilatzen zuten haietatik ihes egiten laguntzeko. Hura Newington Greeneko Eliza Bateratuaren ministroa zen, baita Biraketaren Eztabaidaren bultzatzailea ere. Biek oso miresten zuten Price, eta Abigailengan eragin handia izan zuten ministroaren eta Mary Wollstonecraft haren begikoaren irakaspenek.

Massachussettseko konstituzio berria 1780an onartu zuten eta ia osorik Adamsek berak idatzi zuen. Bere gobernua haren ikuspegi politiko eta sozialean egituratu zuen. Komite berezi batek eta jendeak onartutako lehenengo konstituzioa izan zen; eta lehenengoa ere bi ganbara izaten eta botere exekutibo eta judizial bereizita izaten. Exekutiboak beto eskubidea zeukan, baina ez osoa , bi herenekoa baizik. Londonen zegoelarik, 1787an, Adamsek “A Defence of the Constitutions of Government of the United States” (Estatu Batuetako Gobernuen Konstituzioen alde) argitaratu zuen. Liburu horretan Turgoten eta Europako beste idazleen ideiak gaitzesten zituen. Turgotek aristokraziarik ez zeukaten herriek ez zutela bi ganberako legebiltzarrik izan behar esaten zuen.

Nahiz eta Whasingtonek jendearen botua erakarri, eta hautesleen 69 botu irabazi ere, Adams bigarrena izan zen, 34 boturekin eta presidenteorde izendatu zuten 1789ko hauteskundeetan. Senatuko burua izan zen, baina oso eragin txikia izan zuen 1790ko hamarkadako politikan. Berriro hautatu zuten 1792an. Washingtonek gutxitan galdetu zion Adamsi politikari eta afera legalei buruz presidenteordea izan zen bitartean.

Washingtonen adminiztrazioaren lehenengo urtean, Adams presidentearen titulu ofiziliari buruzko hilabetea iraun zuen eztabaida batean nahastu zen. Bera titulu handien alde zegoen: 'His majesty the president' (Berorren Maiestatea Presidentea) edo 'His High Mightiness' (Berorren Gorentasuna) bezalako tituluak. Hala ere, 'Estatu Batuetako Presidentea' titulu xumeak irabazi zuen eztabaida. Bere defentsa sutsuak eta pottolo izateak 'His Rotundity' (Berorren biribiltasuna) ezizena ekarri zioten.

Senatuko presidente zegoela, Adamsek 29 berdinketa-apurtzeko bozka erabili zituen, John C. Calhounek ia berdindu zuen marka, 28rekin. Bozka horiekin presidentearen izendatuak kentzeko presidentearen boterea babestu zuen eta hiriburuaren kokapenaren gainean izan zuen eragina. Behin batean, behintzat, bera kontrakoa zen arauen aurka bozkatzera limurtu zituen senatariak. Sarritan, Senatuan konferentziak ematen zituen prozedurari eta politikari buruz. Adamsen ikuspuntu politikoak eta Senatuan izan zuen paper aktiboak Washingtongo administrazioaren kritikak ekarri zizkioten. Lehenengo agintaldiaren amaieran, isilduko zuen ebazpen batekin mehatxatu zuten; horren arabera prozedura eta politika kontuei buruz baino ezin izango zuela hitz egin, beraz, zorrotzago jokatzen hasi zen. Alderdi biak eratu zirenean, Alderdi Federalistan eman zuen izena, baina ez zen inoiz ondo konpondu haren buruzagiarekin, Alexander Hamilton. Adamsen antzinatasuna eta iparraldeko presidentearen beharra zirela eta, 1796ko presidentetzarako Alderdi Federalistaren hautagai izendatu zuten, Thomas Jeffersonen kaltetan –Alderdi Demokrata-Errepublikanoaren buruzagia-. Bere arrakasta bakeari eta oparotasun-garaiari esker izan zen, izan ere, Washingtonek eta Hamiltonek, 1795ko Jay Itunaz, Britainia Handiarekiko guda ekidin zuten.

Adams presidenteorde egon zen bi agintaldiak, esperientzia etsigarriak izan ziren, bera bezalako gizon jakintsu, harroputz eta kementsu batentzat. Bere emazte Abigaili kexatu zitzaion: “Gure herriak, bere jakintasunean, gizakirik inoiz asmatu zuen kargurik hutsalena eman dit.”

1796ko hauteskundeak, lehendabizikoak izan ziren Lehen Alderdiaren Sisteman. Adams presidentetzarako Alderdi Federalistaren hautagia eta Thomas Pinckney, Hego Carolinako gobernadorea bere kidea izan zen (garai haietan, presidenteordea bigarrena zetorren edozein zen). Federalistek Adams presidentetzarako hautagai joateko nahi zuten Thomas Jeffersonen hautagaitzari aurre egiteko. Federalista gehienek Hamilton nahiago zuten. Hamilton eta bere jarraitzaileek Adamsen aldekoak ziren arren, gorrotoa zioten, baina bi gaitzetatik txikiena zela uste zuten. Hala ere, Adamsek Washingtoni arrakasta eman zioten ospea eta seriotasuna ez zeuzkala uste zuten eta Adams euren aginduak jarraitzeko setatiegi, harroputzegi eta burugogorregi zen beldur ziren.

Adamsen arerioak, Virginiako Thomas Jefferson estatu-idazkari ohia eta New Yorkeko Aaron Burr senataria, hautagai Demokratiko-errepublikarrak izan ziren.

Ohikoa zenez, Adams Quincyko bere etxera bildu zen, kanpaina egin beharrean. Berak deitzen zuen joko tentel eta gaizto batetik kanpo egon nahi zuen. Bere alderdiak, ordea, haren aldeko kanpaina egin zuen eta Demokrata-errepublikarrek Jefferson aldekoa egin zuten.

Adams presidente zegoela, George Washingtonen balore errepublikarrak goraipatzeko ereduari jarraitu zion, eta bertute zibila ere azpimarratu zuen. Izan ere, ez zen inolako eskandalutan nahasita egon.Washingtonen Kabinete berarekin jarraitu zuen lan egiten eta aurreko administrazioaren egitasmo nagusiak bultzatu zituen. Gobernu zentrala indartzen jarraitu zuen, batez ere armada eta itsas armadaren tamainak handitzen. Bere programa ekonomikoak, Alexander Hamiltonenen jarraipen zuzena izan ziren. Historialariek luze eztabaidatu dute Washingtonen kabinetea mantentzeko erabakiaz. Hamiltonen aldekoak baziren ere, mantentzeak ondorengotza samurra ziurtatu zuen. Hala ere, kabinetearengandik aparte lan egin zuen bere agintaldi osoan; askotan erabakiak hartzen zituelarik oposizio sutsuaren aurka. Horrela, Frantziaren aurkako guda ekidin zuen, kabineteko idazkariak horren aldeko amorratuak baziren ere. Frantziaren kontrako Sasi-Gudaren emaitza nagusia, Washingtonek bilatu zuen Europako aferen konponbidea izan zen. Beste gatazka batzuen bezala, etekin psikologikoak ekarri zizkion Estatu Batuei, Europako botere nagusi bati aurre egin baitzion bakarrik.