Jersey

Jersey[1] (ingelesez: Jersey, ˈdʒɜrzi ahoskatua; frantsesez: Jersey, ʒɛʁzɛ ahoskatua; jerseyeraz: Jèrri, dʒɛri ahoskatua), ofizialki Jerseyko Bailegoa (ingelesez: Bailiwick of Jersey; frantsesez: Bailliage de Jersey; jerseyeraz: Bailliage dé Jèrri) Mantxako kanaleko uharte eta koroaren dependentzia da, Normandiatik 22,5 kilometrotara eta Ingalaterratik 161 kilometrotara dagoena. Anglo-normandiar uharteak izeneko uhartediko uharterik handiena da. Izan ere, 116 km2 ditu, eta 88.200 biztanle zituen 2005ean (normandiar jatorrikoak gehienak). Saint Helier du hiriburu (28.000 biztanle inguru). Jerseyko hizkuntza nagusiak ingeles eta Normandiako frantsesa dira.

Mont Orgueil gaztelua 13. mendean eraiki zuten, Jersey frantses inbasioetatik babestearren.
Jerseyko Bailegoa
Bailiwick of Jersey
Bailliage de Jersey
Ereserkia: God Save the King

Jerseyko bandera
coat of arms of Jersey (en) Itzuli
Uk map jersey.png
Geografia
Hiriburua
eta hiri handiena		Saint Helier
49°11′9″N 2°6′36″W
Azalera116 (219.)
KontinenteaEuropa
Administrazioa
Gobernu-sistemaMonarkia konstituzionala
ErregeaKarlos III.a
Jerseyko MinistroburuaJohn Le Fondré (en) Itzuli
LegebiltzarraJerseyko Estatuen Biltzarra
Demografia
Biztanleria105.500 (2017) (190.)
1.300 (2016)
Dentsitatea892,55 bizt/km² (12.)
Hizkuntza ofizialak
Erabilitako hizkuntzak
Ekonomia
Historia
Sorrera data: 1651ko abenduaren 12a
Bestelako informazioa
Aurrezenbakia+44
ISO 3166-1 alpha-2JE
ISO 3166-1 alpha-3JEY
Ordu eremua
ElektrizitateaBS 1363 (en) Itzuli
Internet domeinua.je

Lauki luzearen itxura du uharteak; iparraldean garaiak dira itsasertz labartsuak, eta hegoaldea berriz apalagoa da. Arrantza eta nekazaritza (tomatea, patata, fruituak, eta abar) lantzen dira, eta granitoa ustiatzen da. Nekazaritzak eta loregintzak Britainia Handian dute merkatu nagusia. Ezaguna da hango behi arraza, izen berekoa. Ingeles kolonia izanik ere, bertako eta berezko dituzten lege eta ohiturek arautzen dute uhartea; estatuen biltzarra da erakunde legegilea baina teniente gobernari ingelesek hautatzen dutena da administrazio burua. Alemaniarren mende egon zen 1945ean, ingelesak iritsi ziren arte.

Klima
    Datu klimatikoak (Jersey, 84 m, 1981–2010)    
 Hila   Urt   Ots   Mar   Api   Mai   Eka   Uzt   Abu   Ira   Urr   Aza   Abe   Urtekoa 
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C) 14.0 18.0 20.3 25.0 28.0 33.0 33.9 36.0 30.2 26.0 21.0 16.0 36.0
Batez besteko tenperatura maximoa (°C) 8.3 8.4 10.4 12.5 15.8 18.4 20.4 20.6 18.7 15.4 11.7 9.2 14.2
Batez besteko tenperatura minimoa (°C) 4.3 3.8 5.3 6.5 9.3 11.8 13.9 14.3 12.9 10.6 7.5 5.0 8.8
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C) -10.3 -9.0 -3.3 -1.6 0.0 5.9 9.0 7.7 6.0 -2.6 -3.0 -4.0 -10.3
Pilatutako prezipitazioa (mm) 93.1 68.9 66.1 56.4 55.6 47.5 44.6 49.5 63.9 103.4 105.4 113.9 865.8
Eguzki orduak 66.6 91.6 134.0 196.5 236.7 245.4 252.7 235.3 184.6 118.8 79.9 63.2 1904.8
Iturria (1): Met Office[2]
Iturria (2): Voodoo Skies[3]


Jerseyko multzoa

Beste uharte txikiago eta biztanlerik gabeko batzuekin batera osatzen du Jerseyko multzoa (ingelesez: Bailiwick of Jersey; frantsesez: Bailliage de Jersey):

  1. Jersey
  2. Minquiers
  3. Écréhous
  4. Pierres de Lecq
  5. Les Dirouilles
  6. La Motte

Parrokiak

Txantiloi:Main

Jerseyko parrokiak

Administratiboki, uhartea 12 parrokitan banaturik dago, denak itsasertzean daudenak:

  • Grouville (historikoki Saint Martin de Grouville; barnean Les Minquiers duena)
  • Saint Brélade
  • Saint Clément
  • Saint Helier
  • Saint John
  • Saint Lawrence
  • Saint Martin (historikoki Saint Martin le Vieux; barnean Les Écréhous duena)
  • Saint Mary
  • Saint Ouen
  • Saint Peter
  • Saint Saviour
  • Trinity

Jersey abelgorria

Jersey uhartean esne bikaina eman dezan hazitako behi mota, jatorriz Ingalaterrakoa dena. Behi horiek oso arinak dira, asko jaten dute, eta 15-20 bat litro esne ematen dute egunean. Ganadu mota hori erraz egokitzen da klima desberdinetan, eta toki askotara hedatu da horri esker; Hego Amerikara, Frantziara, Australiara, Estatu Batuetara.

Erreferentziak
  1. Euskaltzaindia. Europako toponimia fisikoa. .
  2. (Ingelesez) Met Office. Jersey Climate Normals 1981–2010. .
  3. (Ingelesez) Voodoo Skies. Jersey Climate Extremes. .

Ikus, gainera

Kanpo estekak

Erreferentziak
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.