Jeronimo

Jeronimo[1] —jatorrizko izena, txirikahua hizkuntzaz, Goyaałé, «aharrausi egiten duen hori»— (1829ko ekainaren 16a – 1909ko otsailaren 17a) apatxeen buruzagi izan zen, hau da, Ameriketako jatorrizko herrietako kidea. Jeronimo ezizena mexikarrek jarri eta berak guda izen gisa hartu zuen.

Jeronimo

apatxeko gerra buruzagia

Bizitza
JaiotzaGila ibaia, 1829ko ekainaren 16a
Herrialdea Ameriketako Estatu Batuak
 Mexiko
Lehen hizkuntzameskalero - txirikahua
HeriotzaFort Sill, 1909ko otsailaren 17a (79 urte)
Hobiratze lekuaBeef Creek apatxe hilerria
Heriotza moduaberezko heriotza: pneumonia
Familia
Ezkontidea(k)Alope
She-gha
Shtsha-she
Ih-tedda
Zi-yeh
Chee-hash-kish
Nana-tha-thtith
Ta-ayz-slath
Azul
Hezkuntza
Hizkuntzakgaztelania
meskalero - txirikahua
ingelesa
Jarduerak
Jarduerakburuzagi militarra
Zerbitzu militarra
Parte hartutako gatazkakApatxe gerrak
Apatxeen eta Mexikoren arteko gerra
Sinesmenak eta ideologia
ErlijioaErromatar Eliza Katolikoa
IMDB: nm1521149 Find a Grave: 387 Edit the value on Wikidata

Biografia

1858an Sonorako (Mexiko) gobernadore militarraren armadak, ehizan ari ziren bitartean arrazoirik gabe beren kanpalekuari eraso egin ostean, ama, emaztea eta seme-alabak hil zizkiotenean, Jeronimok mendeku hartuko zuela zin egin zuen eta Mexiko eta AEBetako armaden aurkako gudari ekin zion.

Dozenaka batailatan hartu zuen parte nazio apatxearen buruzagi gisa. Sonoratik bertatik hasita, Mexikoko eta AEBetako armaden aurkako erasoei ekin zien, Cochise txirikahua apatxeen buruzagiarekin bat eginda. Erreserbetan bizitzeari uko eginez eta behin eta berriro ihes eginez, 1886. urtea bitartean jardun zuen borrokan.

Azkenerako, lehertuta eta baliabiderik gabe, 1886ko irailaren 4an errenditu egin behar izan zuen. Jarri zuen baldintza bakarra izan zen eraman zituzten erreserbatik atera eta Arizona bere jaioterrira itzultzea zen, eta AEBtarrek hasieran onartu bazioten ere, behin atxilotu zutenean, guda-preso izendatu, ituna hautsi eta Floridara eraman zuten, behartutako lanak egitera. Bere bizitzaren amaieran, zahartuta, zoo batean animaliak bezala erakusten zuten.[2]

Erreferentziak
  1. Euskaltzaindia. (PDF) 189. arauaː Amerindiar buruzagien izenak. .
  2. https://www.argia.eus/efemerideen-kanala/apatxe-txirikahuen-buruzagi-geronimo-errenditu-egin-zen

Kanpo estekak
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.