Jean-Marie Lehn

Jean-Marie Lehn
	; (2018) Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Rosheim, 1939ko irailaren 30a (84 urte)
Herrialdea	Frantzia
Hezkuntza
Heziketa	University of Strasbourg (en) 1963) doctorate in France (en) : fisika; Harvard Unibertsitatea
Hezkuntza-maila	doctorate in France (en)
Doktorego ikaslea(k)	Jean-Pierre Sauvage; Mir Wais Hosseini (en) ; Mireille Blanchard-Desce (en) ; Christine Paul-Roth (en) ; Erik Dujardin (en) ; Olivier Baudoin (en) ; Matthieu Sainlos (en) ; Artur Stefankiewicz (en) ; Sébastien Ulrich (en) ; Ghislaine Vantomme (en) ; Petr Kovaříček (en)
Hizkuntzak	frantsesa
Jarduerak
Jarduerak	kimikaria, katedraduna, unibertsitateko irakaslea eta ikertzailea
Enplegatzailea(k)	Harvard Unibertsitatea ; Louis Pasteur University (en) ; Collège de France ; Estrasburgoko Unibertsitatea
Jasotako sariak	ikusi Officer of the National Order of Merit (1993) ; Knight of the French Order of Academic Palms (1989) ; CNRS Urrezko domina (1981) ; Arteetan eta Zientziatan Merituaren Ordena (1990) ; Kimikako Nobel Saria (1987) ; Ohorezko Legioko ofizial handia (2014) ; Onsager Medal ; Humboldt Research Fellowship ; Karl Ziegler Prize (1989) ; Lavoisier Medal (1997) ; Centenary Prize (1980) ; Davy Medal (1997) ; Humboldt Prize (1983) ; honorary doctorate of the University of Malaga (2015) ; Foreign Member of the Royal Society (1993ko ekainaren 17a) ; honorary doctorate of the Masaryk University (2005) ; honorary doctorate of the Autonomous University of Madrid (1985) ; honorary doctor of the University of Vienna (2019ko martxoaren 12a) ; honorary doctor of the University of Göttingen ; honorary doctor of the Aristotle University of Thessaloniki ; honorary doctor of Babeș-Bolyai University ; honorary doctor of the Charles University of Prague ; Honorary doctor of the University of Oxford ; Honorary doctor of the University of Bologna ; honorary doctorate from the University of Cambridge ; honorary doctor of the University of Patras ; honorary doctor of the University of Sherbrooke ; honorary doctor of the University of St Andrews ; honorary doctor of the University of Vienna ; Jerusalemgo Unibertsitate Juduko honoris causa doktoregoa (1984) ; honorary doctor of the Université libre de Bruxelles ; honorary doctor of the University of Athens ; honorary doctorate of Technion ; honorary doctor of Royal Institute of Technology (2003ko azaroaren 14a) ; honorary doctor of the University of Basilicata ; honorary doctorate of Taras Shevchenko National University of Kyiv ; honorary doctor of the University of Crete ; honorary doctor of the University of Sheffield ; honorary doctor of the Adam Mickiewicz University in Poznań (2021) ; Ohorezko Legioko komandantea ; Ohorezko Legioko ofiziala ; Ohorezko Legioko zalduna ; The Order of the Rising Sun, Gold and Silver Star (2019) ; Paracelsus Prize (1982) ; Robert Robinson Award (1990) ; Sir Derek Barton Gold medal (2012) ; CNRS silver medal (1972) ; Marie Curie Medal (2022) ; CNRS bronze medal (1963, 1964) ;
Kidetza	Royal Society; Alemaniako Natur Zientzien Leopoldina Akademia; Frantziako Zientzien Akademia; Linzeen Akademia; Zientzien Pontifize-Akademia; Ameriketako Estatu Batuetako Zientzien Akademia Nazionala; Academy of Sciences and Literature Mainz (en) ; Göttingengo Zientzien Akademia; Poloniako Zientzien Akademia; Txinako Zientzien Akademia; Hungariako Zientzien Akademia; French Academy of Technologies (en) ; Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia; Arteen eta Zientzien Herbehereetako Errege Akademia; Academia Europaea (en) ; Amerikako Sozietate Filosofikoa; Zientziak Aurrera Egiteko Elkarte Amerikarra; Haut Conseil de la science et de la technologie (en) ; Académie des sciences, inscriptions et belles-lettres de Toulouse (en) ; Accademia delle Scienze di Torino; Koninklijke Vlaamse Academie van België voor Wetenschappen en Kunsten (en)

Jean-Marie Lehn (Rosheim, 1939ko irailaren 30a) kimikari frantziarra da. Kimikako Nobel Saria irabazi zuen 1987an "interakzio oso selektiboak ematen dituzten molekulen sintesia eta garapenagatik".

Bizitza

Lehn-ek tesia 1963an aurkeztu zuen Gif-sur-Yvetteko gai naturalen kimikako laborategian. Triterpinoak (hidrokarburo asegabe oso hedatuak) aztertu zituen erresonantzia magnetiko nuklearraren bidez. Ondoren Harvardera joan zen, Robert Burns Woodward irakaslearen taldean lan egitera, eta han B12 bitaminaren sintesian lan egin zuen. 1966. urtetik aurrera Estrasburgoko Unibertsitatean aritu zen irakasle. Lehnek aztertu ditu, batez ere, zenbait molekularen osaera (espazioan har ditzaketen forma desberdinak) eta osaera batetik bestera igarotzeko lastertasuna. Neurokimikaren alorrean, molekula zikliko konplexuak sintetizatu zituen. 1978an kimika supramolekularraren kontzeptua sortu zuen. 1979an Frantziako Collègeko irakasle izendatu zuten. Kimikako Nobel saria jaso zuen 1987an Donald James Cram eta Charles John Pedersenekin batera.

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Kanpo estekak

Egile honen argitalpenei buruzko informazioa lortu dezakezu Scholian

Datuak: Q107690
Multimedia: Jean-Marie Lehn / Q107690

Artikulu hau Frantziako biografia baten zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.

Kimikako Nobel Saridunak
1901–1925	1901 Jacobus van 't Hoff 1902 Emil Fischer 1903 Svante Arrhenius 1904 William Ramsay 1905 Adolf von Baeyer 1906 Henri Moissan 1907 Eduard Buchner 1908 Ernest Rutherford 1909 Wilhelm Ostwald 1910 Otto Wallach 1911 Marie Curie 1912 Victor Grignard / Paul Sabatier 1913 Alfred Werner 1914 Theodore Richards 1915 Richard Willstätter 1916 1917 1918 Fritz Haber 1919 1920 Walther Nernst 1921 Frederick Soddy 1922 Francis Aston 1923 Fritz Pregl 1924 1925 Richard Zsigmondy
1926–1950	1926 Theodor Svedberg 1927 Heinrich Wieland 1928 Adolf Windaus 1929 Arthur Harden / Hans von Euler-Chelpin 1930 Hans Fischer 1931 Carl Bosch / Friedrich Bergius 1932 Irving Langmuir 1933 1934 Harold Urey 1935 Frédéric Joliot-Curie / Irène Joliot-Curie 1936 Peter Debye 1937 Norman Haworth / Paul Karrer 1938 Richard Kuhn 1939 Adolf Butenandt / Leopold Ružička 1940 1941 1942 1943 George de Hevesy 1944 Otto Hahn 1945 Artturi Virtanen 1946 James B. Sumner / John Northrop / Wendell Meredith Stanley 1947 Robert Robinson 1948 Arne Tiselius 1949 William Giauque 1950 Otto Diels / Kurt Alder
1951–1975	1951 Edwin McMillan / Glenn T. Seaborg 1952 Archer Martin / Richard Synge 1953 Hermann Staudinger 1954 Linus Pauling 1955 Vincent du Vigneaud 1956 Cyril Hinshelwood / Nikolai Semionov 1957 Alexander Todd 1958 Frederick Sanger 1959 Jaroslav Heyrovský 1960 Willard Libby 1961 Melvin Calvin 1962 Max Perutz / John Kendrew 1963 Karl Ziegler / Giulio Natta 1964 Dorothy Hodgkin 1965 Robert Woodward 1966 Robert S. Mulliken 1967 Manfred Eigen / Ronald Norrish / George Porter 1968 Lars Onsager 1969 Derek Barton / Odd Hassel 1970 Luis Federico Leloir 1971 Gerhard Herzberg 1972 Christian B. Anfinsen / Stanford Moore / William Stein 1973 Ernst Otto Fischer / Geoffrey Wilkinson 1974 Paul Flory 1975 John Cornforth / Vladimir Prelog
1976–2000	1976 William Lipscomb 1977 Ilya Prigogine 1978 Peter D. Mitchell 1979 Herbert C. Brown / Georg Wittig 1980 Paul Berg / Walter Gilbert / Frederick Sanger 1981 Kenichi Fukui / Roald Hoffmann 1982 Aaron Klug 1983 Henry Taube 1984 Robert Merrifield 1985 Herbert A. Hauptman / Jerome Karle 1986 Dudley R. Herschbach / Yuan T. Lee / John Polanyi 1987 Donald J. Cram / Jean-Marie Lehn / Charles J. Pedersen 1988 Johann Deisenhofer / Robert Huber / Hartmut Michel 1989 Sidney Altman / Thomas Cech 1990 Elias Corey 1991 Richard R. Ernst 1992 Rudolph Marcus 1993 Kary Mullis / Michael Smith 1994 George Olah 1995 Paul J. Crutzen / Mario Molina / Frank Rowland 1996 Robert Curl / Harold Kroto / Richard Smalley 1997 Paul D. Boyer / John E. Walker / Jens Christian Skou 1998 Walter Kohn / John Pople 1999 Ahmed Zewail 2000 Alan Heeger / Alan MacDiarmid / Hideki Shirakawa
2001–egun	2001 William Knowles / Ryoji Noyori / Karl Barry Sharpless 2002 John B. Fenn / Koichi Tanaka / Kurt Wüthrich 2003 Peter Agre / Roderick MacKinnon 2004 Aaron Ciechanover / Avram Hershko / Irwin Rose 2005 Robert H. Grubbs / Richard R. Schrock / Yves Chauvin 2006 Roger D. Kornberg 2007 Gerhard Ertl 2008 Osamu Shimomura / Martin Chalfie / Roger Y. Tsien 2009 Venkatraman Ramakrishnan / Thomas A. Steitz / Ada E. Yonath 2010 Richard Heck / Akira Suzuki / Ei-ichi Negishi 2011 Daniel Shechtman 2012 Robert Lefkowitz / Brian Kobilka 2013 Martin Karplus / Michael Levitt / Arieh Warshel 2014 Eric Betzig / Stefan Hell / William E. Moerner 2015 Tomas Lindahl / Paul Modrich / Aziz Sancar 2016 Jean-Pierre Sauvage / Fraser Stoddart / Ben Feringa 2017 Jacques Dubochet / Joachim Frank / Richard Henderson 2018 Frances Arnold / Gregory Winter / George P. Smith 2019 John B. Goodenough / M. Stanley Whittingham / Akira Yoshino 2020 Emmanuelle Charpentier / Jennifer Doudna 2021 Benjamin List / David MacMillan 2022 Carolyn Bertozzi / Morten P. Meldal / Karl Barry Sharpless 2023 Moungi Bawendi / Louis E. Brus / Aleksei Jekimov