Jane Goodall

Jane Goodall
	; Irudi gehiago
	Ahotsa
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Valerie Jane Morris-Goodall
Jaiotza	Hampstead, 1934ko apirilaren 3a (90 urte)
Herrialdea	Erresuma Batua
Familia
Aita	Mortimer Herbert Morris-Goodall
Ama	Margaret Myfanwe Joseph
Ezkontidea(k)	Hugo van Lawick (1964 - 1974); Derek Bryceson (en) (1975 - 1980ko urria)
Seme-alabak	ikusi Hugo Eric Louis van Lawick (en) ;
Hezkuntza
Heziketa	Newnham College (en)
Hezkuntza-maila	Doctor in Engineering (en)
Tesi zuzendaria	Robert Hinde
Hizkuntzak	ingelesa
Irakaslea(k)	Robert Hinde
Jarduerak
Jarduerak	aktibista, etologoa, unibertsitateko irakaslea, idazlea, primatologist (en) , antropologoa eta biologoa
	Parte-hartzailea commencement at the Syracuse University (en) ; World Economic Forum Annual Meeting 2019 (en) ; World Economic Forum Annual Meeting 2020 (en) ;
Lantokia(k)	Bournemouth
Jasotako sariak	ikusi Ohorezko Legioko ofiziala (2006ko urtarrilaren 17a) ; Britainiar Inperioko Ordenaren dama komendadorea (2004) ; Princess of Asturias Award for Technical and Scientific Research (2003) ; Zientzia lorpenen William Procter saria (1996) ; Kataluniako Nazioarteko Saria (2015) ; Tyler Prize for Environmental Achievement (1997) ; Benjamin Franklin domina (2003) ; Genesis saria ; Nierenberg Prize (2004) ; Kyoto Prize in Basic Sciences (1990) ; J. Paul Getty Award for Conservation Leadership (1984) ; honorary doctor of the University of Alicante ; Hubbard Medal (1995) ; Honorary doctorate from University of Toronto (2007) ; President's Medal (2014) ; prix Giles (2014) ; Madrilgo Complutense Unibertsitateko honoris causa doktoregoa (2018) ; honorary doctorate of Haifa University ; honorary doctor of the Syracuse University (2005) ; honorary doctor of the University of Zurich (2020) ; honorary doctorate of Hasselt University (2020ko azaroaren 12a) ; honorary doctor of the University of Miami (1993ko maiatzaren 14a) ; Gold Medal of the Society of Woman Geographers (1990) ; Huxley Memorial Medal (2002) ; Gregor Mendel Medal (1987) ; Officer of the order Orange-Nassau (2023ko apirilaren 20a) ; International Cosmos Prize (2017) ; Edinburgh Medal (1991) ;
Influentziak	Louis Seymour Bazett Leakey
Kidetza	Alemaniako Natur Zientzien Leopoldina Akademia; Zientziaren eta Arteen Europar Akademia; Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia; Amerikako Sozietate Filosofikoa; World Future Council (en)
	janegoodall.org eta janegoodall.es…

Dame Jane Goodall (Londres, 1934ko apirilaren 3a - ) naturalista, aktibista eta primatologo ingelesa da. Bere bizia tximinoen jokabidea ikertzen eman du Afrikan. Etologian doktorea Cambridgeko Unibertsitatean eta honoris causa doktorea munduko 45 unibertsitate baino gehiagotan. Nazioarteko 100 sari baino gehiago lortu ditu,[1]

Ibilbidea

Bizitza

Familia apal eta baliabide gutxiko batean jaio zen. Txikitatik, Afrika bisitatu nahi izan zuen, hango animalien artean bizi eta haiei buruzko liburuak idatzi ahal izateko. Eskola ikasketak amaitutakoan, administrazio ikasketak egin zituen eta klinika bateko administrazio sailean lan egin, Oxford Unibertsitatean, baita Londresko dokumental estudio batean ere, baina Keniako lagun batek hara joateko gonbidatu zuenean, zerbitzari gisa lan egiten hasi zen taberna batean, bidaia ordaindu ahal izateko, 1957an. Geroztik, jatorri britaniarra izanik, bizitza osoa eman du txinpantzeen portaera ikertzen Tanzanian eta lan handia egin izan du kontserbazioaren eta animalien ongizatearen alorretan.[2]

Ikerketak

1960. urtean hasi zen txinpantze basatiei behatzen eta haiek deskribatzen. [3] Egoera basatian zeuden tximinoen aitzindaria izan zen, Establishment zientzialariak kritikatu zituen jatorrizko metodologiak barneratuz. 1965ean Gombe Stream ikerkuntza zentroa sortu zuen, izen bereko erreserban, Tanganyka laku ertzean, gaur egun Tanzania izena duen lurraldean. Urte berean, Etologian doktoratua lortu zuen Cambridgeko Unibertsitatean. Haren ikerkuntzek hamarkada osoetan zehar segitu zuten eta egun, 50 urte geroago, oraindik Gombeko tximinoen ikerketek egiten dihardute: espezie basatiei buruzko ikerketarik luzeena da.

Haren ideologia argi agertzen da berak idatzi zuen esaldi ezagunean:

«	Soilik ulertzen baditugu, zaindu ahal izango ditugu. Soilik zaintzen baditugu, lagundu ahal izango diegu. Soilik laguntzen badiegu, salbatuko dira.	»
Jane Goodall

Dibulgatzailea

2020an National Geographic kateak 'Jane Goodall: itxaropen handia' izeneko dokumentala eskaini zuen, primatologoaren alderdi aktibista, dibulgatzaile eta zientifikoa jasota. Bere lanarekin, Lehen Mundua ohartarazi du txinpantzeari eragiten dioten arriskuez eta, horren ondorioz, Afrikak dituen gaitzez.[4][5]

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Jane Goodall

Jane Goodall Euskal Herrian

2010ean etorri zen lehen aldiz Tolosako Naturaldian parte hartzeko.[6]

Irudi galeria

Erreferentziak

«JANE GOODALL: «NIRE BIZITZAREN AMAIERAN, GERATZEN ZAIDAN DENBORAN GAUZA GEHIAGO LORTU BEHAR DITUDALA SENTITZEN DUT»» www.bizkaia21.eus (Noiz kontsultatua: 2020-09-18).
«Bihotzik gabe, ezin» Zientzia Kaiera 2017-09-05 (Noiz kontsultatua: 2020-09-18).
Oihane, Lakar Iraizoz. (2011-01-01). «"Nik uste nuen txinpantzeak eta gu antzekoak ginela, baina haiek atseginagoak zirela"» Zientzia.eus (Noiz kontsultatua: 2020-09-18).
(Gaztelaniaz) «National Geographic estrena el largometraje documental ‘Jane Goodall: La gran esperanza’» naiz: 2020-04-16 (Noiz kontsultatua: 2020-09-18).
(Gaztelaniaz) L, Diario de Prensa Digital S.. (2015-05-27). «Diario Turing - Tecnología y sociedad en red» Diario Turing (Noiz kontsultatua: 2020-09-18).
(Gaztelaniaz) «Jane Goodall por primera vez en Euskadi, en el Naturaldia de Tolosa» www.eitb.eus (Noiz kontsultatua: 2020-09-18).

Kanpo estekak

JANE GOODALL- Zientzialariak izan nahi duten neskeentzako mezua. (Bideoa, ES)

Datuak: Q184746
Multimedia: Jane Goodall / Q184746

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.

[1] «JANE GOODALL: «NIRE BIZITZAREN AMAIERAN, GERATZEN ZAIDAN DENBORAN GAUZA GEHIAGO LORTU BEHAR DITUDALA SENTITZEN DUT»» www.bizkaia21.eus (Noiz kontsultatua: 2020-09-18).

[2] «Bihotzik gabe, ezin» Zientzia Kaiera 2017-09-05 (Noiz kontsultatua: 2020-09-18).

[3] Oihane, Lakar Iraizoz. (2011-01-01). «"Nik uste nuen txinpantzeak eta gu antzekoak ginela, baina haiek atseginagoak zirela"» Zientzia.eus (Noiz kontsultatua: 2020-09-18).

[4] (Gaztelaniaz) «National Geographic estrena el largometraje documental ‘Jane Goodall: La gran esperanza’» naiz: 2020-04-16 (Noiz kontsultatua: 2020-09-18).

[5] (Gaztelaniaz) L, Diario de Prensa Digital S.. (2015-05-27). «Diario Turing - Tecnología y sociedad en red» Diario Turing (Noiz kontsultatua: 2020-09-18).

[6] (Gaztelaniaz) «Jane Goodall por primera vez en Euskadi, en el Naturaldia de Tolosa» www.eitb.eus (Noiz kontsultatua: 2020-09-18).