Jainkotiar komedia

Jainkotiar komedia (italieraz: La divina commedia) Dante Alighieri italiarrak 1308 eta 1321 artean idatzitako poema epikoa da. Literatura italiarraren lan gorena[1][2] eta literatura unibertsalaren lan handienetako bat da, mendebaldeko literaturako kanonaren parte[3]. Heriotzaren ondorengo bizitzari buruzko irudimenezko ikuspegia Erdi Aroko mundu-ikuskeraren adierazgarri da, XIV. mendean Mendebaldeko Elizan azaltzen zen bezala. Idatzi zuen hizkuntza toskanarra italiera estandarizatu gisa ezartzen lagundu zuen. Hiru zati ditu: Inferno, Purgatorio eta Paradiso.

Jainkotiar komedia
Jatorria
Egilea(k)	Dante Alighieri
Sorrera-urtea	1320
Izenburua	La Divina Commedia eta Divine Comedy
Ezaugarriak
Genero artistikoa	epopeia
Hizkuntza	toskanera eta italiera
Deskribapena
Fikzioa
Kontakizunaren tokia	Infernu, garbitoki eta zeru
ikusi Agustin Hiponakoa, Agamemnon, Adam, Hades, Alberto Handia, Anfiarao, Anfisbena, Anaxagoras, Anastasio II.a, Anselmo Canterburykoa, Antaeus (en) , Antenor (en) , Aristoteles, Arnaut Daniel (en) , Atila, Akiles, Beda, Benedikto Nursiakoa, Bernart Clairvauxkoa, Maria, Bonaventura Bagnoregiokoa, Guido Bonatti (en) , Bonifazio VIII.a, Severino Boezio, Briareo, Marko Bruto, Virgilio, William II of Sicily (en) , Kasio, Gaius Scribonius Curio (en) , Galeno, Harpia, Guido I da Montefeltro (en) , Guido Guinizelli (en) , Hektor, Henrike VII.a Germaniako Erromatar Inperio Santukoa, Heraklito, Gerion, Hipokrates, Homero, Horazio, Godofredo Bouillongoa, Gratian (en) , Hugh of Saint Victor (en) , David, Dante Alighieri, Deidamia (en) , Demokrito, Dido, Diogenes Sinopekoa, Diomedes (en) , Dionisio Areopagokoa, Dionisio I.a Sirakusakoa, Dioskorides, Dultzino, Euklides, Euripides, Ezekias, Helena Troiakoa, Averroes, Avizena, Jephthah (en) , Josue, Jesus Nazaretekoa, Joan XXI.a, Joan Krisostomo, Joanes Bataiatzailea, Joakim Fiorekoa, Isidoro Sibiliakoa, Juda Iskariote, Judas Makabearra, Ifigenia, Cavalcante de' Cavalcanti (en) , Kaifas, Kain, Kako, Kalkas, Kapaneo, Charles Martel of Anjou (en) , Zerbero, Kleopatra VII.a, Klemente V.a, Konstanza I.a Siziliakoa, Kornelia Afrikarra, Cunizza da Romano (en) , Latino, Lino, Lukano, Junio Bruto, Luzifer, Alexandro Handia, Zizeron, Minos, Minotauro, Myrrha (en) , Moises, Muhammad, Neso, Nikolas III.a, Publio Ovidio Nason, Odiseo, Paulo Orosio, Orfeo, Paris, Pentesilea, Peter Damian (en) , Petrus Comestor (en) , Petrus Lombardus, Petri, Pirro Epirokoa, Platon, Pluto, Polinizes, Beatrice Portinari (en) , Klaudio Ptolomeo, Rahab (en) , Rabanus Maurus, Roberto Guiscard, Errolan, Saladin I.a, Sammu-ramat, Seneka, Siger Brabantekoa, Sinon (en) , Sokrates, Sordello de Mantoue (en) , Publio Papinio Estazio, Tais (hetera), Tydeus (en) , Trajano, Tristan and Iseult (en) , Ottaviano degli Ubaldini (en) , Ruggieri degli Ubaldini (en) , Farinata degli Uberti (en) , Ugolino della Gherardesca (en) , Tales, Filis, Phlegyas (en) , Folquet de Marseille (en) , Tomas Akinokoa, Frantzisko Asiskoa, Francesca da Rimini (en) , Frederiko II.a Germaniako Erromatar Inperio Santukoa, Karonte, Kiron, Julio Zesar, Zelestino V.a, Ciacco (en) , Elektra, Elio Donato, Enpedokles, Eneas, Eriniak, Eteokles, Justiniano I.a, Jaculus, Jason, Camilla (en) , Lavinia, Lukrezia, Julia Zesaris, Marcia (en) , Zenon Eleakoa, Paolo Malatesta (en) , Tegghiaio Aldobrandi (en) , Iacopo Rusticucci (en) , Megera, Alekto, Tisifone, Piccarda (en) , Pierre de La Broce (en) , Giotto di Bondone eta Enrico degli Scrovegni (en)

Poemak "arimaren egoera heriotzaren ondoren" jorratzen du, eta "jainkozko justiziaren irudi bat aurkezten du, behar diren zigor edo sari gisa aplikatuta", eta Dantek Infernurako, Purgatoriorako eta Zerurako egindako bidaiak deskribatzen ditu[4]. Alegorikoki, poemak arimak Jainkoarenganako bidaia irudikatzen du, bekatua (Infernua) ezagutu eta errefusatzetik hasita, eta, ondoren, kristau-bizitza penitentziarioa (Purgatorio), arimak Jainkoarenganako igoera (Paradiso). Erdi Aroko teologian eta filosofia katolikoan inspiratzen da Dante, batez ere Tomas Akinokoaren Summa Theologica eratorritako filosofia tomistan[5]. Horregatik, Jainkotiar Komediari "Summa bertsotan" izena eman zaio[6].

Poeman, Dante erromesak hiru gida ditu lagun: Virgilio, giza arrazoia adierazten duena[7], eta Inferno osoan eta Purgatorio osoan zehar gidatzen duena; Beatriz, jainkozko errebelazioa, teologiaz, graziaz eta fedeaz gain[8], eta Purgatorioaren bukaeratik aurrera gidatzen duena; eta Bernart Clairvauxkoak, kontenplazioa eta Mariaren eraspena irudikatzen duena.