Izarra (Urkabustaiz)

1257. urteko dokumentuen arabera Yçarra izenarekin ezaguna zen. 1338. urtean, herriak gaur egun arte iraun duen Izarra izena hartu zuen.

Kokagune geografiko berezia denez, bidegurutze historikoa izan zen, Leintzerako, Arabako Lautadarako, Urduñarako eta Miranda de Ebrorako bideak lotzen zituena. Gaur egun ere, Bizkaia eta Araba lotzen dituzten bide nagusiak igarotzen dira bertatik.

Klimari dagokionez klima ozeanikoa dauka Izarrak. Urtean zehar euri pilaketa 1200-1400mm.

Izarratik euskal hiriburuetara joateko distantzia hau da:

·Gasteiz 26 km

·Bilbo 42 km

·Donostia 114 km

Izarrak tren eta autobus geltokiak ditu. Autobus zerbitzua Gasteizera doa, Zuia eta Zigoitiatik igarotzen. Nahiz eta tren geltokia izan, ez dago tren zerbitzurik.

·Arrosarioko Andre Mariaren glesia. XVI. mendean eraikia, erretaula nagusi neoklasikoa du, eta dorrea, xapitel lerdenarekin. Merezi du gogora ekartzea 1816an gertaturiko gertakari berezi batengatik. Misio Santu bat egiten ari zen bertan, herriko eliztarrei ez ezik, inguruko herrietako bizilagunei ere zuzendua. Fededun askok okupatzen zuten eliza, ganga gotikoak erori zirenean, bertaratutako fededunen gainean harri ugari eroriz. Hondamendia oso handia izan zen, zazpi pertsona eta zauritu asko hil baitziren.

·San Jose eliza. 1946an eliza berri bat eraiki zuten, San Josék babestuta. Jesús Guinea eta Emilio de Apraiz arkitektoek proiektatu eta zuzendu zituzten obrak. Obra funtzional bat, elizak nabe bakarra baitu, abside erdizirkularra, inolako originaltasunik gabea, eta estalki bat, bistako zinbri metalikoz estalia.

·Santa Luzia ermita. XX. mendean eraikia.

Araba Bus sareko  eta  lineek zerbitzua ematen diote herri honi:

Araba Bus  Zerbitzua   Hasiera   Ibilbidea   Amaiera ⁠ 14 Gasteiz (geltokia) Zaitegi • Murgia • Sarria • Murgia (Paularrak) • Ametzaga • Beluntza (Soleta) Izarra⁠ 15 Gasteiz (unibertsitatea) Gasteiz (epaitegiak) • Gasteiz (Bastiturri) • Gasteiz (geltokia) • Zaitegi • Murgia • Sarria • Murgia (Paularrak) • Ametzaga • Beluntza (Soleta) • Izarra • Lezama • Larrinbe • Amurrio • Amurrio (San Jose) • Luiaondo (Malato) • Luiaondo • Laudio (Gurutze Gorria) • Laudio • Areta • Laudio (Ugarte) • Okondo Artziniega

Gainera, Eskualdeko Garraioa sareak linea bat ditu herrian:

Eskualdeko Garraioa  Zerbitzua   Hasiera   Ibilbidea   Amaiera ⁠ 5 Urduña Izarra Murgia Gopegi Urduña (suhiltzaileak) • Apregindana • Untzaga • Uzkio Urkabustaiz • Oiardo • Goiuri • Beluntza • Ziorraga • Altube • Gillerna • Lukiano • Aperregi • Donamaikia • Jugo • Bitoriano • Zarate • Markia • Sarria • Olano • Letona • Zaitegi Urduña Izarra Murgia Gopegi

2009an, herriko gazte batzuek Izarrako Gaztetxea abian jarri zuten.

• Arrosarioko Ama Birjina: urriko lehen asteburuan. Honetan, mozorroa jartzeko aukera izango duzu, urtero mozorroen jaitsiera egiten baita, musikaz eta dantzaz josirik dagoena. Izarrako zaindariaren jaiak, Arrosarioko Ama Birjinaren omenez, zaindariaren santutegiarekin batera. Udalerriko festarik garrantzitsuenak dira, Izarra baita Urkabustaizko hiriburu administratiboa. Herriko jai hauek jatorri erlijiosoa dute eta, beraz, patroiari lanbide erlijiosoen bidez saltzen zaizkio. Horien gailurra Igandeko Meza Nagusian dago, eta eliztarrek, eguerdiko kanpai-iraulketa entzutean, Arrosarioko Ama Birjinaren elizara jotzen dute. Han, emakumea hurrengo urte osoan babes ditzan bultzatu dute.

• Herriko jaietaz aparte, urtean zehar hainbat ekitaldiz gozatzeko aukera dago, hala nola, trikipoteoak, merkatua, tonbola, gazte eguna, euskararen eguna, Olentzeroren eguna, errege maguen eguna eta ihauteri herrikoiak.

• Zuia-Gorbeialdea