Ixaka Lopez Mendizabal

Ixaka Lopez Mendizabal, garaiko sabindar euskal grafiaz Lopez-Mendizabal'taŕ Ixaka[1] (Tolosa, Gipuzkoa, 1879ko apirilaren 11 – 1977ko otsailaren 27a) euskal idazlea, kultura eragilea, euskaltzalea eta politikari abertzale eta jeltzalea izan zen.

Ixaka Lopez Mendizabal
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakIxaka Lopez Mendizabal
JaiotzaTolosa, 1879ko apirilaren 11
Herrialdea Gipuzkoa, Euskal Herria
HeriotzaTolosa, 1977ko otsailaren 27a (97 urte)
Familia
AitaEusebio López
Hezkuntza
HeziketaDeustuko Unibertsitatea
Hizkuntzakgaztelania
euskara
Jarduerak
Jarduerakpolitikaria eta idazlea
Enplegatzailea(k)Buenos Airesko Unibertsitatea
KidetzaEuskaltzaleen Biltzarra
MugimenduaEuskal Pizkundea
Sinesmenak eta ideologia
Alderdi politikoa Eusko Alderdi Jeltzalea
Literaturaren Zubitegia: 302

Bizitza

Bere aita Eusebio Lopez inprimatzailea zen eta 1750ean jatorria zuen moldiztegi baten jabea. Seme bakarra izan zen. Lehen liburuak bere aitaren inprimategian publikatu zituen. Aita 1929an hil zenean berak hartu zuen familiaren negozioaren ardura.

Filosofiako, Letretako eta Zuzenbideko ikasketak egin zituen Deustuko Unibertsitatean. Eskualzaleen Biltzarra elkartearen sortzaileetariko bat izan zen 1902an. Lopez Mendizabalen lehen idazlanak: Cantabria, la guerra cantábrica y el País Vasco en tiempos de Augusto (1899), Fueros de Guipúzcoa (1900), biak doktoretza tesiak, Aita Santu amargarren Pio'ren dotriña laburra (1907), Manual de conversación castellano-euskera (1908), Zenbakiztia (haurrentzako aritmetika, 1913) eta Diccionario vasco-castellano (1916), lau argitaraldi izan dituena.

1918an Euskaltzaindia sortu zuen taldeko kide izan zen, baina ez zen euskaltzain izan. Umearen laguna, euskaraz irakurtzeko ikasbidea, argitaratu zuen handik bi urtera. 1925ean Xabiertxo haurrek irakurtzeko liburu ospetsua, plazaratu zuen, eta handik urtebetera Nekazaritza. Espainiako Bigarren Errepublika garaian hainbat ikastola sortu zuen.

1931an EAJ alderdiaren eskutik Tolosako zinegotzi ere hautatua izan zen, eta 1935an EBBko lehendakari izan zen. Garai hartan idatziak dira Martin Txilibitu (1931), ¿Quiere vd. hablar en euskera? (1932) eta Erleak, beren bizitza eta oiturak (1933) idazlanak. Espainiako Gerra Zibilaren garaian, frankistek bere Tolosako liburutegi osoa erre zioten plaza erdian. Frantziara erbesteratu zen lehenbizi, eta Buenos Airesa gero; hiri horretan Ekin argitaletxea sortu zuen. Argentinan egon zen garaikoak dira Otoitzak (1942), La Lengua Vasca, Gramática. Conversación, Diccionario (1943), Breve Historia del País Vasco (1945), El País Vasco, descripción general (1946), Gramática abreviada (1954) eta Etimologías de apellidos vascos (1958). 1965ean Euskal Herrira itzuli zen, eta Tolosan inprimeria bat zabaldu zuen.

Lanak

Haur eta gazte literatura

Antzerkia
  • Seaska-Abestia. Bi ekitaldetan (1932, Lopez Mendizabal)

Erlijiozkoak
  • Aita Santu amargarren Pio'ren doctriña laburra (1907)
  • Otoitzak (1942)

Eskola liburuak

Gramatika eta hiztegiak
  • Manual de conversación castellano-euskera (1908)
  • Euzkel-Erdel Iztegia (1916)[2]
  • ¿Quiere vd. hablar en euskera? (1932)
  • Voulez-vous parler le basque? (1938)
  • La Lengua Vasca, Gramática. Conversación, Diccionario (1943)
  • Gramática abreviada (1945)

Besterik
  • Nekazaritza (1926)
  • Erleak, beren bizitza eta oiturak (1933)
  • Breve Historia del País Vasco (1945)
  • El Pais Vasco, descripción general (1946)
  • Etimologías de apellidos vascos (1958)

Erreferentziak
  1. «Lopez-Mendizabal'tar Ixaka'ri», Urkiza.armiarma.eus.
  2. Isaac., Lopez Mendizabal,. (1916). Euzkel-érdel iztegia. [Lopez'tar E.] PMC 932458815. (Noiz kontsultatua: 2023-04-16).

Bibliografia

Kanpo estekak



Aurrekoa
Jesus Doxandabaratz		 EBBko lehendakaria
1934ko ekaina – 1935eko uztaila		 Ondorengoa
Doroteo Ziaurritz
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.