Istriera
Istriera[1] Istriako penintsulako mendebaldean hitz egiten den erromantze hizkuntza da. Bereziki Rovinj (Rovinj) eta Vodnjan (Vodjan) Itsaso Adriatikoko kroaziar udalerrietan mintzatzen da.
| Istriera | |
|---|---|
 Istrieraren hedapena (berdez 1850ean, grisez 1900ean eta gorriz 1950ean; 2000n Rovigno (Rovinj) eta Dignano (Vodjan) udalerrietan soilik. | |
| Datu orokorrak | |
| Lurralde eremua |  Kroazia,  Italia |
| Hiztunak | 1.000-2.000 |
| UNESCO sailkapena | 4: arrisku larrian |
| Hizkuntza sailkapena | |
| giza hizkuntza indoeuropar hizkuntzak hizkuntza italikoak hizkuntza erromantzeak italo-mendebaldeko hizkuntzak Italo-Dalmatian (en)  Dalmatian Romance (en) | |
| Informazio filologikoa | |
| Hizkuntza-tipologia | subjektu aditza objektua eta silabadun hizkuntza |
| Alfabetoa | latindar alfabetoa |
| Hizkuntza kodeak | |
| ISO 639-3 | ist |
| Ethnologue | ist |
| Glottolog | istr1244 |
| UNESCO | 363 |
| IETF | ist |
| Endangered Languages Project | 3440 |
Hiztunek euren herrien arabera izendatzen dute hizkuntza eta, hori dela eta, hainbat modu darabiltzate: bumbaro, vallese, rovignese, sissanese, fasanese eta gallesanese. Istriera izena Graziadio Isaia Ascoli italiar hizkuntzalariak XIX. mendean sortu zuen.
Hiztunak mila inguru dira eta, hortaz, galtzeko arrisku larrian dagoen hizkuntza gisa sailkaturik dago.
Gertuko hizkuntzak
Istriera venezieratik oso gertu dagoen hizkuntza da. Kontuan hartzekoa da, horrela, Istriako penintsula Veneziako Errepublikaren parte izan zela ia mila urtez. Horrekin batera, istriera italieraren gertukoa ere bada, hiztegiari dagokionez batez ere.
Adibidea
| Istriera | Italiera |
|---|---|
|
La nostra zì oûna longa cal da griebani: i spironi da Monto inda uò salvà, e 'l brasso da Vistro uò rastà scuio pei grutoni pioûn alti del mar, ca ruzaghia sta tiera viecia-stara. Da senpro i signemo pissi sensa nom, ca da sui sa prucoûra 'l bucon par guodi la veîta leîbara del cucal, pastadi dala piova da Punente a da Livante e cume i uleîi mai incalmadi. Fra ste carme zì stà la nostra salvissa, cume i riboni a sa salva dal dulfeîn fra i scagni del sico da San Damian; el nostro pan, nato gra li gruote, zi stà inbinideî cul sudur sula iera zbruventa da Paloû... e i vemo caminà par oûna longa cal da griebani, c'ancui la riesta lissada dali nostre urme. |
La nostra è una lunga strada irta di sassi:
gli speroni di Monto ci hanno salvato, ed il braccio di Vistro è rimasto scoglio per le grotte poste più in alto del mare, che erode questa antica terra. Da sempre siamo pesciolini che da soli si procurano il boccone per godere la libera vita del gabbiano, oppressi dalla pioggia di Ponente e di Levante come olivi senza innesti. Fra queste insenature è stata la nostra salvezza, come i riboni si salvano dal delfino fra le tane della secca di San Damiano; il nostro pane, nato tra le grotte, è stato benedetto col sudore nell'aia ribollente di Palù... ed abbiamo camminato per una lunga strada dissestata, che oggi rimane spianate dai nostri passi. |
