Iruñerriko bidegorrien sarea

Iruñerriko bidegorri sarea Iruñerriko bizikleta azpiegitura guztiak biltzen du, batez ere Iruñeko metropoli eremuan eta Iruñerriko Mankomunitateko eskualde-parkeetan biltzen direnak. Udal bakoitza bere lurraldean eraikitzeaz, mantentzeaz eta konpontzeaz arduratzen da, eta, beraz, errealitatea oso desberdina da eskualdean.

Iruñeko txirrindulariei bereziki eskainitako azpiegituren mapa.
     Bidegorriak
     Espaloi-bidegorriak[oh 1]
     Oinezkoentzako barrutia[oh 2]
     Parkeak[oh 3]

Iruñeak, Gasteiz edo Donostia bezalako euskal hiriekin alderatuta, bere sarearen garapen-maila txikiagoa du, azpiegitura zaharkitu samar batekin eta herritarren egungo beharrei erantzuten ez dienarekin. Hori dela eta, Iruñeko Udala egoera hori iraultzeko lanean ari da 2015etik, txirrindulari korrikalari berriak edo bizikletak alokatzeko sare bat garatuz.

Iruñerrirako Hiri Mugikortasun Iraunkorreko Plana, Iruñerriko Mankomunitateak udalerri desberdinetako azpiegiturak harmonizatu nahi ditu, bizikleta ibilgailu pribatuaren aurrean posizio pribilegiatuan jarriko duten metropoli-korridoreak sortuz, etorkizunean ekonomia eta hiriak deskarbonizatuko dituen estrategia.

Bidegorriak
Izena Hasiera Amaiera Luzera (km)
Pio XII Takonera parkea Nafarroako Unibertsitate Ospitalea 1,60
Sanduzelai Sanduzelai etorbidea Sanduzelai kalea / Lanak Takonera parkea 0,75
Yanguas Miranda Takonera parkea Bakearen enparantza / Lanak Foruen enparantza 0,70
Armada Bakearen enparantza Antoniutti parkea 0,75
Abejeras Foruen enparantza Nafarroako Unibertsitatea 0,90
Baiona Antoniutti parkea Bideko Ama Birjinaren Ospitalea / Lanak Barañain 1,50
Bernardino Tirapu Plazaolako bide berdea Gasaren eskortak 1,20
Ezkaba Txantreako zubia Bizkarmendia / Lanak  Ezkaba kalea / Mugazuri kalea / Ezkaba plaza 1,80
Azpilagaña Nafarroako Unibertsitatea Zaragozako etorbidea / Lanak Nafarroako Unibertsitate Publikoa 0,65
Julian Gaiarre Foruen enparantza Ilargi Eder parkea / Lanak Nafarroako Unibertsitate Publikoa 0,60
Lanak Labrit Nafarroako Gorteen kalea San Kristobal kalea / Gasaren eskortak 3,80
Lanak Landaben Nafarroako Unibertsitate Ospitalea Landaben industrialdea 1,00
Arrosadia Taxoare kalea Sario / Sadar / Nafarroako Unibertsitate Publikoa 1,80

Pio XII igarobide jasangarria

Iruñeko erdigunea amabilizazioarekin batera, Joseba Asironen legegintzaldiko bi proiektu garrantzitsuenetako bat da Iruñeko Udalan. Hiribide osorako erabateko aldaketa izan zen, hiriburuaren komunikazio-ardatz nagusietako bat, ibilgailu pribatuari lekua kendu eta bizikletentzat zein garraio publikoarentzat gehiago lortu baitzen.[1]

2017an, Iruñeko Udaleko Mugikortasun Batzordeak, Pio XII.aren etorbidearentzat urbanizazio-proiektu bat proposatu eta sortuko zuela iragarri zuen, hirirako mugikortasun jasangarriaren proiektuaren esparruan. Hasiera batean, hiru erreiak eta norabide bakoitzeko paraleloan aparkatzeko espazioak aldatzea proposatu zen, bi erreiren bidez. Horietako bat autobusek eta ibilgailu bereziek bakarrik erabil dezakete (anbulantziak eta polizia), eta paraleloan aparkatzeko espazioak uzteko aukera egongo litzateke. Gainerakoa ondo asfaltatutako bidegorri batera bideratuko litzateke, eta oinezkoentzako espaloia handitu egingo litzateke.[2]

Proiektua 2017ko irailaren 4an jarri zen martxan ofizialki, eta lanak 2018ko lehen seihilekoan hasi ziren. Azkenik, 2019ko urtarrilerako, proiektua amaituta zegoen, noranzko bakarreko bidegorri batekin galtzadaren bi aldeetan. Diseinu horrek nazioarteko hainbat sari jaso zituen mugikortasun jasangarrian, eta beste hiri batzuk, Lisboa kasu, bidegorriak egiteko oinarritu ziren. Hala ere, Enrique Mayak alkatetzara iritsi bezain laster iragarri zuen erabat desegingo zuela hitzaldia, baina azkenean ez zuen bete.[3]

Sanduzelaiko igarobide jasangarria

2019ko martxoan, Iruñeko Udalak "Sanduzelaiko etorkizuneko igarobidea jasangarrirako" bideragarritasun-azterketa bat esleituko zuela iragarri zuen. Udalaren arabera, helburua da ibilgailuek okupatutako lekuak auzokoen erabilerarako berreskuratzea. Igarobidearen bidez, bi ikastetxe (Sanduzelai ikastetxe publikoa eta Sanduzelaiko Haur Eskola), hainbat kirol-ekipamendu (Sanduzelaiko futbol-zelaia), Civivox Sanduzelai eta Karrikagune komunitate-gunea lotuko dira.[4]

Urte bereko martxoaren 11n, igarobide jasangarriaren aurreproiektua aurkeztu zitzaien herritarrei, eta, horren ondoren, obrak abian jartzeko eta auzotarren iradokizunak gehitzeko administrazio-izapideak hasi zituzten. Uztailean, Sanduzelaiko bizilagunek bat egin zuten Nafarroa eta Sanduzelai etorbideen gurutzatzeko lurrazpiko pasabidea eskatzeko. Hasiera batean, biribilgune semaforizatua gainazalean dago, eta oinezkoak dira lur azpira jaisteko arduradunak, errepideak zeharkatu ahal izateko. Proposamenaren arabera, asmoa ordena alderantzikatzea litzateke, gainazalean plaza seguru bat sortu ahal izateko, ibilgailuentzat irisgarria izango ez dena, eta lur azpiko biribilgune bat, bizilagunei enbarazu egingo ez diena. Irailean, lanak 2020. urtearen hasieran hasiko zirela iragarri zuten, auzotarrekin egindako beste bilera batean, orain Enrique Maya buru duen udal berriaren ardurapean.[5][6]

Lanak 2020ko ekainaren 23an hasi ziren eta uda osoan zehar luzatu ziren. Hala ere, Joseba Asironek iragarri arren, Enrique Mayaren udalak proiektu erdia baino ez zuen eraiki, Sanduzelai kaleraino, kale horren eta Hodien oinzubiaren arteko tartean ez baitzen ezer egin.[7]

Sanduzelai eta Lehen Zabalgunea zuzenago lotzeko, 2021eko abenduan iragarri zen Trinitarioen igogailua eraikiko zela, Sanduzelai eta Donibane lotuko zituena.[8]

Yanguas Mirandako lotura-igarobidea

Joseba Asiron alkateak Iruñeko erdialdea amabilizazioko egin zuen prozesuaren lehen fasearen ondoren, galtzadaren erabilerak aldatu egin ziren, ibilgailu pribatuari lekua kenduz eta oinezkoak irabaziz. Hala ere, jarduketa horiek, bigarren fasearen zain, pintura eta piboteekin bakarrik egin ziren. Ondorioz, oinezko gutxik erabiltzen zituzten eremu horiek. Bigarren faserako, 2019ko hauteskundeen ondoren hasiko zena, aurreko alkateak kontrataturiko obrak utzi zituen, baina Enrique Maya hautatu berriak, gehiengo absoluturik ez zuenak, kontratua eten zuen, bi aldeek batera, bigarren fasea geldiaraziz eta hiriaren erdigunea "aldi baterako" egoeran utziz.[9]

Horren ordez, Mayak erabat aldatu zuen aurreikusitako plangintza 2019ko irailean, sarbide mugatuko eremuak kendu baitzituen, baina Sarasate pasealekuaren eta Takonera kalearen artean geratzen zen gutxiegi erabilitako espazioa baliatu zuen bidegorri bat jartzeko. Ondoren, plataforma hori Pio XII.koarekin lotzen duten zatiak eraiki ziren Takonerako Atearen eta Armada etorbidekoaren parean, Bakearen enparantzaren parean.[10][11]

Azkenik, 2021eko uztailean, bidegorri txiki bat eraiki zen Baluarteko enparantzatik, korridore hori armadakoarekin errazago lotzeko, Baluarte dorrearen atzetik pasatuz, eta ez aurretik.[12] Era berean, Iruñeko Udalak urtebeteko epea eman zuen Bake eta Foru enparantzen artean luzatzeko; izan ere, tarte oso konplexua da, hiriko arteria nagusietako bat baita, autobus-geltokia zeharkatzen du eta ondare eta historia aldetik balio handia duen eremu batean kokatzen da; beraz, Vianako Printzearen jarraibideak jarraitu behar ditu.[13]

Txantrea-Labrit igarobide jasangarria

2018ko azaroan, Joseba Asirongo Iruñeko Udalak "Labriteko etorkizuneko igarobidea jasangarrirako" bideragarritasun-azterketa bat esleituko zuela iragarri zuen. Hala ere, Udaletik adierazi zuten zaila izango zela diseinatzea, izan ere, haien esanetan, zirkulazioan eta billabesetan eragin handia izango zuen, Labriteko aldaparen goialdean, Labriteko pilotalekuaren parean, inbutu bat sortzen baita. Puntu horretan, Txantrearako aldean hiru errei (igotzeko bi eta jaisteko bat) izatetik, bi errei (noranzko bakoitzeko bat) izatera igarotzen da, eta, ondoren, bost errei (jaisteko bi errei, igotzeko bi errei eta billabesetarako errei bat), zabalgunerako norabidean. Halaber, lanak 2020ko udan hasiko zirela iragarri zuten.[14]

Mugikortasun Batzordearekin, txirrindularien taldeekin eta Txantreako elkarteekin bilerak egin eta bideragarritasun-azterlana egin ondoren, Enrique Mayako Iruñeko Udalak igarobide jasangarriaren aurreproiektua aurkeztu zuen 2020ko otsailaren 28an. Proposamenean, Baluarte plaza eta San Kristobal kalearen arteko igarobidea sei zatitan banatzen zen, A-tik F-ra izendatuak. Bertan, data horretatik aurrera eta Labritekotik hasita, hirian eraikitako edozein bidegorri gorria izateko asmoa ere iragarri zen, ziklo-taldeen eskariei erantzuneztako.[15][16]

Hala eta guztiz ere, proiektuak "proiektu" gisa jarraitu zuen, Enrique Mayak ez baitzuen proiektua gauzatzeko inolako borondate politikorik erakutsi. 2021eko maiatzean, urtebete baino gehiago geroago, proiektua ez zen behin betiko onartu. Hala ere, udalak onartu zuen, Nafarroako Alderdi Sozialistaren eskakizunetako bat baitzen 2021eko aurrekontuak onartzea Mayarentzat, zeinak ez zuen gehiengorik Udalean.

Fermin Alonso Mayaren mugikortasun zinegotziak, oposizioak bi urtean lau aldiz gaitzetsi ondoren, proiektua berriro aztertzeko asmoa agertu zuen, auto-ilara handiak espero baitzituzten. Hori guztia egoiliarrak ez diren ibilgailuetarako sarbidea mugatu nahi ez izateagatik, Moret Aita kalean Asironekin gertatu zen bezala.[17] Hala ere, Nafarroako Alderdi Sozialistak salatu duen eta argi eta garbi urratu duen aurrekontu-ituna bete izanaren sentsazioa emateko, Enrique Mayak, oposizioak bigarren aurrekontu batzuk onar diezazkion eskatuz, 2021eko azaroan lizitatu zituen korridorearen lanak. Oposizioak kritikatu egin zuen, adostasunik ez zuelako eta Asironen hasierako planteamendua aldatu zuelako. Proposamen berri horren arabera, txirrindulariak bi aldiz aldatu beharko du espaloia, eta espaloian ibili, mugikortasunaren ordenantza berriarekin bat ez datorrena.[18]

Aparkalekuak

Iruñeko Udalak bizikletentzako lur gaineko aparkaleku du. Hiri-altzarien elementuak dira, eta "u" alderantzikatua da ohikoena, eta doakoa eta baldintzarik gabekoa da, ez baitaude zainduta.[19]

Bestalde, txandakako aparkaleku estaliak daude, eta bertan bizikleta denbora laburrerako utz daiteke. Zainduta daude; izan ere, itxita daude eta sarbideen kontrola, bideo-zaintza eta ibilgailuak bandalismo-ekintzetatik edo lapurretetatik babestea dute. Hilean 2 €-ko prezioan, erabiltzaileak edozein unetan erabil ditzake Iruñean dauden aparkalekuak.

Azkenik, auzo-aparkaleku batzuk daude, herritarrek kudeatzen dituztenak, baina udalarenak direnak. Bizikleta etxean uzteko tokirik ez duten pertsonentzat diseinatuta daude. Aldizkako tarifak dituzte, ez noizbehinkakoak.

Bizikleta-alokairua
Artikulu nagusia: «Ride On»

2021eko abenduan, Iruñeko Udalak bizikleta elektrikoak alokatzeko zerbitzu bat sartu zuen. 42 base ditu, Iruñeko auzo guztietan banatuta, eta erabiltzaileei aukera ematen die gustukoen dituzten baseen artean ibiltzeko. Eguneko 24 orduetan erabil daiteke, urteko egun guztietan, San Fermin jaietan izan ezik. Bizikleta guztiak elektrikoak dira eta pedalei eragiteko laguntza dute. Energia % 100 berriztagarri ziurtatua erabiltzen dute bizikletak kargatzeko. Herritarren eskura 400 bizikleta daude guztira. Sistemak bizikletak erretiratzeko eta uzteko 42 base ditu, eta horietan, erabiltzen ez direnean, bateriak kargatzen dira. 42 base horiek 824 ainguraketa dituzte guztira bizikletak uzteko.[20][21]

Tarifak

Sistema bi tarifa motarekin diseinatu zen: ongarriak eta noizbehinkakoak. Abonatuek 15 euroko hileko kuota edo 40 euroko urteko ordainketa aukeratu ahal izango dute. Biek minutu bakoitzeko tarifa merkeagoak izango dituzte, gainerako erabiltzaileenak baino. 2,5 zentimo ordainduko dituzte minutuko lehen ordu erdian, 4 zentimo minutuko bigarren ordu erdian, eta 10 zentimo minutuko, erabilera-ordutik aurrera. Horrela, ordu erdiko bidaia 75 zentimo kostatuko zaie, eta ordubetera arte luzatzen badute, 1,20 euroko kostua izango du.

Noizbehinkako erabiltzaileek, berriz, zerbitzua eskuratzeko aukera izango dute, txartel birtual bat (kostu gehigarririk gabea) edo txartel fisiko bat (euro bateko kostua izango duena) izatearen artean. Zerbitzua erabiltzeagatiko prezioa honako hau izango da: 4 zentimo minutuko lehen ordu erdian, 6 zentimo minutuko hurrengo ordu erdian, eta 10 zentimo minutuko 61. minututik aurrera. Horrela, ordu erdiko erabilera 1,20 euro kostatuko litzaieke, eta ordubetekoa bada, 1,8 euro.

Hala ere, behin martxan jarrita, lehenengo ordu erdia osorik ordaintzen da, erabilitako denbora edozein dela ere. 31. minututik aurrera, minutu bakoitza bereizita zenbatzen zuen. Horrek erabiltzaileen kexak eragin zituen, agerian geratu baitzen abenduan bidaia guztien batez besteko denbora 20 minutukoa baino ez zela. Hori dela eta, Iruñeko Udalak 2022ko urtarrilaren hasieran tarifak aldatuko zituela iragarri zuen, eta urteko lehen hiruhilekoan ordainduko zirela.[22][23][24]

Oharrak
  1. Iruñean bakarrik, teknikoki bizikletak ezin dira espaloitik ibili Iruñeko Udalako 2019ko Mugikortasunari buruzko Ordenantzaren arabera, baina azpiegitura horietatik igaro daitezke, behar bezala seinaleztatuta daudelako.
  2. Oinezkoentzako lehentasuna duten plataforma bakarreko kaleak, baina bizikletak ibil daitezke.
  3. Parkeko bidezidorretan bizikletak ibil daitezke, baina lehentasuna oinezkoentzat da eta ezin dute 10 km/h baino handiagoa izan. Horrez gain, oinezkoekiko gutxieneko distantzia mantendu behar da.

Erreferentziak
  1. (Gaztelaniaz) Miguel, Diana de. (2017-05-23). «Pio XII.aren proposamena abalatuta Iruñean aparkalekurik gabe» diariodenavarra.es (Noiz kontsultatua: 2022-01-06).
  2. «Udalak Pio XII.aren eraberritzea 2018ko hasieran hastea aurreikusten du. Nafarroako albisteak.» web.archive.org 2018-03-03 (Noiz kontsultatua: 2022-01-06).
  3. (Gaztelaniaz) Noticias, Diario de. «Navarra Sumak Pio XII.aren proiektua suspertu du PSNrekin ituna mantentzeko» www.noticiasdenavarra.com (Noiz kontsultatua: 2022-01-06).
  4. (Gaztelaniaz) Navarra, Diario de. (2019-03-05). «Pamplona impulsa dos km de carril bici y calles peatonales en San Jorge y Txantrea» diariodenavarra.es (Noiz kontsultatua: 2020-06-24).
  5. (Gaztelaniaz) Press, Europa. (2019-03-10). «San Jorge podrá conocer este lunes la propuesta para un corredor sostenible» diariodenavarra.es (Noiz kontsultatua: 2020-06-24).
  6. (Gaztelaniaz) Navarra, Diario de. (2019-12-09). «El corredor sostenible de San Jorge estará listo a mediados del próximo año» diariodenavarra.es (Noiz kontsultatua: 2020-06-24).
  7. (Gaztelaniaz) Munárriz, Myriam. (2021-09-02). «Sanduzelai: aparkalekurik ez, lorezainen eta bidegorriaren erruz» diariodenavarra.es (Noiz kontsultatua: 2022-01-05).
  8. (Gaztelaniaz) Noticias, Diario de. «Hirigintza Sailak Trinitarien hiri-igogailuaren obrak esleitu ditu, Iruñeko» www.noticiasdenavarra.com (Noiz kontsultatua: 2022-01-05).
  9. (Gaztelaniaz) Navarra.com. «Asironek amabilizazio berriaren obrak lotuta utzi ditu, udan gobernu berri batekin has daitezen» Navarra.com (Noiz kontsultatua: 2022-01-06).
  10. (Gaztelaniaz) Noticias, Diario de. «Yanguas eta Mirandako bidegorriak hainbat ardatz lotuko ditu» www.noticiasdenavarra.com (Noiz kontsultatua: 2022-01-06).
  11. (Gaztelaniaz) Noticias, Diario de. «Yanguas Mirandan bidegorri bat eraikitzea aho batez onartu da» www.noticiasdenavarra.com (Noiz kontsultatua: 2022-01-06).
  12. (Gaztelaniaz) Pamplona, Diario de Navarra. (2021-07-02). «Oinezkoentzako pasabide berria Baluarteko plazan, Armada etorbideko bidegorriak eta Yanguas y Miranda lotzen dituena» diariodenavarra.es (Noiz kontsultatua: 2022-01-06).
  13. (Gaztelaniaz) Gorbea, Noelia. (2021-01-13). «Urtebete Yanguas eta Mirandako bidegorria Vuelta del Castilloraino lotzeko» diariodenavarra.es (Noiz kontsultatua: 2022-01-06).
  14. (Gaztelaniaz) SER, Cadena. (2019-11-20). «En marcha los estudios para el futuro corredor sostenible de Labrit» Cadena SER (Noiz kontsultatua: 2020-05-25).
  15. «Udalak Labriteko Ardatz Jasangarriaren aurreproiektua aurkeztu du: ardatzak noranzko bikoitzeko bidegorria eta garraio publiko zein oinezkoendako hobekuntzak biltzen ditu» Ayuntamiento de Pamplona (Noiz kontsultatua: 2020-05-25).
  16. www.noticiasdenavarra.com (Noiz kontsultatua: 2020-05-25).
  17. (Gaztelaniaz) «Fermin Alonso: "Labriteko bizikleta ardatza birplanteatuko dugu, auto-ilarak Amaya kalean baino handiagoak izango lirateke" | Onda Cero Radio» www.ondacero.es 2020-10-30 (Noiz kontsultatua: 2022-01-06).
  18. (Gaztelaniaz) Noticias, Diario de. «Iruñeko Labriteko korridore jasangarriak badu forma» www.noticiasdenavarra.com (Noiz kontsultatua: 2022-01-06).
  19. «Iruskan - Iruñeko Udalako bisorea» sig.pamplona.es (Noiz kontsultatua: 2022-01-05).
  20. (Gaztelaniaz) «Iruñeak bizikleta elektrikoen sare bat estreinatu du» Navarra Capital (www.navarracapital.es) 2021-12-14 (Noiz kontsultatua: 2022-01-05).
  21. (Gaztelaniaz) Pamplona, Diario de Navarra. (2021-12-14). «Iruñeak bizikleta elektriko publikoa alokatzeko lehen sistema estreinatu du» diariodenavarra.es (Noiz kontsultatua: 2022-01-05).
  22. (Gaztelaniaz) «Ride On, Iruñean bizikleta partekatuaren sistema kudeatzen duen enpresak, 2022an tarifa berriak ezarriko ditu erabiltzaile guztien beharretara egokitzeko» www.comunicae.es (Noiz kontsultatua: 2022-01-05).
  23. (Gaztelaniaz) Navarra, Diario de. (2021-12-31). «Iruñeko bizikleta sistema kudeatzen duen enpresak tarterik gabeko minutuko tarifa proposatu du» diariodenavarra.es (Noiz kontsultatua: 2022-01-05).
  24. (Gaztelaniaz) Noticias, Diario de. «Bizikleta elektrikoak Iruñean: minutukako tarifa berria tarterik gabe, erabiltzaileen kexen ondoren» www.noticiasdenavarra.com (Noiz kontsultatua: 2022-01-05).

Ikus, gainera

Kanpo estekak
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.