Ipar Euskal Herriko udalerrien elkargoak
Ipar Euskal Herrian udalerriak (communes) elkartzeko hainbat modu daude. Espainiako estatuan ez bezala, Frantziakoan lege batzuen bidez araututa daude kasu gehienetan. Hego Euskal Herriko zerbitzu mankomunitateen, kuadrillen, eskualdeen eta abarren parekotzat har daitezke,[1] desberdintasunak desberdintasun. Esan behar da, hala ere, askotan ez dituztela kontuan hartzen errealitate natural, historiko edo naturalak, eta sarritan eztabaidatuak izan direla.
Berezko fiskalitatea duten HELEP motakoak
Frantsesez établissement public de coopération intercommunale («herriarteko lankidetzarako elkarte publikoak», HELEP edo EPCI), elkargo talde horretan hiru mota deskribatzen ditu frantses estatuko legeak, oro har biztanleriaren tamainaren arabera sailkatuak.
Metropoliak
2010ean sortutako administrazio-egitura da metropolia (métropole). Elkargo mota jendetsuena da. 400.000 biztanle baino gehiagoko guneetarako erabiltzen da. Ondorioz, Ipar Euskal Herrian ez dago mota horretako bat ere.
Hiri elkargoak
Hiri elkargoa (frantsesez communauté urbaine) da udalerri elkargo jendetsu samarra. 250.000 biztanle baino gehiagoko guneetarako erabiltzen da. Ipar Euskal Herrian ez dago mota horretako bat ere.
Hirigune elkargoak
Hirigune elkargoa[2] (frantsesez communauté d'agglomération) biztanle kopuru ertaineko udalerri elkargoa da. Euskal Herrian bi dira:
- Euskal Kosta-Aturri (frantsesez agglomération Côte basque – Adour; lehen BAB edo communauté d'agglomération de Bayonne-Anglet-Biarritz deitua).
- Hego Lapurdiko Hirigunea (frantsesez Agglomération Sud Pays Basque).
Herri elkargoak
Herri elkargoa[3] (frantsesez communauté de communes) biztanle gutxien duen udalerri elkargoa da. Ipar Euskal Herrian udalerri gehien-gehienak horietako batean sartuta daude:
Euskal Herriko udalerriek soilik osatuak
- Amikuzeko herri elkargoa (communauté de communes d'Amikuze)[4].
- Bidaxuneko herri elkargoa (communauté de communes du pays de Bidache, okzitanieraz comunautat de comunas deu païs de Bidàishen).
- Errobi herri elkargoa (communauté de communes Errobi[5]).
- Errobi-Aturri herri elkargoa (communauté de communes Nive-Adour).
- Garazi-Baigorri herri elkargoa (communauté de communes de Garazi-Baigorri).
- Hazparneko Lurraldea (communauté de communes du Pays d'Hasparren).
- Iholdi-Oztibarreko herri elkargoa (communauté de communes d'Iholdi-Ostibarre).
- Zuberoako herri elkargoa (communauté de communes de Soule-Xiberoa).
Euskal Herriko udalerriren bat dutenak
Bi kasu ditugu; hauetan euskararako izenak proposatu behar dira, beraiek ez baitituzte erabiltzen.
- Oloroealdeko herri elkargoa (communauté de communes du Piémont Oloronais, okzitanieraz comunautat de comunas deu piemont auloronés): bere baitan Eskiula dago.
- Salbaterraldeko herri elkargoa (communauté de communes de Sauveterre-de-Béarn, okzitanieraz comunautat de comunas de Sauvatèrra de Bearn): bere baitan Jeztaze dago.
Beste elkargo batzuk
- Bil Ta Garbi: zaborra kudeatzeko sindikata.
- Errobiko Ibarraren Sindikatua (Syndicat Mixte du Bassin Versant de la Nive): Errobiren uren kalitatea hobetzeko; 47 "lurralde kolektibitatek" (collectivité territoriale) osatzen dute: Lapurdi eta Nafarroa Behereko 46 udalerrik eta Euskal Kosta-Aturrik.
Bidasoz gaindikoa
- Baiona-Donostia Euskal Eurohiria: Gipuzkoa eta Lapurdiko 42 udalerrik osatua. 2001ean Bidasoa-Txingudi Partzuergoa Eurohirian sartu zen.
Erreferentziak
- Hala egiten du, esaterako, muturzikin.com webguneak.
- Berriak adibidez bigarren kategoriako Euskal Herriko kasu bakarrari "hiri elkargo" deritzo, baina esan bezala lehen mailako kategoria (urbaine) horrela izendatzea egokiagoa izan daiteke; muturzikin.com webguneak "Aglomerazioko Erkidegoa" proposatzen du baina hirurak communauté direnez oraingoz hala uztea izan daiteke zuzenagoa. Terminologia, beraz, erabat finkatu gabe dago.
- Euskaraz gehienek "herri elkargo" izena aukeratu dutenez hala erabiltzea dirudi egokiena.
- Frantsesez ere, Mixe barik euskarazko toponimoa erabiltzen da.
- Honetan ere ibaiaren euskarazko izena frantsesez ere erabilia.
