Indiar Gerrak

Indiar Gerrak
Mota	gatazka ; gerra
Denbora-tarte	1609 - 1924
Kokaleku	Ipar Amerika
Parte-hartzaileak	Inuit ; Aleut ; Yupik peoples (en) ; Métis (en) ; Provisional Government of Saskatchewan (en) ; Espainiar Inperioa ; Frantziako Erresuma ; Ingalaterrako Erresuma ; Britainiar Inperioa ; Herbeheretar Inperioa ; Suediar Inperioa ; Hudson's Bay Company (en) ; Errusiar Inperioa ; Ameriketako Estatu Batuak ; Vermont Republic (en) ; Republic of West Florida (en) ; Danish Empire ; Mexiko ; Texasko Errepublika ; California Republic (en) ; Ameriketako Estatu Konfederatuak ; Kanada ; Ternuako Eremua ; United States Cavalry (en) ; Espainia

Indiar Gerrak Estatu Batuetako gobernuaren, Kanadako gobernuaren eta kolono zurien eta Ipar Amerikako amerindiarren arteko gatazka eta gerra txikien multzoa da. Europar kolonoen eta Kanada eta Estatu Batuak sortzera eraman zuten gerrak ere multzoan sartzen dira.

Ameriketako Estatu Batuetako historiografiak "Indiar Gerrak" gisa aipatzen dituen arren, "Amerindiar Gerrak" zuzenago izango litzateke.

Ipar Amerikako gerra hauek, garai kolonialetatik Wounded Kneeko sarraskira eta 1890ean AEBko mugaren behin betiko ezarpenera arte hedatzen direnak, oro har, bertako herri indigenen konkista eta derrigorrezko kultura-asimilazioarekin edo erreserbetan nahitaez kokatzearekin amaitu ziren. Amerindiarren kopurua milioi erdi baino gutxiagora murriztu zen XIX. mendean, gaixotasun infekziosoengatik, Europarekiko gatazkengatik, tribuen arteko gerrengatik, asimilazioagatik, Kanadarako eta Mexikorako migrazioagatik eta jaiotza-tasen jaitsieragatik. Esploratzaile eta merkatari europarrek transmititutako gaixotasun infekziosoak izan ziren kausa nagusia.[1][2]

Estatu Batuetako indigenak kultura ezberdinen multzo bat izan ziren (eta izaten jarraitzen dute), beren historia propioekin. Europako eta Estatu Batuetako kolonoen aurkako indigenen gerra ezberdinetan zehar, ez zuten alde bateratu bakar bat osatu, ezta kausa berengatik borrokatu ere. Hainbat modutara antolatutako gizarteetan bizi zirenez, Ipar Amerikako indigenek tokian-tokian hartzen zituzten gerrari eta bakeari buruzko erabakiak, nahiz eta batzuetan aliantza formalizatuen parte gisa borrokatu zitezkeen, hala nola Irokes Konfederazioan, edo Tecumseh bezalako lider karismatikoek inspiratutako aldi baterako konfederazioetan.

Erreferentziak

(Gaztelaniaz) Flight, Colette. (2011-2-17). «Smallpox: Eradicating the Scourge» BBC.
(Ingelesez) Aufderheide, Arthur C.; Rodríguez-Martín, Conrado; Langsjoen, Odin. (1998). The Cambridge Encyclopedia of Human Paleopathology. Cambridge University Press, 205 or. ISBN 978-0-521-55203-5..

Kanpo estekak

Datuak: Q849680
Multimedia: Indian wars / Q849680

Artikulu hau historiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.

[1] (Gaztelaniaz) Flight, Colette. (2011-2-17). «Smallpox: Eradicating the Scourge» BBC.

[2] (Ingelesez) Aufderheide, Arthur C.; Rodríguez-Martín, Conrado; Langsjoen, Odin. (1998). The Cambridge Encyclopedia of Human Paleopathology. Cambridge University Press, 205 or. ISBN 978-0-521-55203-5..