Iguazuko ur-jauziak

Iguazuko ur-jauziak (portugesez: Cataratas do Iguaçu, /kataˈɾatɐz du iɡwaˈsu/ ahoskatua; gaztelaniaz: Cataratas del Iguazú, /kataˈɾatas ðel iɣwaˈsu/ ahoskatua; guaranieraz: Chororo Yguasu, /ɕoɾoɾo ɨɣʷasu/ ahoskatua) Iguazu ibaian, Misionesko probintziaren (Argentina) eta Parana (Brasil) artean dauden ur-jauziak dira. Naturak sortutako munduko mirari eder eta ikusgarrienetakotzat jotzen dira,[1] eta parke nazionala osatuz babestu dituzte hala Argentinan nola Brasilen. Puerto Iguazú (Argentina) eta Foz do Iguaçu (Brasil) hiririk hurbilenak dira.

Iguazuko ur-jauziak
Cataratas do Iguaçu
Cataratas del Iguazú
Chororo Yguasu
Ur-jauzien ikuspegia
Iguazuko ur-jauziak is located in Brasil
Iguazuko ur-jauziak
Iguazuko ur-jauziak
Iguazuko ur-jauziak (Brasil)
EskualdeaMisiones,  Argentina (% 80),
Parana,  Brasil (% 20)
Koordenatuak25°41′43″S 54°26′12″W
Motasegmentatua
Garaieram.
Altuera60–82 m.
Zurrusten kopurua275
Zurrustarik altuena82 m.
Luzera osoam.
BetebideaIguazu ibaia
Batez besteko
emaria		1.756 m³/s
Iguazuko parke nazionala1
UNESCOren gizateriaren ondarea
MotaNaturala
Irizpideak vii, x
Erreferentzia 303
Kokalekua
Eskualdea2Latinoamerika eta Karibea
Izen ematea1984 (VIII. bilkura)
1 UNESCOk jarritako izen ofiziala (euskaratua)
2 UNESCOren sailkapena

Iguazu ibaiak sortzen ditu 275 ur-jauziak. Y guasu guaranierazko izenak «ur handia» esan nahi Garaienek (Deabruaren Zintzurra) 80 metroko altuera dute.

Historia

Ur-jauziak duela ehun bat mila urte sortu ziren. Faila batek Paraná ibaiaren ibilgua puskatu zuen eta, horren ondorioz, Iguazu ibaiaren bokalea ur-jauzi izugarri bihurtu zen. Egun, 23 kilometroko distantzia dago ur-jauzia sortu zen jatorrizko tokitik gaur egungo tokiraino; izan ere, urak sortzen duen higadura geldo baina etengabearen ondorioz, ur-jauzien posizioa atzera eginez doa poliki-poliki.[1]

Álvar Núñez Cabeza de Vaca espainiarrak aurkitu zituen Mendebaldeko kulturarako, XVI. mendeko erdialdean, eta Saltos de Santa María izena eman zien. Askoz lehenagotik, guaraniek bizitoki izan dute ingurua. 1984an, UNESCOk gizateriaren ondare izendatu zituen.

Iguazuko ur-jauziak

Erreferentziak
  1. «Iguazuko ur-jauziak», Elhuyar Zientzia eta Teknologia, 255. zenbakia, 2009-07-01.

Kanpo estekak
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.