Ibarguen dorretxea

Ibarguen dorretxea Ibarguen (antzinako grafian Ybargoen) sendiak eraiki zuen. Familia hau Otxoa Lopez de Gordejuela-Palaciok jabetzak bere bi semeen artean, Lope eta Iñigo, banandu zituenean sortu zen. Bata familiaren etxearekin geratu zen eta bestea Ybargoen-era joan zen bizitzera, izen bereko dorretxea eraikiz eta leku-izen hori familia izendatzeko hartuz. Ybargoen sendiak leinu gerretan parte hartu zuen ganboatarren alde.

Dirudienez, egungo Ibarguen dorretxea eraiki aurretik, XIV. eta XV. mendeetan, beste dorretxe bat zegoen leku berean, baina ez da arrastorik geratu. Berreraikitzea XVI. mendean (1500. urtean gutxi gorabehera) egin zen. XVII. mendean berriztatu egin zuten, solairu bat gehituz[1].

Lau angeluko oinplanoa du eta nahiko altua da, aretorik ez duen eskualdeko dorreen artean, zifra erlatiboetan handiena. Gainera, eraikina metro baten handitzen duen ganbara gehitu zaio. Jatorrian nahiko kubikoa den bolumen horrek hiru solairu ditu, gehi aipatutako ganbara.

Bere hormak irteera gutxiko zokalo bati finkatuta eta tamaina txikiko harlangaitzean aparejatuta daude, laukian jarritako ilara ordenatuko pieza luzez osatua. Baoetako ertz eta azpadurak hareharrizko harlanduz sendotzen dira.

Bao-sistema oso aldatua dago XVII mendean dorrea sakonki aldatu baitzen. Dena dela, jatorriko bao batzuk eta desagertutako beste zenbaiten arrastoak ikus daitezke oraindik. Horrela, beheko solairuko, kortako, eskuineko aldean sarrera zorrotz bat kontserbatzen da. Bertan gainera, hainbat argi-zulo daude, guztiak barnealdera txaranbelduak. Sarrera nagusia, XVII. mendean egindako ate handi dinteldu bat, aurreko aldean dago. Hasierako fase horretatik geratzen da atxikitako harrizko patio bat zeharkatuta ondoren legokeen sarrera baten aztarna, orain ez dago patioaren arrastorik. Oraintsuko esku-hartze baten ondorioz etxeak erdi-puntuko sarrera berria dauka. Aurrealdeko hormako puntadun bao baten azpian armarri bat jarri da[2].

Bizitzeko solairua hobeto argiztatuta zegoen. Fatxada nagusiaren ezkerraldean zertxobait zorrotzan den arkudun sarrera-bao bat dago. Harlangaitzez betetako espazio karratu bat zegoen bere giltzarria zenaren gainean, gaur Urrutiatarren armarria dauka.

Goiko gela falta da Ibarguenen, dorre jatorrenen ezaugarri den bizitzeko bigarren solairua. XVII. mendean eraikinaren barnealdea berregituratu zen. Modu horretara, bizitzeko zegoen lehenengo solairu aprobetxatuz eta ganbara xurgatuz, bizitzeko bigarren solairu bat sortu zen. Kanpotik ere itxura aldatu zuen, goialdean piramide itxurako errematedun almena-saila erakutsiz.

Estilo gotiko-errenazentistako eraikina da Ibarguengoa, XVI. mendean eraikia. Aretorik gabeko dorreen eskema jarraitzen du tipologiaren aldetik: itxura kubikoa, ganbararik gabeko bi solairu, baorik ez beheko solairuan eta zenbait leiho lehenengoan, kortako sarrera-bao estua, zenbait hormetan argiztatzeko gezi-leiho altuak.

• Ibarguen dorretxearen argazkia.
• Kultura Ondasun izendapena EHAAn