Ho Chi Minh

Nguyễn Sinh Cung amaren jaioterri Hoàng Trù herrixkan jaio zen 1890ean. 1895etik aurrera, Nguyễn Sinh aitaren jaioleku Kim Liên-en hazi zen, Nghệ An probintziako herrixkan. Hiru senide izan zituen: arreba Bạch Liên (edo Nguyễn Thị Thanh), Nguyen Sinh Khiem anaia (Nguyen Tat Đạt), frantses armadako langile izan zena, eta Nguyen Sinh Nhuan, haurtzaroan hila. Konfuzianismoaren ohiturei jarraiki, hamar urte zituela, aitak Nguyễn Tất Thành izena eman zion. Aita konfuzianismo ikasle, irakasle eta, gerora, magistratu inperial izan zen Binh Khe distrituan (Qui Nhon). Aginte gehiegikeria egotzi zioten gizon handi bat 100 bastomakilkada hartzera zigortu zuenean eta, handik gutxira, hil egin zenean. Hala ere, zigor hura frantses gobernuak berpizten ari zen nazionalismoa geldiarazteko egin zituen ekintzetako bat besterik ez zen izan.

Cungek heziketa frantsesa jaso zuen, Lycée de Hue-n. Ikasketak utzi eta irakasten hasi zen Duc Thanh eskolan, Phan Thiet-en.

Hamabost urterekin, Europara joan eta denboraldi luzeena (1915-1923) Frantzian igaro zuen; han, komunismoarekin bat egin zuen. PCF Frantziako Alderdi Komunistan parte hartu zuen eta Moskura bidaiatu. Ondoren, Kominternek (III. Internazionala) Hong Kongera bidali zuen. Bertan Indotxinako Alderdi Komunista sortu zuen, Vietnamen 1930ean jazotako errebolten ostean.

1911ko ekainaren 5ean, Nguyễn Sinh Cungek Vietnam utzi zuen, Amiral Latouche-Tréville frantses lurrun ontzian sukaldeko laguntzaile zihoalarik. Marseillara iritsi zenean, Frantses Kolonial Eskola Administratiboan sartzen saiatu zen, baina ez zuten onartu. Frantzian, garbitzaile eta zerbitzari lanetan aritu zen eta aisialdiaren zati handi bat liburutegi publikoetan igarotzen zuen, Historiako liburuak eta egunkariak irakurtzen, mendebaldeko gizarte eta politika bereganatzeko ahaleginean.

1912an, berriro ere itsasontzi bateko sukaldeko laguntzaile gisan, AEBetara joan zen. Urtebete eman zuen Harlem en (New York) eta Bostonen eta, besteak beste, okin lanetan aritu zen Parker House hotelean. Badirudi, 1917 eta 1918 bitartean, Brooklyngo familia aberats batentzat lanean aritu zela eta, garai hartan, Marcus Garveyk Harlemen ematen zituen hitzaldiak entzun bide zituen. AEBetan emandako denboran korear nazionalistekin harremanetan hasi zela uste da eta esperientzia horrek bere ikuspegi politikoa garatzen lagundu zuen, antza.

1913 eta 1919 artean, West Ealing-en bizi izan zen behin baino gehiagotan, Londres mendebaldean eta, geroxeago, Crouch Enden, Hornseyn, North Londonen. Denbora horretan, Court Hotel Draytonen (Ealing Occidente) aritu zen lanean eta, dirudienez, Escoffier maisuarekin ikasi zuen gozogintza Carlton hotelean, Haymarket (Westminster). Horren testigantza ematen du Carlton hotela zegoen tokian dagoen plaka urdinak: 1913an hango mahai-zerbitzaria izan zela dio.

Ho Chi Minh, 1921ean.

Ho Chi Minh, frantses erresistentziako Lucie Aubracen umearekin.

Frantzian bizi izandako garaian (1919-1923), Nguyễn Sinh Cung komunismoan murgildu zen, Marcel Cachin lagunaren eraginagatik neurri handi batean. Cungek Parisera Londresetik joan zela 1917an esan zuen, baina polizia frantsesak 1919an du iritsieraren data.

Lehen Mundu Gerraren amaieran, Nguyễn Ái Quốc ("Nguyen abertzalea" esan nahi du) izenpean, Indotxina frantseseko Vietnamgo kideen eskubide zibilen aldeko eskakizuna egin zuen Versailleseko bake hitzaldietan, Woodrow Wilson estatubatuar presidenteak AEBetako independentzia aldarriapenean erabili zituen hitzak erabiliz, baina eskaera ez zen kontuan hartu.

1921ean, Tourseko Kongresuan, Frantzian, Frantses Alderdi Komunistaren sortzailetako bat izan zen eta denbora luzea eman zuen Moskun. Indotxinako gerra garaian, Frantziako Alderdi Komunista aktibo izan zen, propaganda komunista, sabotaia eta iraultza aldarrikatuz.

1923an, Paris utzi eta Moskura joan zen, Komiternean lanean aritzera eta, 1924ko ekainean, V. Nazioarteko Kongresuan hartu zuen parte. Urte horretako azaroan, Txinan zen, Guangzhoun.

1925eko ekainean, Shangain, Phan Bội Châu saldu zuen, polizia frantsesak eman zizkion 100.000 piastren truke. Hồ-ren hitzetan, erakunde komunista bat sortzeko dirua behar zuelako egin omen zuen; egia esateko, Châuk ez zuen sekula Quốc salatu eta ez dirudi gaizki moldatzen zirenik. 1925-1926 bitartean, Gazteriarentzako Heziketa Klaseak antolatu zituen eta, tarteka, Whampoako akademia militarrean ere ematen zituen klaseak, Indotxinako mugimendu iraultzailean. 1926ko urriaren 18an, Tăng Tuyết Minh (Zeng Xueming) emakume txinatarrarekin ezkondu zen. Alderdiko kideek ez zuten gustuko izan, baina berak horrela esan zien:

• Ez duzue onartuko, baina ezkondu egingo naiz hala ere, hemengo hizkuntza ikasi eta etxea mantentzeko emakume bat behar dut eta.

Emazteak 21 urte zituen eta berak, 36. Zhou Enlai ezkondu zen leku berean izan zen ezkontza eta Kominterneko agente Mikhail Borodinen erresidentziara joan ziren bizitzera.

1927an, Chiang Kai-shek antikomunismoak Txina uztera behartu zuen eta Moskura itzuli beharrean izan zen. Uda hartan tuberkulosia izan zuen eta, sendatu bezain laster, Parisera joan zen. Bruselan, Berlinen, Suitzan eta Italian izan ondoren, 1928ko uztailean, Bangkokera (Thailandiara) iritsi zen barkuz. Herrialde hartan geratu zen 1929ra arte, Nachoken, eta gero Hong Kongera eta Shangaira joan.

1931ko ekainean Hong Kongen hartu zuten atxilo. Frantzia estraditatzeko asmotan zebilkion eta, 1932an, hil egin zela zabaldu zuten: 1933ko urtarrilean, britaniarrek ixilpean askatu zuten.

Milanera itzuli zen eta jatetxe batean egin zuen lan. Berriro joan zen SESBera, tuberkulosia sendatzeko ahaleginetan.

1938an, Txinan zen berriro eta Txinatar Alderdi Komunistaren indar armatuen aholkulari lanetan aritu zen, besteak beste, Txinako gobernuari Taiwan hartzea aholkatuz.

1940an Hồ Chí Minh izena erabiltzen hasi zen (“Hồ argi ekarlea” esan nahi du).

Ho eta Giap, 1942an.

28 urtez kanpoan ibili ondoren, 1941ean, Vietnamera itzuli zen. Vichyko Frantziaren eta Vietnameko japoniar okupazioaren aurkako garaipen militarrak zuzendu zituen Bigarren Mundu Gerran.

Bere herria askatzeko, Viet Minh talde independentista sortu zuen, Việt Nam Độc lập Đồng minh Hội edo Vietnamgo Askapenerako Frontea. Vo Nguyen Giap munduko jeneral iraultzaile ezagunenetako bat izan zen eta harekin sortu zuen gerrillari armada.

Gobernua etxe hobe batera lekualdatzen saiatu zen, baina urteetan bizi izan zen gustuko zuen etxetxo batean.

Chiang Kai-shekek hilabete batzuetan atxilotuta izan zuen Txinan. 1943an askatu zuten eta berriro Vietnamera itzuli zen eta mediku amerikarrek tratatu zuten malaria eta disenteria sendatzeko.

1944an, Do Thi Lac-ekin jarri zen bizitzen (Tay etniako emakumea zen) eta, 1956an, seme bat izan zuten.