Hepatitis
Hepatitisa gibelaren hantura eragiten duen gaixotasuna da. Infekziosoa, immunologikoa ala toxikoa izan daiteke. Hepatitis gehienen sintoma orokorrak hauek dira: ahulezia, jateko gogoa galtzea, sukarra, hotzikarak, goragalea, larumina (azala horitzea) eta gernua iluntzea. Birusek sorrarazitako hepatitisa eritasun endemikoa da, eta adin guztietako jendea jo dezake. Gehienetan eritasun arina bada ere, bada mota arriskutsu bat sintoma eta laruminik (azala horitzerik) gabeko infekzioa, alegia gibelaren erabateko hutsegitea bat-batean eragin dezakeena, eta, ondorioz, heriotza ekar dezakeena.
- Oharra: Wikipediak ez du mediku aholkurik ematen. Tratamendua behar duzula uste baduzu, jo ezazu sendagilearengana.
Ohar medikoa
| Hepatitis | |
|---|---|
 | |
| Deskribapena | |
| Mota | gibel-gaixotasuna, hantura, liver symptom (en)  eritasuna |
| Espezialitatea | digestio aparatuaren medikuntza, hepatology (en) , infektologia, Barne medikuntza familia-medikuntza |
| Arrazoia(k) | B hepatitisaren birus, alkoholismo, intoxikazio, Autoimmunitate, Hepatitis delta virus, Hepatitis A virus, Hepatitis C virus hepatitis E virus (en) |
| Sintoma(k) | Ikterizia, anorexia, tripako mina hepatomegalia |
| Sortzen du | zirrosia |
| Azterketa medikoa | odol-analisi gibeleko biopsia |
| Tratamendua | |
| Erabil daitezkeen botikak | ledipasvir/sofosbuvir (en) , ribavirin (en) , peginterferon alfa-2b (en) , peginterferon alfa-2a (en) eta sofosbuvir (en) |
| Identifikatzaileak | |
| GNS-10-MK | K73.9 |
| GNS-9-MK | 570, 571.4, 571.40 eta 571.41 |
| DiseasesDB | 20061 |
| MedlinePlus | 001154 |
| eMedicine | 001154 |
| MeSH | D006505 |
| Disease Ontology ID | DOID:2237 |
Epidemiologia
Hepatitis infekziosoak
Hepatitis infekziosoak hainbat motatakoak izan daitezke:
- A hepatitisa: A hepatitisaren birusaren ondorioz sortzen den gaixotasuna. Beste pertsonen gorozkiekin kontaktua izanda, etxean garbitasun eza izateagatik edota kutsaturiko elikagaiak jatearekin kutsatzen da birusa eta harrapatzen da gaitza. Hedadura handiko epidemiak sorraraz ditzake. Birusak denbora gutxi irauten du odolean. Haurrak eta gazteak jotzen ditu gehienetan, helduek A hepatitisaren aurkako antigorputz bereziak baitituzte. Era berean, A hepatitisak jotakoak harekiko immunitate iraunkorra izaten du aurrerantzean.
Handia: B hepatitisaren azaleko antigenoaren prebalentzia > % 8
Ertaina: % 2-7
Txikia: < % 2
- B hepatitisa: odol kutsatuaren bitartez edo kutsatutako pertsona batekin sexu-harremanak izanez kutsatzen den gaixotasun larria. Zirrosia, gibel-minbizia eta heriotza ekartzen ditu. B hepatitisa sorrarazten duen birusa A hepatitisa eragiten duenaren oso bestelakoa da: B hepatitisarenak DNA darama, eta A hepatitisarenak, berriz, RNA. Endemikoa da, eta, kasuren bat agertuz gero, nahitaez jakinarazi behar zaie osasun arloko agintariei. A hepatitisaren kasuan ez bezala, badira eritasuna ez duten birus-eramaileak.
Oso handia: prebalentzia > % 5
Handia: % 2,5 - 5
Ertaina: % 1 - 2,5
Txikia: < % 1
- C hepatitisa: C hepatitisaren birusaren ondorioz sortzen den gaixotasuna. Sintomak beste hepatitisetan bezalakoak izan arren, B hepatitisarenak baino arinagoak dira. Mota horretako hepatitisen bi herenetan ez da larrua horitzen. Kroniko bihurtzen da, sarritan. Kutsabide nagusia parenterala da; izan ere, odol transfusioen bidezko hepatitis gehienak (% 90-95) mota horretakoak dira.
- D hepatitisa: eragilea birus osagabe bat da, bizitzeko B hepatitisaren birusa behar duena. Beraz, D hepatitisak B hepatitisaren birus eramaleak jo ahal izango ditu soil-soilik. Endemikoa da Italiako hegoaldean, Ekialde Hurbilean eta Hego Amerikan. Eskualde horietatik kanpo, D hepatitis kasu gehienak drogazaleengan eta odol aldatze ugari hartzen dituztenengan gertatzen dira. Sarritan, hepatitis kronikoarekin eta zirrosiarekin batera garatzen da.
- E hepatitisa: A hepatitisaren antzekoa da, baina ez du kalterik sortzen, eta ur kutsatuaren bitartez transmititzen da.
- F hepatitisa eta G hepatitisa: oraintsu aurkitutako gaixotasunak. Oso gutxi ikertu da hauei buruz. Odolaren bitartez transmititzen dira.
Ez infekziosoak
Alkoholaren gehiegizko kontsumoa da eragile ez infekzioso nagusietako bat. Bakanago gertatzen bada ere, jatorri autoimmunea ere izan dezake hepatitisak: immunitate-sistemaren antigorputzek gibelari erasotzen diotenean gertatzen da hori (hepatitis autoimmunea)
Diagnostikoa
Proba analitikoek hepatitisa diagnostikatzeko bidean ipintzen dute, transaminasa altuak detektatuz gero. Hepatitis infekziosoa baldin bada, serologiak eskatu behar dira, birus eragilea identifikatzeko.
Ekografiak ere hainbat datu eman ditzake gibelaren egoerari buruz.
Tratamendua
Beste gaixotasun batzuekin bezala, tratamendurik hoberena profilaxia edo prebentzioa da. Horretarako, hepatitis biraletan, kutsatzeko bideak zaindu behar dira (sexu-harremanak, odol transfusioak eta abar); hepatitis toxikoetan, berriz, beharrezkoa da alkoholaren neurriz gaineko kontsumoa kontrolatzea eta sendagaien albo-eraginak begiratzea. Kasu guztietan, atsedena hartu beharra dago. Hepatitis autoimmunea botika immunosupresoreak erabiltzen tratatzen da.
Kanpo estekak
| Autoritate kontrola |
|---|
- Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.