Henry James

Henry James (New York, 1843ko apirilaren 15aLondres, 1916ko otsailaren 28a), AEBetako idazle eta literatur kritikaria izan zen. Bere azken urteetan Erresuma Batuko herritar bihurtu zen.

Henry James

Bizitza
JaiotzaNew York, 1843ko apirilaren 15a
Herrialdea Ameriketako Estatu Batuak  (1843 -  1915)
 Britainia Handia eta Irlandako Erresuma Batua  (1915eko uztaila -  1916)
BizilekuaLamb House (en) Itzuli
Lehen hizkuntzaingelesa
HeriotzaChelsea eta Londres, 1916ko otsailaren 28a (72 urte)
Hobiratze lekuaCambridge Cemetery (en) Itzuli
Heriotza moduaberezko heriotza: istripu zerebrobaskularra
Familia
AitaHenry James, Sr.
AmaMary Walsh James
Ezkontidea(k)ezkongabea
Anai-arrebak
Hezkuntza
HeziketaHarvard Unibertsitatea
Hizkuntzakfrantsesa
ingelesa
Jarduerak
Jarduerakidazlea, eleberrigilea, gidoilaria, antzerkigilea, legelari-poeta, literatura-kritikaria, editore-laguntzailea eta ipuingilea
Lantokia(k)Paris
Enplegatzailea(k)Harvard Unibertsitatea
Lan nabarmenak
Jasotako sariak
InfluentziakHenrik Ibsen eta Honoré de Balzac
KidetzaAmeriketako Estatu Batuetako Arte eta Letren Akademia
Phi Beta Kappa Elkartea
Mugimenduaerrealismoa
Genero artistikoaGothic literature (en) Itzuli

IMDB: nm0416556 Allocine: 74765 Allmovie: p317055 TV.com: people/henry-james-1 IBDB: 6240
Musicbrainz: 62813218-eee7-48dc-a436-50996ec0a9eb Discogs: 854501 Allmusic: mn0001606540 Find a Grave: 538 Edit the value on Wikidata
Henry Jamesen erretratua John Singer Sargent-ek egina.

Idazlanen ezaugarri nagusia

Henry James Ozeano Atlantikoaz bestaldeko literaturaren idazlerik onenetakotzat hartu izan da. Bere idazlanek mundu zahar eta berriko pertsonaiak lotzen dituzte maiz. Pertsonaien barneko drama psikologikoak nahiago izan zituen eta alienazioa ohiko gaia da bere idazlanetan.

Estiloa

Jamesen estiloak perpaus eta deskripzio luzeak ditu. Hasieran estiloa erraza eta argia zen, baina izkribu-kopiatzaile bat erabiltzen hasi zenean aldatu omen zen. Henry James pixka bat totela zen, baina astiro mintzatzeari esker gainditzea lortu zuen. Literatura onak gizon azkar baten solasaldiaren antza eduki behar zuela uste zuenez gero, bere idazlanen diktaketa izan daiteke perpausen aldaketaren zergatia. Bere prosa batzuetan barroko bihurtzen da.

Atzerriratua

Bere bizitzaren zati batean Europan bizi zen. Bere idazlanetan ohiko gaia da amerikar bat Europan bizitzen egotearena. Horrela aurez aurre ipini zituen amerikarren lañotasuna (sofistikaziorik eza) eta europarren sofistikazioa.

Egoera ekonomikoa

Ez zuen dirutza handirik lortu bere liburuengatik, baina harremanak zituen goiko klasekoekin. Nahiz eta haietakoa ez izan, Henry James familia dirudun batean jaioa zen eta, beraz, haien arazoak ondo ulertzen zituen. Bere liburuetarako ideiarik onenak horrelako bileretako txutxu-mutxuetatik atera zituen.

Literatur kritikaria

James literatur kritikaririk onenetakoa izan da eleberriaren historian. Artikulu asko idatzi zituen eleberrigile askori buruz. Klasikotzat jotzen da Nathaniel Hawthorneri buruzko bere azterlan luze eta zehatza.

Gutunak

Henry James gutunen idazlerik garrantzitsuenetako bat izan zen.Hamar mila baino gehiago idatzi zuen eta haietako hiru mila inguru argitaratu dira. Gutunak idatzi zizkien bai idazle ospetsuei —Robert Louis Stevenson eta Joseph Conrad, adibidez—, bai bere lagun-taldekoei. Gaiak “txorakeriak” ziren (berak esan zuen bezala) baita gai pertsonalak, arte-gaiak edo gizartekoak ere.

Kritikarien jarrera

Kritikarien artean Jamesek zuen ospea amildu zen hil eta hurrengo hamarkadetan. Batzuek areriotasuna erakutsi zioten bere atzerriratzea dela eta, baita ingeles herritartasuna hartzeagatik ere. Beste batzuek kritikatu zuten Jamesen estilo zaila edo sexua edo beste gai eztabaidatsuak nola tratatu zituen.

Hala ere, nahiz eta kritika horiek ez desagertu, Henry James balioetsia izan da bere sakontasun psikologikoagatik, egoerak edo argumentuak sortzeko maisutasunagatik, umoreagatik eta hizkuntza maisuki menderatzeagatik.

Hilobia

Bibliografia

Lan hautatuak

  • Watch and Ward (1871)
  • A Passionate Pilgrim (1871)
  • Madame de Mauves (1874)
  • Roderick Hudson (1875)
  • The American (1877)
  • Daisy Miller (1878)
  • The Europeans (1878) (Europarrak)
  • A Bundle of Letters (1879)
  • Confidence (1879)
  • Washington Square (1880)
  • The Portrait of a Lady (1881)
  • The Author of Beltraffio (1884)
  • The Bostonians (1886)
  • The Princess Casamassima (1886)
  • A London Life (1888)
  • The Aspern Papers (1888) (Aspernen paperak)
  • The Reverberator (1888)
  • The Tragic Muse (1890)
  • The Pupil (1891)
  • The Real Thing (1892)
  • The Middle Years (1893)
  • The Death of the Lion (1894)
  • The Coxon Fund (1894)
  • The Next Time (1895)
  • The Altar of the Dead (1895)
  • The Figure in the Carpet (1896)
  • The Other House (1896)
  • The Spoils of Poynton (1897)
  • What Maisie Knew (1897)
  • The Turn of the Screw (1898) (Koxka bat estuago)
  • In the Cage (1898)
  • The Awkward Age (1899)
  • Europe (1899)
  • Paste (1899)
  • The Great Good Place (1900)
  • Mrs. Medwin (1900)
  • The Sacred Fount (1901)
  • The Wings of the Dove (1902)
  • The Ambassadors (1903)
  • The Birthplace (1903)
  • The Beast in the Jungle (1903)
  • The Golden Bowl (1904)
  • The Jolly Corner (1908)
  • The Outcry (1911)
  • The Ivory Tower (hilondokoa, 1917)
  • The Sense of the Past (hilondokoa, 1917)

Euskaraz

Ikus, gainera

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Henry James Aldatu lotura Wikidatan
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.