Henrike II.a Ingalaterrakoaren laudoa

Henrike II.a Ingalaterrakoaren laudoa errege honek Westminsterren 1177ko martxoaren 16an emandako laudoa izan zen. Laudoa Alfontso VIII.a Gaztelakoak eta Antso VI.a Nafarroakoak zituzten mugaldeko lehiak bukatzeko eman zuen 1176ko abuztuaren 25ean Gaztela eta Iruñeko erregeek zazpi urteko tregoa eta Ingalaterrako erregearen arbitrajea onartzea erabaki eta gero[1]

Henrike II.a Ingalaterrakoaren laudoa
Irudia
Motaarbitration award (en) Itzuli
Honen izena daramaHenrike II.a Ingalaterrakoa
Data1177ko martxoaren 16a
HerrialdeaEspainia
Parte-hartzaileak

Alderdien argumentuak

Nafarroako erregearen argumentuak

Hona hemen nafar enbaxadoreen argumentuak:

  1. Gaztelarrek Iruñeko erregea eta Antso III.aren lehensemea zen Gartzia III.a Santxez (1035-1054) "Naiarakoa" erail eta, Antso IV.a "Peñalengoa"ren hilketaren ondoren erresuma eskubiderik izan gabe eta indarrez ("per violentian fuit expulsus") okupatu zutela.
  2. Iruñeko erregeak erresuma Jainkoaren borondateari ezker zuela.
  3. Bertokoek ("naturalium hominum”) Iruñeko erregeari fideltasuna azaldu ziotela.
  4. Legea, Usadioa, Kanon eta Zuzenbideak honela ziotela.

Gaztelako erregearen argumentuak

Hona hemen gaztelar enbaxadoreen argumentuak:

  1. Alfontso VIII.a Gaztelakoa Antso IV.a Nafarroakoa Iruñeko erregearen ondorengoa zela.
  2. Antso IV.a "Peñalengoa"ren hilketaren ondoren, Nafarroa eta Naiara Gares eta Zangoza arte Gaztelako erregea zen Alfontso VI.a Gaztelakoarenak zirela.
  3. Iruñeko erregea zen Antso VI.ak, Alfonso VIII.aren adingabetasuna aprobetxatuz,Naiara eta Ebroren hegoaldean zeuden lurrak berreskuratu zituela.
  4. Gaztelako erregeak Toledo konkistatu zuela.

Alderdien eskaerak

Nafarroako erregearen eskaerak
  1. Cudeyoko monasterioa, Montes de Oca, San Vicenteko harana, Ojacastroko harana, Cinco Villas[2], Montenegro de Cameros eta Albako mendigunea Agreda arte berreskuratzea ez ezik, bertatik eta Nafarroaraino doan eskualdea eta Antso IV.a "Peñalengoa" hil zenetik jasotako errentak ere berreskuratzea[3].
  2. Gainera, enperadoreak Gartziari indarrez kendutakoa berreskuratzea, hau da, Naiara, Grañón, Pancorvo, Belorado, Cerezo de Río Tirón, Monasterio, Cellorigo, Bilibio, Meltria, Viguera, Clavijo, Berberana eta Lantarón[4].
  3. Belorado izatea[5].
  4. Orduan berriki kendutako gazteluak bere errentak barne Quel, Ocon, Pazuengos, Grañon, Cerezo de Río Tirón, Valluércanes, Treviana, Murillo, Ameyugo, Miranda, Santa Gadea, Salinas, Zabalate, Malvecino, Leguín eta Godín hain zuzen ere[6].
  5. Gainera, Gaztelako erregeak Nafarroako erregeari maileguz emandako ehun mila zilarrezko markoak itzultzea[7].

Gaztelako erregearen eskaerak

Hona hemen gaztelar enbaxadoreen argumentuak:

  1. Errioxan dauden Logroño, Entrena, Navarrete, Ausejo, Autol eta Resa,[8] Araban dauden Estibalizko eta Divinako merkatuak, eta Durangaldea berreskuratzea.[9]
  2. Zaragozako probintzian dagoen Rueda de Jalón berreskuratzea ere[10]
  3. Era berean, erregeak Logroñon eta beste hirietan izandako errentak ematea, 100.000 urrezko markotan balioztatuak[11].
  4. Gainera, Gares eta Zangoza eta bertatik Ebroraino doan eskualdea[12].
  5. Tuteraren erdia izatea, amaren partetik jasotakotzat zuelako, Tutera inolaz ere Nafarroakoa zela esanez[13].

Ebazpena

Ingalaterrako erregeak emandako erabakiaren bitartez, 1158an izandako mugak, Alfontso VIII.a Gaztelakoaren erreginaldiaren hasierakoak, berrezarri behar zituzten[14]. Hau da, Nafarroako Erresumak Errioxa gehiena eta Bureba uko egin zituen hamar urtez hiru mila marabedi jasotzearen alde, Burgosen lau hilabetero ordainduta.

Nahiz eta laudoa esplizitua izan ez[15], historialari batzuen arabera[16] laudoak Nafarroako Erresumaren Araba, Gipuzkoa eta Bizkaiaren jabetza berretsi zuen. Besteek, aldiz, Nafarroako Erresumak Gipuzkoa, Durangaldea, Errioxako Leguín eta Zabalate eta Araba Añana gabe mantendu zituela uste dute. [17]

Henrike II.aren ebazpena inpartziala eta bidezkoa izan omen zen eta ondorioz, bai batzuk zein besteak ez ziren konforme geratu erabakitakoarekin.[16] Hala ere, zenbait historialariren ustez, azkenean praktikan Henrike II.aren laudoak mesede gehiago egin zion Gaztelari Nafarroari baino, errege ingelesak erresuma piriniarra lehiakide gisa ikusten omen zuelako Akitanian.[16]

Laudoa zein aurreko itunaren latinezko testu jatorrizkoak Londresko British Museumean daude.[15]. Hona hemen laudoaren testua:

« Henricus Dei gratia rex Angliae et dux Normandiae et Aquitaniae et comes Andegaviae, carissimis amicis suis Aldefonso regi Castillae et Sanctio regi Navarrae, salutem.


Sicut ex litterarum vestrarum tenore et fidelium vestrorum : Johannis episcopi Tirasonensis, Petri de Aries, Gutteri Petri de Rinoso, relatione et nunciorum vestrorum episcopi Palentinae, comitis Gumes, Lobdiez, Gomes Garsiae, Garsi Garsi, Petri Petri, Gotter Fernanz, episcopi Pampelunae, Garsiae Bermeri, Sanctii Ramiro, Espaignol de Taisonal, Petri Raimeri, Acenarii de Chalez, assertione cognovimus placuit utrique vestrum que rimonias inter vos habitas super quibusdam castillis et terris cum earum terminis et pertinentiis, judicio nostro terminari.

Nos vero fidelibus et nuncii vestriis ea qua decuit veneratione susceptis, pacem inter vos honori Dei et toti Christianitate plurimum profuturam at, tendentes, divinae piebatis et communis utilitatis intuitu negotium hoc in nos suscepimus.

Fidelius, itaque a vobis cummuniter electis, et procuratoribus, et advocatis causarum, in praesentia nostra et episcoporum et comitum et baronum nostrorum constitutis, petitiones et allegationes utriusque partis diligenter audivimus et intelleximus.

Proponebant siquidem ii quibus causa Aldefonsi, regis Castillae commissa fuerat, Sanctium regen Navarrae memorate regi Castillae, dum adhuc pupilus esset et orphanus, castella et terras, scilicet Logronium, Navarret, Antlenea, Aptol, Agosoio, cum omnibus terminis et pertimemtiis suis, quae pater suus die qua decessit, et ipse post aliquot annis quiete possederat, injuste et violenter abstulisse, unde et corum sibi fieri restitutionem postulabant.

Illi vero, quibus causa Sactii regis Navarrae commissa fuerat, nihil eorum quae ab aliis proposita fuerant contradicentes, asserebant Aldefonsum praefactum regem Castellae, Sanctio praenominato regis Navarrae castellam scilicet Legin, Portol, et castellum quod tenet Godin, per guerram et injuste abstulisse, et parte altera in nullo contradicente sibi, corum sibi restitutionem pari petebant instantie.

Praeteres in scripto vestro continebatur communi, vos trevias inter vosusque in septennium fide interposita firmasse, et hoc ipsum nuncii vestri in jure palam sunt protestati.

Habito igitur cum episcopis, comitibus et baronibus nostris, cum deliberatione consilio, pacem inter uos ad fidem Christianorum propagandam et ad inimicorum Christi confusionem necesariam fore considerantes, plenam etiam tam ex scriptis vestris, quan nunciorum assertionibus fiduciam concepientes, quod in pace firmanda et conservanda consilio nostro et praecepto parebitis, ante judici pronunciationem super praecriptis querelis et treviis, mandamus vobis per nuncios vestros et consulimus et praecipimus, et adhuc etiam scripto praesenti mandamus ut pacem inter vos firmetis et in perpetuum fideliter observetis.

Super querelis vero praetaxatis de castellis et terris cum omnibus terminis et pertinentiis hinc inde violenter et injuste ablatis, cum nihil contra violentiam utrique objetam a parte alterutra alteri responderetur, nec quicquam minus restitutiones quas petebant, faciendae essent allegaretur, plenariam utrique supradictorum, quae in jure petita erant fieri restitutionem adjudicavimus.

Adjunximus etiam ex judicio, trevias praefatas inter vos, ut praedictum est, fide firmatas, sicut ex scripto vestro et nunciarum vestrorum publica confessione in jure facta, nobis constitit, usque ad constitutum inter vos terminum inviolabiliter observandas.

Volumus etiam et praecipimus pro bono pacis, ut rex Aldefonsus dilectus filius noster, donet Sanctio regi Navarrae, avunculo suo, singulis annis usque ad decennium, tria millia marabotinorum, ad tres terminos in anno, Burgis recipienda, scilicet ad quatuor primorum mensium post praedictam restitutionem utrinque factam, mille marabotinorum, et ad finem quatuor mensium proximo sequentium, mille marabotinorum, et ad finem quatuor mensium proximo sequentium, mille marabotinorum, et ad finen quatuor mensium tertio sequentium mille marabotinorum, ita ut singulis decem annis sequentibus praedictam restitutiorem, solvantur tria milla marabotinorum ad oesdem terminos, et in loco praenominato, Sanctio regi Navarrae.

Praeterea nuncii utriusque vesfram juraverunt ante sententiae pronunciationem, vos praedictum judicium nostrum, tam de restittutionibus quam de treviis similiter observa oros, et nisi feceritis, quod corpora sua reddent in manum nostram et potestatem.

Testibus his: Richard, archiepiscopo Cantuariae, Hugone Dunelmensi, episcopo, Gaufrido Elyensi episcopo, Rogerio Wigornensi episcopo, Bartholomaeo Exinoensi episcopo, Gileberto Lundoniensi episcopo, Waltero Rofensi episcopo, Reginaldo Bartoniensi episcopo, Johanne Norwicensi episcopo, Johanne Cicestrensi episcopo, Rodberto Herefordensi episcopo, episcopo de Sancto David Wallie, et Adam episcopo de Sancto Asaf, et episcopo de Pangor, et Christiano episcopo Candidae Casae de Galveria, et Gaufrido filio regis comite Britanniae, et Willelmo comite Albemarliae, Roberto comite Leicestriae, et Willelmo de Mandavilla comite de Exsexa, et Roberto comite Glaucestriae, et Willelmo de Arundel comite Sutsexae et comite Cestriae et comite de Ferrers, et de boronibus Angliae Richard de Luci et Willelmo de Vesci, Odenello de Dumframvilla, Roberto de Valis, Rogero de Mumbrai, Roberto de Stutevilla, Philippo de Chima, Rogerio Bigot et aliis quampluribus tam clericis quam laicis de regno Angliae.

  »

—1177ko martxoaren 16

Hau da, Gaztelako Erresumak Logroño, Navarrete, Entrena, Autol, Ausejo eta bere eskualdeak eta Nafarroako Erresumak Leguín, Zabalate eta Godíngo gazteluak eta hamar urtez hiru mila marabedi urtero lortu zituzten.

Ondorioak

Laudoa ez zen gaztelarren ezta nafarren gustukoa izan. Gaztelako erregeak ez zuen errespetatu[16] eta 1177ko uztailean Cuencan Aragoiko erregearekin batera, eta berriro 1179ko martxoan Soriako Cazorlan, Nafarroako Erresuma[14] eta islamdarren lurraldeak banatu zituen. Mehatxua Antso VI.a Nafarroakoak, 1177ko apirilean, laudoa martxan jartzea eta erresuma bien arteko muga Naiara eta Logroño artean kokatzea erabaki zuen.[17]

Nolanahi ere, Bizkaiko mendebaldea, Enkarterri zein Bizkaiko Jaurerria, Gaztelako Erresumaren kontrolpean zegoela, ez zen inoiz ordutik aurrera nafarren eskuetan izango.

Erreferentziak
  1. Honela zioen ituna latinez: "Hoc est pactum et conventio quae facta fuit inter Aldefonsum regem Castillae, et Sactium regem Navarrae, avunculum suum, de querellis videlicet quas inter se habebant, ut judicio regis Angliae sibi satisfacerent.."
  2. Orain Errioxako Siete Villas eskualdea dena
  3. "Petit Sanctius rex Navarrae, Cudeio monasterium, Montem de Oca, vallem Sancti Vincentrii, vallem de Oliacasto, Cingovilas, Montem Nigrum, Sera Alba usque Agredam. Haec omna repetit, et quicquid est infra haec versus Navarram. Et istius terrae petit universos redditus a tempore obiit rex Sanctius de Penalen."
  4. "Praeterea petit haec quae imperator abstulit regi Garsiae patri suo per vim, scilitet Nageram Castellum Christianorum et Judaeorum, Grenion, Pancorvo, Belforaz, Cereso, Monasterium, Celerigo, Bilibio, Medria, Veguera, Clauvero, Verbea, Lautaron."
  5. "Conquiretur etiani de Belforazt, quod imperator reddiderat regi Garsiae"
  6. "Praeteres petit sibi restitui ab Aldefonso rege Castellae possessionem castrorum novissime sibi ablatorum cum fructibus inde perceptis, et quicquid habiturus esset, si non esset inde ejectus."
    Sunt autem nomina castellorum haec: Kel, Ocon, Pazungos, Granion, Cereso, Valderocanas, Trepeana, Muriel, Anuhugo, Miranda, Sancta Agathea, Salinas, Portela, Malvezin, Leguin, et castrum quod tenet Godin.
  7. "Praeteres petit rex Navarrae sibi restitui a rege Castellae, usque ad summam centum milia marcarum argenci, rege Sanctio hodie in Navarra regnante, satisfactionen regi Aldefonso offerente de omnibus querelis suis secundum arbi trium baronum utriusque vel serenissimi regis Argliae."
  8. egun Andosilla udalerrian dagoena
  9. "avunculo suo sibi fieri restitutionem de Logronio, de Allena, de Navaret quod est citra Ribarobia, et de Agoseia, de Abtol, de Arresa, de Alleva, cum suis mercatis, scilicet de Estivalez, et de Dunna, et omni jure suo de terra quae dicitur Durango"
  10. "Conqueritur etiam, petit restitutionem sibi fieri a praenominato rege Navarrae, de Roba quam injuste detinet."
  11. "Petit etiam frutus quos percepit saepedictus rex Navarrae de Logronio, et de tempore invasionis, et damna quae intulit terrae ejus, eam depraedando et comburendo, quorum omnium summam aestimamus fere centum millia marcarum auri."
  12. "Praeterea petit Pontem Reginae, et Sangossa, et totam terram quae est ab iis duabus villis usque ad flumen Yberi"
  13. "Petit etiam mediatatem Tutelae ex causa maternae successionis quam comes Dalperg donavit reginae reginae Margaritae sobrinae suae, quae uxor fuit regis Garsiae et avi ejusdem regis Aldefonsi, cum jam dicta Tudela nullo modo pertinet ad Navarram."
  14. Elizari Huarte
  15. José Ángel Lemak eginiko transkripzioa
  16. Urzainki
  17. José Luis Orella: "Gipuzkoa y sus relaciones con Nabarra y Castilla en 1200" liburuan mugak Nerbioi eta Baias ibaietan kokatzen ditu, Itziar eta Durango Nafarroako Erresuman ere kokatuz

Bibliografia

Kanpo estekak
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.