Hegoaldeko Libano
Hegoaldeko Libano (arabieraz: جنوب, jnoub, euskaraz: «hegoalde») herrialde horretako eskualdea da, Hegoaldeko eta Nabatiehko eskualde administratiboak barne hartzen dituena. 1990eko hamarkadaren hasieran bi azpibanaketa administratibo horiek probintzia bakar osatu zuten. Hegoaldean, Israelekin egiten du muga, 79 kilometroko mugarekin. Mendebaldean Mediterraneo itsasoa du mugakide. Eskualdeko hiri nagusiak Tiro, Sidon eta Nabatieh dira. Eskualdean musulman xiitak eta kristau gutxiengoa bizi dira gehienbat.
| Hegoaldeko Libano | |
|---|---|
| Mota | eskualde geografiko |
| Geografia | |
 | |
| Koordenatuak | 33°11′49″N 35°20′43″E |
| Estatu burujabe |  Libano |
Historia
1948ko Arabiar-israeldar Gerran, Israelgo Defentsa Indarrek eskualdea inbaditu zuten Hiram Operazioan.
1970eko hamarkadan, Irail Beltzeko gertakarien ondoren, talde palestinarrek eskualdea kontrolatuko zuten, Israelen aurkako erasoetarako oinarri gisa. 1978ko martxoaren 19an, Litani Operazioaren testuinguruan, Nazio Batuen Segurtasun Kontseiluak 425. ebazpena eman zuen, Libanorako Nazio Batuen Behin-behineko Indarra (UNIFIL) sortu zuena. Indar hauek 1978ko martxoaren 23an iritsi ziren Libanora, egoitza Naqoura hirian ezarri eta 6.000 soldadu zabaldu zituzten Litani ibaiaren hegoaldean segurtasun eremua desmilitarizatuta mantentzeko asmoz. 1979an Saad Haddad libanoar militarrak bere burua izendatu zuen Libanoko Estatu Aske iragankorraren buruzagi, Libano Hegoaldeko Armada izeneko milizia kristauak militarki sostengatua. Estatuak ez zuen nazioarteko errekonozimendua lortu eta 1984an, Saad Haddaden heriotzarekin, bere autoritatea hondatu egin zen.
1982ko Libanoko Gerraren ondoren, Israelek eskualdea berriro okupatu zuen. Ondorioz, Iraultza Islamikoaren Zaindarien Armadak Hezbola izeneko palestinar gerrilla erakundea eratu zuen 1982. urtearen amaieran xiiten artean. Hezbolak politikoki eta militarki menderatu zuen eskualdea, eta noizean behin handik Israelen aurkako erasoak egin zituen. 1985-2000 bitartean, Libano hegoaldeko gatazka garatu zen, Israel eta Hezbola Libanoko lurraldean aurrez aurre jarri zituena.
1996ko apirilaren 11tik 27ra bitartean, Israelgo armadak Amorruaren Mahatsak Operazioa egin zuen eskualdean, eta 1.100 aire-eraso baino gehiago egin zituen. 2000ko ekainaren 7an, Nazio Batuen Erakundeak Lerro Urdina ezarri zuen, Israelek bere tropak Libanotik erabat erretiratu ote zituen zehazteko.
Eskualde horrek ospe handia izan zuen nazioartean 2006ko Libanoko gerraren ondoren. Gatazka horrek hogeita hamalau egunez iraun zuen Libanon, Israelgo iparraldean eta Golango Gainetan. Borrokalari nagusiak Israelgo Defentsa Indarrak eta Hezbola erakunde terroristaren beso armatua izan ziren. Gatazka 2006ko uztailaren 12an hasi eta abuztuaren 14ra arte iraun zuen, Nazio Batuen Segurtasun Kontseiluaren 1701. ebazpena indarrean sartu zenean. Ebazpen horrek egun bereko 05:00etatik aurrera su-etena ezarri zuen.[1] Gatazka Hezbolako borrokalariek Israelgo mugako herrietara koheteak jaurti zituztenean eta, ondoren, tankeen aurkako jaurtigaiekin Humvee ibilgailu blindatu arin biri eraso egin zietenean piztu zen.[2]
Gaur egun Nazio Batuen Libanorako Behin-behineko Indarrak eskualdea monitorizatzen du, israeldarren eta libanoarren artean esku hartzeaz arduratzen denak, eta 2006tik aurrera Nazio Batuen Segurtasun Kontseiluaren 1701. ebazpena betearazteko.
Hiri eta barrutiak
- Aaramta
- Al Rihan
- Alma ash-Shab (Aalma ach Chaab)
- Abbasieh
- Adlun
- Al Mansuri
- Ain Ebel
- Ain Baal edo Ayn Bal
- Aitaroun edo Aytarun
- Ansariyeh edo Insariye
- Ansar
- Ash Shawmara
- At Tayyabah
- At Tiri
- Aitit
- Aynata
- Ayta ash Shab (Ayta al-Sha'b, Ayta)
- Baraachit
- Barish
- Bayt Lif
- baytulay
- Bazouryeh
- Beit Yahoun
- Bint Jbeil
- Blida
- Borj el Shamali edo Borj Chemali
- Borj Qalaouiyeh
- Borj Rahal
- Boustane
- Brashit
- Braikeh
- Chaqra
- Chtoura
- Deir Kifa
- Deyrintar
- Dayr Qanunc
- Deir Qanoun En Nahr
- Derdghaya
- Dibil edo Debel
- Dibbine
- Doueir
- Ebel el Saki
- El Biyyadah edo Al Bayyadah
- El Hennyeh edo Al Hinniyah
- El Mansoun edo Al Mansuri
- El Qlaile edo Al Qulaylah
- El Soultaniyeh
- Fardis
- Frun
- Ghandouriyeh
- Ghaziyeh
- Ghassaniyeh
- Hadata edo Haddathah
- Hanaway
- Harris edo Harres
- Hula edo Houla
- Hounin
- Jabal Amel
- Jarjouh
- Jarmaq
- jebchet
- Jmaijmah
- Joiya edo Jouaya edo Jwayya
- Qabrikha edo Kabrikha
- Kaakaeit al-Jesser
- Kafra, Lebanon
- Kafr Dunin
- Kafr Kila
- Kawkaba edo Kaoukaba
- Kfar Melki
- Kafarrouman
- Khirbet Selm
- Khiam
- Kfarchouba
- Kfarfila
- Kfarhamam
- Kfar Tebnit
- Kounin
- Maachouq
- Mahrouna
- Majdel Balhis
- Majdel Selm edo Majdal Zun
- Marakeh
- Marjayoun[3]
- Markaba (Marqaba)
- Maroun al-Ras
- Marwahin
- Maaroub
- Mayfadoun
- Meiss el Jabal edo Mays al Jabal
- Mlikh
- Miye ou Miye
- Maghdouche
- Nabatiye edo Nabatiyeh
- Naqoura (Nakoura, An-Naqurah)
- Niha
- Nmairiyeh
- Odaisseh
- Oum el Ahmad
- Qlayaa
- Qana
- Qantara
- Rab El Thalathine
- Rachaf
- Rachaya El Foukhar—Hasbaya Qaza
- Ramyah
- Ras Al-Biyada
- Rmaich
- Rmadyeh
- Roûm
- Selaa
- Shabriha
- Shebaa eta Shebaako etxaldeak (1967tik aurrera israeldarren eskuetan)
- Shirin
- Shhur
- Siddiqine
- Sidon edo Saida
- Sir el Gharbiyeh
- Srifa
- Sujod
- As-Sultaniyah
- Tallousa
- Tair Debbe
- Tayr Harfa edo Tair Harfa
- Tayr Falsayh
- Taibeh
- Tebnine (Tebnine, Tibneen)
- Tulin (Toulin)
- Tura
- Tiro
- Saidako barrutia
- Jezzineko barrutia
- Tiroko barrutia
- Wadi al-Taym
- Yarin
- Yaroun edo Yarun
- Yahun
- Yater edo Yatar
- Zibdine
- Zibqin
Erreferentziak
- (Gaztelaniaz) (PDF) Resolución 1701 del Consejo de Seguridad de las Naciones Unidas. 2006-8-11.
- (Ingelesez) «Israel buries soldiers recovered in prisoner swap» ABC News (Australian Broadcasting Corporation) 2008/07/18.
- (Ingelesez) «Israel struggles to capture strategic hills» The Guardian 2006-8-10.
