Hego-ipuru

Hego-ipurua edo hego-orrea (Juniperus oxycedrus) Cupressaceae familiako landarea da, ipuruen generokoa. Portugal eta Marokoren ekialdetik, Iranen iparralderaino zabaltzen da. Lehortera ongi moldatutako landarea da. Mediterraneoan ugaria da, askotan artearekin, pinuarekin ... batera agertuz (oso arrunta baso pobreetan). Argitasun handia behar du, hori dela eta, mendi magal lehor eta harritsuak kolonizatzeko joera dauka eta ez da substratuarekiko espezifikoa. Itsas mailatik 1500 metroko altituderaino zabaltzen da, baina 1000 metrotik aurrera kopurua jaisten doa. Fruitu mamitsua ematen duen Cupressaceae bakarrak dira genero honetako landareak.Euskal Herrian erdialdeko zein goi-mendiko espezie bezala agertzen da.

Hego-ipuru
Iraute egoera

Arrisku txikia  (IUCN 3.1)
Sailkapen zientifikoa
ErreinuaPlantae
KlaseaPinopsida
OrdenaPinales
FamiliaCupressaceae
GeneroaJuniperus
Espeziea Juniperus oxycedrus
Banaketa mapa
Datu orokorrak
Gizakiak ateratzen dizkion produktuakjuniper tar (en) Itzuli

Ezaugarriak

10m-ko garaierara hel daitekeen zuhaixka da. Adaburu konikoa dauka isolatuta dauden aleetan, irregularra bihurtuz urteekin. Ale gazteetan adarrak enborraren oinarritik hazten dira, ale zaharragoetan aldiz, enborraren azpiko aldea libre gelditzen da. Ale zaharrek enbor zuzen eta zurruna daukate, metro bateko diametroa baino handiagoa dena. Enbor azala fina da, gris-arre kolorekoa, plaka eta tira finetan antolaturik dagoelarik.

Hostoak

Hosto iraunkorreko zuhaixka da. Hostoak hirunaka bertizilatuak. Hosto gazteak erikoideak dira eta zaharrak azikularrak, 0,8-2,5 cm-koak eta zurrunak. Bi lerro estomatiko txuri ditu hostoaren gainazalean, nerbio berde fin baten bidez banatuak.

Konoak

Landare doikoa da eta negu bukaeran eta udaberri bitartean loratzen da.

Ale arrek kono ugari dituzte, hostoaren galtzarbetan bakarka agertzen direlarik. Hauek esferikoak dira eta horixkak edo gorrixkak izan daitezke. Hauek ezkata ugari dituzte bertiziloetan kokatuak, bakoitza 3-7 zaku polinikoekin azpialdean. Ale emeek kono bakanak dituzte, hauek elkarri lotuta dauden ezkata mamitsuak dituzte. Itsura esferiko edota oboidea hartuz estrobiloek.

Fruituak

Galbulu izenez ezagutzen dira eta 8-15 mm-ko diametroa dute. Gazteak direnean berdeak dira eta heltzean gorriak edo arre-gorrixkak. Hauek askotan argizari txuri-urdinxka batez estalita daude, igurzterakoan desagertzen dena eta puntan protuberantzia txiki bat daukate. Hauek 1-3 hazi dituzte.

Bigarren urtean heltzen dira fruituak.

  • Hostoak eta kono helduak (Katalunian)
    Hostoak eta kono helduak (Katalunian)
  • Hostoak eta kono gazteak (Frantzian)
    Hostoak eta kono gazteak (Frantzian)

Enborra
Enborra hiru dimentsiotan, Fossil Plastics proiektuaren baitan.[1]

Erreferentziak
  1. «Elurmaluta.net - Fossil Plastics - Alegiazko Enborrak» www.elurmaluta.net (Noiz kontsultatua: 2021-01-24).

Kanpo estekak
  • Hego-ipurua EuskalNatura.net webgunean, Ainara Flores Compains
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.