Hector Berlioz

Hector Berlioz La Côte-Saint-Andrén jaio zen, Lyon eta Grenoble artean. Aita, Louis Berlioz, mediku agnostikoa zen eta semea medikua izatea gura zuen. Horregatik, Parisera bidali zuen medikuntza ikas zezan. Baina disekzio prozesuek izutzen zutenez gero, medikuntza ikasketak alde batera utzi zituen, aitaren borondatearen aurka, eta Parisko kontserbatorioan sartu zen. Han Lesueur eta Reicha irakasle ospetsuekin ikasi zuen. Garai hartakoak dira haren lehen lanak: Ouverture des Francs-Juges (1828); Huit scènes de Faust (1829). Hectorrek mugimendu erromantiko frantsesarekin bat egin zuen azkar. Bere lagunen artean, Alexandre Dumas, Victor Hugo eta Honoré de Balzac idazleak zeuden.

23 urterekin Harriet Smithson aktore irlandarraz maitemindu zen, baina honek ezezkoa eman zion, Hectorrek bidaltzen zizkion gutunak kartsuegiak iruditzen zitzaizkiolako. Beti ere, Smithsonek inspiratu zuen Symphonie Fantastique («Sinfonia fantastikoa») idaztean. Sinfonia 1830ean eman zuten lehen aldiz, Parisen, baina Harriet ez zen estreinaldira joan. Urte berean Berliozek Erromako Saria, musikaren munduko diru-laguntzarik garrantzitsuena, irabazi zuen La dernière nuit de Sardanapale lanarekin.

Italian urte eta erdi egon ondoren, 1833an Harrietekin ezkondu zen. Harold en Italie (1834) sinfoniarekin arrakasta handia izan bazuen ere, Journal des débats kazetarako egiten zuen musika kritika bizibiderik behinena izan zen Berliozen bizitza guztian (1835-1864). Ondoko lanek —Requiem meza (1837), Benvenuto Cellini opera (1838), Roméo et Juliette sinfonia dramatikoa (1839)— ez zuten ez entzulegoaren ez kritikaren aldetik harrera onik izan. Hala ere, kontserbatorioko liburutegiko arduradun izendatu zuten eta 1839an Paganiniren ezagutza publikoa bereganatu zuen.

Estuasunak eta famili bizitzaren gozogabeak hartaraturik, 1842an Belgikara ihes egin zuen María Recio izeneko kantari espainar gaztearekin eta beronekin ezkondu zen 1854an, lehenengo emaztea hil zenean. Modu horretan hasi zen Berliozen Europako ibilia; Alemania, Austria, Erdialdeko Europa, Errusia eta Ingalaterra bisitatu zituen urteroko itzulietan, 1867ra arte, zenbaitetan arrakasta eta bestetan porrota izaten zuela. Urte horietan Mendelssohn, Wagner, Meyerbeer eta Liszten adiskidetasuna eta sostengua bereganatu zituen, bai eta Berlin, Weimar, Praga, Viena edo San Petersburgoko publikoaren ezagutza ere.

1862an bigarren emaztea hil zitzaion. Galera honek sortu zion bihozminak eta izandako porrotek osasuna hondatu zioten. Nizan apoplexiak jota, Parisa itzuli zen hiltzera. Bertan zendu zen 1869ko martxoaren 8an. Montmartreko hilerrian ehortzita dago, bere bi emazteen ondoan, Harriet Smithson (1854an hila) eta Marie Recio (1862an hila).

Ahotserako musikaren alorrean, Berliozek berrogeiren bat melodia eta erromantza (1823-1850), sei kantata, Requiem bat (1837) eta Te Deum bat (1855) utzi zituen. Orkestrarako musikari dagokionez, goian aipaturikoez gainera, beste zenbait obertura egin zituen: Waverley (1828), Le Roi Lear (1834), Carnaval romain (1844), Le Corsaire (1855), Beatrix et Benedict (1862). Partitura dramatikoak ditu Benvenuto Cellini opera (1838); La damnation de Faust elezahar dramatikoa (1828-1846); L’enfance du Christ trilogia sakratua (1854); Beatrix et Benedict (1833-1862); Les Troyens tragedia lirikoa (1855-1858).

Teoriko, bidaiari eta kritikari zen aldetik argitaratu zituen zenbait lanen tituluak hauek dira: Traité d’instrumentation et d’orchestration (1844), Voyage musical en Allemagne et en Italie (1844), Les Soirées de l’orchestre (1852), Les Grotesques de la musique (1859), À travers chants (1861) eta Mémoires (1870).

Literaturak eragin handia izan zuen Berliozen lanetan. Sinfonia fantastikoa egiteko Thomas De Quinceyren Confessions of an English Opium-Eater idazlanean oinarritu zen. La damnation de Faust ontzeko, berriz, Gérard de Nervalek itzulitako Goetheren Fausto lanean oinarritu zen. Horrez gain, garai hartan Frantzian ezezaguna zen Beethovenek eragin handia izan zuen Berliozen lanetan. Gluck, Mozart, Étienne Méhul, Karl Maria von Weber eta Gaspare Spontiniren lanei ere begirune handia zien.

• (Ingelesez) The Hector Berlioz Website