Harri lehorrezko horma

Harri lehorrezko horma eraikuntza teknika tradizional batek hartzen duen izena da. Bertan harriak elkarren gainean kokatzen dira inolako mortero edo argamasarik gabe[1]. Hainbatetan harea lehorra erabiltzen da harrien arteko hutsuneak betetzeko. Teknika hau erabiliz hormak egitea da ohikoena baina beste eraikin mota batzuk ere altxatzen dira; txabolak, bankalan eta ur-presak adibidez.

Harri lehorrezko hormak eraikitzeko ezagutza eta teknikak1
UNESCOren gizateriaren ondarea

Harri lehorrezko horma, Islandian

MotaKulturala
Erreferentzia 01393
Kokalekua
Eskualdea2Europa eta Ipar Amerika
Izen ematea2018 (? bilkura)
1 UNESCOk jarritako izen ofiziala (euskaratua)
2 UNESCOren sailkapena

2018an UNESCOk Gizateriaren ondare izendatu zituen Harri lehorrezko hormak eraikitzeko ezagutza eta teknikak izenpean, eta Europa hegoaldeko hainbat herrialde izendatu zituen barnean, hala nola, Kroazia, Zipre, Frantzia, Grezia, Italia, Eslovenia, Espainia eta Suitza.[2]

Eraikuntza
Harri lehorrezko horma

Harriak, berariaz ebakiak edo ez, bata bestearen gainean ezartzen dira elkarrekin lotuko dituen inolako masarik erabili gabe. Harriaren itxuraren egokitasuna bilatzen da ahalik eta zirrikitu gutxien uzteko. Toki zehatzetan itxura eta neurri desberdineko harriak ezarten dira grabitatearen bidez horma sendotzeko, horma eror ez dadin.

Historia

Ipar-mendebaldeko Europan Neolito garaiko harri lehorrezko hormak aurkitu dira. Irlandako Mayo konderrian horma sistema konplexu bat aurkitu da K.a. 3.800. urteko datazioa duena. Ameriketan ere badira antzinako eraikinak; Belizeko hondar maia batzuek teknika honekin eraiki zirela ikusi da K.o. VIII edo IX mendean. Zimbabwe Handia ere (Afriak hegoaldeak) horrela eraiki zen XI eta XV mendeen artean.

Euskal Herrian baserri inguruetan eraiki ziren horrelako hormak. Kareharri grisa eta kareharri gorria erabili izan da tradizionalki.

Biodibertsitatea

Argamasarik ez izatean zirrikituak azaltzen dira harrien artean eta bertan hainbat bizidunek aurkitzen dute bizitokia, landareek, likenek... Toki fisikoa izateaz gain tenperatura epela eta hezetasun maila altuxeagoa aurkitzen dute.

Faunari dagokionez zulotxo horietan intsektuak eta bestelako ornogabeak aurkitzen dira eta inguruko animalia haragijaleentzako elikagai dira.

Erreferentziak
  1. Seymour, John. (1984). The forgotten arts. Angus & Robertson ISBN 0-207-15007-9. PMC 13768112. (Noiz kontsultatua: 2022-05-30).
  2. (Gaztelaniaz) «UNESCO - Conocimientos y técnicas del arte de construir muros en piedra seca» ich.unesco.org (Noiz kontsultatua: 2022-05-30).

Kanpo estekak
Zirriborro Artikulu hau zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.