Haitiko Iraultza

Haitiko Iraultza (frantsesez: Révolution haïtienne) Frantziar kolonialismoaren eta esklabotzaren aurkako esklabo matxinada arrakastatsua izan zen. Saint-Dominguen frantziarrek zuten agintearen aurka altxatu ziren, Haitiren independentziara eramango zuena. 1791an hasi zen eta 1804an bukatu zen, koloniaren independentziarekin. Esklabotzaren aurkako altxamendu bakarra izan zen estatu berri baten sorrera ekarri zuena. Gainera, esklabotza bera ezeztatu eta zuriak ez zirenen agintea ekarriko zuen bakarra izan zen. Haitiko Iraultzaren ikertzaileen arabera Mundu Atlantikoan arrazismoaren aurkako momentu historiko definitorioa izan zen.

Haitiko Iraultza
Napoleondar Gerrak
'Santo Domingoko gudua', January Suchodolski
Data	1791ko abuztuaren 21a – 1804ko urtarrilaren 1a
Lekua	Saint-Domingue
Emaitza	Haitiarren garaipena
Gudulariak
1. fase: Esklabo matxinoak 2. fase: Frantziar monarkikoak Espainiar Inperioa Britainia Handia eta Irlandako Erresuma Batua 3. fase: L'Ouverture 4. fase: Haiti Britainia Handia eta Irlandako Erresuma Batua 1. fase: Frantziako monarkikoak 2. fase: Frantziako Lehen Errepublika Esklabo matxinoak 3. fase: Rigaud Santo Domingoko kapitaintza nagusia 4. fase: Frantziako Lehen Errepublika · Poloniar legioak
Buruzagiak
1. fase: Dutty Boukman André Rigaud Hyacinthe Jean-François Papillon Georges Biassou 2. fase: Paul-Louis Dubuc John Whitelocke John Whyte Sir Thomas Maitland 3. fase: Toussaint L'Ouverture 4. fase: Toussaint L'Ouverture Jean-Jacques Dessalines 1. fase Blanchelandeko bizkondea Caradeuxko markesa Léger-Félicité Sonthonax 2. fase: Toussaint L'Ouverture Hyacinthe Jean-François Papillon Georges Biassou André Rigaud Étienne de Lavaux Hédouvilleko kondea Julien Raimond 3. fase André Rigaud 4. fase Charles-Victoire-Emmanuel Leclerc Rochambeauko bizkondea

Esklabotzaren instituzioan eragina izan zuen Ameriketan. Frantziar agintearen bukaera eta esklabotzaren abolizioaren ondoren, euren eskubide berrien kudeaketa arrakastatsua izan zen, mulatoekin batera, Europako zurien aurrean independentzia mantenduz. Espartakok 1.900 urte lehenago Erromako Errepublikaren aurka egindako altxamenduaren osteko esklabo-matxinadarik handiena izan zen. Beltzen gutxiespenaren inguruan zeuden klitxeak aldatu zituen eta esklaboek euren askatasuna mantentzeko zuten gaitasun ezaren ideia bertan behera utzi zuen. Esklabo jabeek beldurra hartu zioten egoerari, esklabuek zuten antolatzeko gaitasuna ikusita.