Gordexola
Gordexola Bizkaiko mendebaldeko udalerri bat da, Enkarterri eskualdean dagoena. 2016. urtean 1.702 biztanle zituen.
| Gordexola | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Bizkaia, Euskal Herria | |||||||||||
 Gordexolako eliza. | |||||||||||
| |||||||||||
| Administrazioa | |||||||||||
| Estatua | Espainia | ||||||||||
| Erkidegoa | Euskal Autonomia Erkidegoa | ||||||||||
| Lurraldea | Bizkaia | ||||||||||
| Eskualdea | Enkarterri | ||||||||||
| Izen ofiziala |  Gordexola | ||||||||||
| Alkatea | Angela Eguia Liñero (EAJ) | ||||||||||
| Posta kodea | 48192 | ||||||||||
| INE kodea | 48042 | ||||||||||
| Herritarra | gordexolar | ||||||||||
| Kokapena | |||||||||||
| Koordenatuak | 43°10′53″N 3°04′22″W | ||||||||||
 | |||||||||||
| Azalera | 41,5 km² | ||||||||||
| Garaiera | 122 metro | ||||||||||
| Distantzia | 20 km Bilbora | ||||||||||
| Demografia | |||||||||||
| Biztanleria | 1.678 (2023) −33 (2022) | ||||||||||
| |||||||||||
| Dentsitatea | 40,43 bizt/km² | ||||||||||
| Hazkundea (2003-2013)[1] |  % 12 | ||||||||||
| Zahartze tasa[1] | % 16,82 | ||||||||||
| Ugalkortasun tasa[1] | ‰ 39,58 | ||||||||||
| Ekonomia | |||||||||||
| Jarduera tasa[1] | % 85,85 (2011) | ||||||||||
| Genero desoreka[1] | % 11,3 (2011) | ||||||||||
| Langabezia erregistratua[1] | % 10,32 (2013) | ||||||||||
| Euskara | |||||||||||
| Euskaldunak[1] | % 23,04 (2010) | ||||||||||
| Kaleko erabilera [2] | % (2016) | ||||||||||
| Etxeko erabilera [3] | % 10.1 (2016) | ||||||||||
| Datu gehigarriak | |||||||||||
| Webgunea | http://www.gordexola.eus | ||||||||||
Geografia
Ingurune naturala
Kadaguako ibaiadarra den Herrerías ibaiak Gordexolako ibarra zeharkatzen du. Bestalde, udalerria Idubaltza, Pando, Aranbaltza eta Errigadas mendiek inguratzen dute. Bikirrio eta Ilso mendiak ere aipatzekoak dira.
Udalerri mugakideak
Mugakide ditu ekialdean Okondo (Araba), hego-ekialdean Lantenoko harana (Araba), hegoaldean Artziniega (Araba), hego-mendebaldean Mena Harana (Burgos), eta iparraldean Zalla eta Gueñes (Bizkaia).
Auzoak
- Azkarai
- Berbikiz
- Iratzagorria
- Rodayega
- Sandamendi (udaletxea)
- Ugarte
- Urarte
- Zaldu
- Zubieta
Demografia
| Gordexolako biztanleria |
|---|
 |
Ondasun nabarmenak[4][5]
Gordexola ondare historiko zabal eta aberatseko herria da. Ondare erlijioso zein zibileko hainbat eraikin aipatzekoak dira. Ondare zibilaren artean nabarmentzekoak dira herriak dituen dorretxe, jauregi eta indiano landetxe ugariak.
Erlijio ondarea
- Molinarko San Joan eliza
- Berbikizko San Joan eliza
- Iratzagorriko San Esteban eliza
- Zaldun Bariko San Nikolas eliza
- Sandamendiko Santa Isabel komentua
- Andre Mari Santutegia
Dorretxeak
- Urtusaustegi dorretxea
- Ibarguen dorretxea
- Largatxako dorrea
- Oxirando dorretxea
- Zabalburu dorrea
Jauregiak
- Oxirando dorretxeari atxikitako jauregia.
- Zubiete dorretxeari atxikitako jauregia.
- Largatxa dorretxeari atxikitako jauregia.
- Hurtado de Ibarguen jauregia
- Ibarratarren Etxe Nagusia jauregia
- Urdanegi jauregia
- Largatxatarren Etxe Nagusia
- Gordogana jauregia
- Allende-Salazar jauregia
- Molinar jauregia
- Zabala jauregia
- Ibargarai etxea
- Martinez de las Rivas familiaren etxea.
Bizileku garaikideak
- Aresti kontearen jauregia
- Gurrutxagatarren etxea
- Bilbao landetxea
- Aretxabaleta landetxea
- Villa Cuba landetxea
- Aldai landetxea
- Aspuru landetxea
- Florita landetxea
- Jose landetxea
Argazki galeria
Zubiete dorretxea.
Molinar jauregia.
Villa Cuba etxalekua.
Gordexolako udaletxea.
Elkarteak
- A.DE.BU.EN.: Enkarterriko astoa defendatzeko elkartea, 1996an sortua.
- Argizka Emakume Elkartea: 1999an sortua.
- Beraskola Kirol Kultur Elkartea: Mendizaleen taldea, batez ere.
- Club Cicloturista Gordexola: Txirrindularien elkartea. Gerardo Ibarguen da presidentea.
- Club Deportivo Gordexola: batik bat futbol taldea sustatzen du.
- Gordexola Aurrera: gazte kristauen herriko elkartea.
- Gordexola Saskibaloi Taldea: 1993an sortua.
- Gurasoak: Eduardo Eskartzaga LHIko Ikasleen Gurasoen Elkartea.
- Hodoibaltza: euskaldunen elkartea, 2003an "Euskaldunon Egunkaria"ren itxiera dela-eta abiatua.
- Ibalzibar Jubilatuen Elkartea: 1988an sortua.
- Isasiko Ama Abesbatza: 1977an jaioa.
- Ligorria: Athletic-zaleen taldea.
- Muxarra Taldea: Gordexolako gaztetxoen aisialdi elkartea.
Gordexolar ospetsuak
- Lope Sánchez Gordexola (XIV. mendea), Gordexolako lehen jauna. Salcedoko V. jaunaren eta Aiarako IV. jaunaren iloba. XIV. mendearen hasieran Gordexola udalerria sortu zuen.
- Juan Gordexola Palacio (XVI. mendea), elizgizona, Lope Sanchezen leinukoa. 1540. urte inguruan jaioa, Tenerifera joan zen, han Medina Sidonia dukearen administratzailea izan zen, eta uharteko erregidorea izatera ere iritsi zen. Bi komentu sortu zituen Kanarietako uharte hartan.
- Frantzisko Beraskola Saez de Castañiza (1564-1598), frantziskotarra. Florida aldean (gaur egungo Ameriketako Estatu Batuetan) ibili zen misiolari, martirioan hil zuten arte.
- Antonio Lanzagorta Urtusaustegi (1695-?), Espainiako errege-armadako kapitaina, Mexikon ibili zen. Calatravako Ordenako zalduna zen.
- Juan Kastañiza Larrea (1710-1770), Espainiako errege-armadako kapitaina, Mexikon ibili zen. Karlos III.a Espainiakoa erregeak "Kastañizako Markesa" titulua eman zion. Gordexolako apaizgaitegia sortu zuen.
- Ignacio Allende, Domingo Allende aita (1769-1811), merkataria, Mexikora joan zen beste hainbat gordexolar bezala. Han jaio zen orduan Ignacio Allende militarra izan zena eta denborarekin Mexikoren independentziaren alde borrokatzen amaitu zuena (XVIII. mendearen bueltan).
- José Antonio Etxabarri (1789-1834), militar eta politikaria. Mexikoko Independentzia Gerran parte hartu zuen.
- Castor Andetxaga Toral (1801-1874), militar karlista. Karlos VII.a erregeak "Andetxagako Kontea" titulua eman zion.
- Francisco de las Rivas Ubieta, Mudelako lehen markesa (1808-1882), enpresaburua, mahastizaina eta politikaria.
- Nicanor Zurikaldai Sierralta Salcedo (1845-1919), olerkaria.
- Jose Aretxabala Aldama (1847-1923), enpresaburua. La Vizcaya destilategia sortu zuen Cárdenasen 1878an, geroago José Arechabala S.A. izena hartuko zuena eta 1934an Havana Club rona atera zuena.
- Eduardo Leopoldo Eskartzaga Solaun (1884-1954), elizgizona.
Erreferentziak
- Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
- «Kaleko erabilera herrialdez herrialde» Euskararen erabilera (Wikipedia).
- «Etxeko erabilera» Euskararen erabilera (Wikipedia).
- «Gordexola: ondare historikoa», Gordexolako Udalaren webgunea.
- "Gordexola", Euskal Ondare Kulturalaren Informazio Sistema.
Kanpo estekak
 |
Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Euskal Herriko Wikiatlasa |
| Autoritate kontrola |
|---|
Datuak: Q1228097
Multimedia: Gordexola / Q1228097
Liburuak: Euskal Herriko bidaia-gida/Herriz herri/Gordexola
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.