Gipuzkoako Foru Aldundia
Gipuzkoako Foru Aldundia Gipuzkoako gobernu organoa da. Espainiako beste diputazio batzuekin alderatuta lurralde historiko bat izateak ekartzen dituen eskuduntzak ditu, hala nola, ogasuna, hirigintza eta gizarte gaiak. Egoitza nagusia Gipuzkoako foru jauregian dauka, Donostiako Gipuzkoa plazan.
| Gipuzkoako Foru Aldundia | |||
|---|---|---|---|
| |||
 | |||
| Datuak | |||
| Mota | Foru Aldundia eta gobernua | ||
| Herrialdea | Espainia | ||
| Historia | |||
| Sorrera | XIX. mendea | ||
| webgune ofiziala | |||
Aldundia Batzar Nagusiek gobernatzen dute.
Historia
Gipuzkoako Diputazio Nagusia XVI. mendean jarri zen indarrean. Korrejidoreak (Espainiako erregearen ordezkariak), Gipuzkoako Batzar Nagusiek aukeraturiko ahaldunak, eta Batzar Nagusiak biltzen ziren herriko udalak osatzen zuten Diputazioa.[1]
Osaketa hori aldatzeko saioak egin ziren 1628an eta 1709an, baina aldaketa ez zen 1748 arte egin. Hartutako erabakiaren arabera, bi diputazio-mota bereizi ziren: Diputazio Arrunta eta Diputazio Berezia. Urtetik urtera berritzea erabaki zen Diputazio Arrunteko diputatu nagusia, eta horretarako urte hartan korrejidorea bizi zen herriko bizilagun bat aukeratzen zuten Batzar Nagusiek. Beste bizilagun bat hautatzen zuten ordezko, eta herri bereko udalak aukeratzen zituen, udal-batzarkideen artean, beste bi diputatuak. Diputazio Berezia urtean bitan biltzen zen eta, aurrekoez gainera, Gipuzkoa banaturik zegoen lau eskualdeek bana aukeraturiko ahaldunek eta Donostiak, Tolosak, Azpeitiak eta Azkoitiak, nork bere aldetik, aukeraturiko hiru ordezkarik osatzen zuten. Hau izan zen, gorabeherak gorabehera, Gipuzkoan nagusitu zen sistema. Gipuzkoako Diputazioaren aginte-maila Bizkaia eta Arabako ahaldunen molde berekoa zen, eta erabaki guztiek Batzar Nagusien onespena jaso behar zuten.[2]
Gipuzkoako Foru Aldundia 1877ko abenduaren 1ean desegin zen. Gaur egun Euskadiko Autonomia Estatutuaren eta Lurralde Historikoen Legearen arabera zuzentzen dira Gipuzkoako Batzar Nagusiak eta Gipuzkoako Foru Aldundia.
2014ko azaroaren 10ean, Gipuzkoan Bildu, PSE-EE eta Aralarrek onartu zuten erakunde berri bat, Kabia, sortzea 16 zahar etxe kudeatzeko. Gerora, har zitzakeen zerbitzu gehiago. EAJk eta PPk ez zuten onartzen[3].
2015eko urtarrilaren 8an, euskara "lehentasunez" erabiltzea erabaki zuen Gipuzkoako Diputazioak. Horretarako euskararen erabilera plan berria onartu zuen eta zerbitzu guztiak euskaraz ematea bermatu nahi zuten. Ondoren, eragin linguistikoaren ebaluazioa egingo zuten[4].
Gaur egungo osaketa
| Kargua | Foru Diputatua | Alderdia | |
|---|---|---|---|
| 01 | Diputatu Nagusia | Markel Olano | EAJ |
| 02 | Gobernantza Departamentua Lehen Diputatu Nagusiordea Diputatuen Kontseiluko Idazkaria / Gobernuko Bozeramailea |
Eider Mendoza | EAJ |
| 03 | Ingurumena eta Obra Hidraulikoak
Bigarren Diputatu Nagusiordea |
José Ignacio Asensio | PSE-EE |
| 04 | Ekonomia Sustapena, Turismo eta Landa Ingurunea | Jabier Larrañaga | EAJ |
| 05 | Mugikortasuna eta Lurralde Antolaketa | Rafaela Romero | PSE-EE |
| 06 | Ogasuna eta Finantzak | Jokin Perona | EAJ |
| 07 | Bide Azpiegiturak | Aintzane Oiarbide | EAJ |
| 08 | Gizarte Politikak | Maite Peña | EAJ |
| 09 | Kultura, Lankidetza, Gazteria eta Kirola | Harkaitz Millan | PSE-EE |
Ahaldun nagusiak
Foru Aldundiaren buru da ahaldun nagusia, gainerako ahaldunek aukeratua. Gaur egun Eider Mendoza (EAJ) da Gipuzkoako ahaldun nagusia.
| Ahaldun nagusia / Aldundi-burua | Agintaldia |
|---|---|
| Jose Treku Irigoien | 1931-1936 |
| Fidel Azurtza | 1936-1936 |
| Carlos Guerra | 1936-1937 |
| Mariano Rivera | 1937-1938 |
| Jose Eizagirre | 1938-19xx |
| Avelino Elorriaga Zabala | 1949-1952 |
| Miguel Sagardia Laurnaga | 1952-1955 |
| Jose Maria Caballero Arzuaga | 1955-1957 |
| Vicente Asuero Ruiz de Arkaute | 1957-1962 |
| Antonio Epelde Hueto | 1962-1968 |
| Juan Maria Araluze Villar | 1969-1976 |
| Legegintzaldia | Lehendakaria | Alderdia |
|---|---|---|
| I. (1979-1983) | Xabier Aizarna Azula | EAJ |
| II. (1983-1985) | Jose Antonio Ardanza Garro (kargua utzi izan behar zuen) | EAJ |
| II. (1985-1987) | Imanol Murua Arregi | EAJ (1985-1986)
EA (1986-1987) |
| III. (1987-1991) | Imanol Murua Arregi | EA |
| IV. (1991-1995) | Eli Galdos Zubia | EAJ |
| V. (1995-1999) | Roman Sudupe Olaizola | EAJ |
| VI. (1999-2003) | Roman Sudupe Olaizola | EAJ |
| VII. (2003-2007) | Joxe Joan Gonzalez de Txabarri Miranda | EAJ |
| VIII. (2007-2011) | Markel Olano Arrese | EAJ |
| IX. (2011-2015) | Martin Garitano Larrañaga | Bildu |
| X. (2015-2019) | Markel Olano Arrese | EAJ |
| XI. (2019-2023) | Markel Olano Arrese | EAJ |
| XII. (2023-2027) | Eider Mendoza Larrañaga | EAJ |
Erreferentziak
- Lur entziklopedietatik hartua.
- Lur entziklopedietatik hartua.
- Arantxa Iraola, «Kabia, eredu berri baten bila», Berria, 2014-11-11
- «Euskara "lehentasunez" erabiliko du Gipuzkoako Diputazioak», Berria, 2015-01-08
Ikus, gainera
- Gipuzkoako Batzar Nagusiak
- Arabako Foru Aldundia
- Bizkaiko Foru Aldundia
- Euskal Autonomia Erkidegoko ahaldun nagusien zerrenda
- Helena Franco
- Luis Mari Bandres
Kanpo estekak
 |
Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Gipuzkoa |
- Gipuzkoako Foru Aldundiaren webgune ofiziala (Gaztelaniaz)
- Gipuzkoako Foru Aldundiaren egoitza elektronikoa
| Autoritate kontrola |
|---|
Datuak: Q4891334
Multimedia: Gipuzkoako Foru Aldundia-Diputación Foral de Guipúzcoa / Q4891334