Giorgio de Chirico

Giorgio de Chirico
	; Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Volos, 1888ko uztailaren 10a
Herrialdea	Grezia ; Italia
Heriotza	Erroma, 1978ko azaroaren 20a (90 urte)
Familia
Aita	Evaristo de Chirico
Ezkontidea(k)	Raissa Calza (en)
Anai-arrebak	ikusi Alberto Savinio;
Hezkuntza
Heziketa	Municheko arte ederren akademia ; Athens School of Fine Arts (en)
Hizkuntzak	frantsesa; italiera; greziera modernoa; alemana
Ikaslea(k)	ikusi Luca Bestetti; Zeev Tsuk;
Jarduerak
Jarduerak	artista, margolaria, eskultorea, idazlea, eszenografoa, ilustratzailea, bitxi diseinatzailea, marrazkilaria eta grabatzailea
	Parte-hartzailea documenta (en) ; Documenta II (en) ; Documenta III (en) ; Scultura Aurea (en) ; De Calder à Koons, Bijoux d'Artistes, La Collection Idéale de Diane Venet (en) ;
Lantokia(k)	Paris; Atenas; Ferrara; Florentzia; Erroma eta Munich
Lan nabarmenak	ikusi The Song of Love (en) ; The Uncertainty of the Poet (en) ; Mystery and Melancholy of a Street (en) ;
Jasotako sariak	ikusi Commander's Cross of the Order of Merit of the Federal Republic of Germany ;
Kidetza	Accademia delle Arti del Disegno (en)
Mugimendua	metaphysical painting (en)
Genero artistikoa	metaphysical painting (en) ; allegory (en) ; paisaia margolaritza; biluzia; margolaritza mitologikoa; arte abstraktua; animal painting (en) ; erretratua; izadi hila; hiri-paisaia
Zerbitzu militarra
Parte hartutako gatazkak	Lehen Mundu Gerra
	fondazionedechirico.org…

Giorgio de Chirico (Volos, Tesalia, Grezia, 1888ko uztailaren 10a – Erroma, Italia, 1978ko azaroaren 20a) margolari surrealista izan zen, jatorri greziar eta italiarrekoa. Antzinako Erromako artea beti kontuan hartuta, De Chiricok bere ikuspegi filosofikoa garatu zuen artearen inguruan. Hala, eskola metafisikoa zeritzona sortu zuen.

Bizitza eta obra

Grezian jaio arren aita-ama italiarrak zituen. Alberto Savinio italiar idazlea Giorgio De Chiricoren anaia zen.

Lehenengo ikasketak Atenasko Akademian egin zituen, baina 1906-1909 urteetan Munichera joan zen; han osatu zituen arte ikasketak. Gaztetatik miretsi zuen Nietzscheren filosofia eta Klingerren literatura. De Chiricoren lana Antzin Aro klasikoaren eta mitologiaren gurtzan batetik, eta bestetik, Alemaniako kultura figuratiboan eta filosofikoan oinarritzen da. Bestalde, Arnold Bocklin suitzar pintorearen lanek eragin nabarmena izan zuten De Chiricorengan. 1911n Parisa joan zen, eta han ezagutu zituen Guillaume Apollinaire idazlea eta Picasso. Artista horien bidez ezagutu zituen De Chiricok abangoardiako artea eta literatura.

Pintura metafisikoa ofizialki 1915ean sortu zen, eta De Chirico hartzen da, hain zuzen ere, pintura mota horren sustatzaile nagusitzat. Urte horren aurreko De Chiricoren lanek, abangoardiako higikundeek ez bezala, errealitate sendo eta zehatza erakusten dute, eta gizakiaren barne azterketa eta irudimena azaltzen dituzte. Garai horretan Italiako plazak saila marraztu zuen, zeinean arkitektura osagaiek bereganatzen baitituzten espazio hutsak, Ferrarako eta Turingo arkupeetan adibidez. Mota horretakoak dira Infinituaren nostalgia (1913-1914, New York, MOMA) eta Kale baten misterioa eta malenkonia (1914, bilduma partikularra, New Canaan) lanak. Lan horietako osagai guztiak -zehaztasunez aztertua den errealitatea, perspektiba klasiko batean txertaturik dagoen espazio argi eta geldia- bihurtzen dira, trasposizio fantastiko baten bidez, errealitate oniriko eta surrealista baten adierazle. Espazio hutsetan «manikia» delako pertsonaia agertzen da, pintura metafisikoaren oinarrizko pertsonaia hain zuzen.

Italiako plazak sailaz gainera, Musa asaldagarriak (1917) eta Metafisika Handia (1917, New York, MOMA) egin zituen garai horretan. 1919. urtetik aurrera, izpiritu modernoaren kontrako jarrera hartu zuen eta tradizio eta pintura klasikora itzuli zen (Rubens eta Renoir pintoreak gogoratzen dituen estiloa); literaturaren aipamenak batetik, eta bestetik, Erromako eta Greziako hondakinen oroitzapenak aitzakiatzat hartu zituen ironia intelektualista erabiltzeko. Azken garai horretako lanetan garai metafisikoko gaiak erabili zituen berriz ere: manikia, mitologia, eta baita sinbolismo surrealista nabarmena. Ironia ere aurki daiteke lan horietan, baina baita formaren oparotasun gero eta sentikorragoa ere. 1968. urtetik aurrera De Chirico eskulturan hasi zen lanean; ordu arte pinturan erabili zituen osagai ikonografiko berdinak landu zituen pitinadun metaletan.

Erakusketak

De Chiricoren lanen lehenengo erakusketa 1936an egin zen New Yorken, eta Parisen eta Erroman ondoren. De Chiricoren lan osoa erakusten zuten erakusketak ugari eta garrantzi handikoak izan ziren: Veneziako Bi Urtekoa (1948, 1956), Milango Palazzo Reale (1970), Parisko Marmottan museoa (1975) eta Parisko MNAM (1982).

De Chiricoren lanak munduko hainbat museotan ikus daitezke : Milan (Brera), Chicago (Art Institute), Erroma (GAM), Hanburgo (Kunsthalle), New York (MOMIA) eta Parisen (MNAM), eta Italiako (Milan : Jucker, Jesi, Toninellil, Mattioli bildumak), Frantziako eta Ingalaterrako (Londres, R. Penrose bilduma) hainbat bilduma partikularretan.

Idazlanak

De Chiricok, bestalde, literatura eta antzerki lanak ere egin zituen (Hebdomeros, Paris, 1929; Memories de ma vie, Erroma, 1945).

Irudi galeria

De Chiricoren iturria, Milan
Giorgio De Chirico eta Sandro Pertini
De Chiricoren autografoa

Kanpo loturak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Giorgio de Chirico

(Ingelesez) Giorgio De Chiricoren lanak MoMAn

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Datuak: Q156622
Multimedia: Giorgio de Chirico / Q156622

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.