Garona

Garona
Garona
Datu orokorrak
Mota	Ibai nagusi
Luzera	647 km
Geografia
Koordenatuak	42°37′04″N 0°58′08″E
Estatu burujabe	Frantzia
Frantziaren banaketa administratiboa	Metropolitar Frantzia
Eskualdea	Okzitania
Hidrografia
Ibaiadarrak	ikusi Ariège (ibaia); Baïse (en) ; Gers ibaia; Lot; Tarn; Neste (ibaia); Salat (ibaia); Touch (en) ; Barguelonne (en) ; Pique; Sère (en) ; Volp (en) ; Arize (en) ; Arrats (en) ; Dropt (en) ; Ciron (en) ; Auroue (en) ; Avance (en) ; Hers-Mort (en) ; Loja; Save (en) ; Jalle de Blanquefort (en) ; Séoune (en) ; Ourse (en) ; Guat mort (en) ; Gimone; Bassanne (en) ; Tolzac (en) ; Aussonnelle (en) ; Auvignon (en) ; Beuve (en) ; Devèze (en) ; Eau Bourde (en) ; Eau Blanche (en) ; Eaudonne (en) ; Ger (en) ; Gupie (en) ; Maltemps (en) ; Masse de Prayssas (en) ; Maudan (en) ; Noue (en) ; Ourbise (en) ; Saucats (en) ; river Valarties (en) ; Lambon (en) ; Lisos (en) ; Trec de la Greffière (en) ; Peugue (en) ; Ayroux; Aunat (en) ; Artolie (en) ; Arriu d'Antòni (en) ; Barboue (en) ; Ruisseau de l'Euille (en) ; Q20731560 ; Marguestaud (en) ; Q21008025 ; Q21027393 ; Q21027399 ; Ruisseau Pimpine (en) ; Q21027443 ; Ruisseau la Nadesse (en) ; Ruisseau de Génisson (en) ; Gouhouron (en) ; Q21124992 ; Toran River (en) ; Q21124997 ; Q21129740 ; Q21427925 ; Arriu Unhòla (en) ; Q21619201 ; Q21619214 ; Ruisseau la Tessonne (en) ; Q21619213 ; Q21619217 ; Medier (en) ; Gua (en) ; Nere (en) ; Joeu (en) ; Riu de Varradòs (en) ;
Arroaren azalera	56.000 km²
Arro hidrografikoa	Garonne basin (en)
Bokalea; ()	Gironda (Bayon-sur-Gironde)

Garona[1] (frantsesez: Garonne; gaztelaniaz, katalanez eta okzitanieraz: Garona, latinez: Garumna edo Garunna), Aranen sortu eta hego-mendebaldeko Frantzia zeharkatzen duen ibaia da. Estuarioa alde batera utzita, 575 kilometroko luzera du[2].

Izenaren jatorria

Izena latinezko Garumnatik dator. Aldi berean, latinezko izen hori zahar-akitanieratik omen zetorren. Izan ere, hizkuntza horretan, «harri» esan nahi duen kar hitza izenean aurki daiteke; -ona atzizkiak aurreindoeuropar hizkuntza batean «ibai», «erreka» esan nahi du, Sena, Saona edo Dordoina ibaien izenetan bezala.

Geografia

Maladeta mendigunean du iturburua, Espainiako Erdialdeko Pirinioetan; Arango haranetik igarotzen da, bi adarretan (Garona de Ruda eta Garona de Joeu) eta 48 km egin ondoren sartzen da Frantzian. Tolosatik aurrera eratzen du Akitaniako arroa. Agendik eta Bordeletik igarotzen da gero; Dordoina ibaiarekin batera Girondako estuarioa eratzen du eta Ozeano Atlantikora isurtzen da[3].

Ibaiadar nagusiak

Ibaiaren ibilbidea jarraituz:

Pique
Ourse
Neste
Salat
Volp
Arize
Louge

Ariège
Touch
Save
Gimone
Hers-Mort
Tarn
Arrats

Gers
Baïse
Lot
Dropt
Ciron
Gat mort
Devèze

Jalle de Blanquefort

Zeharkatutako udalerri nagusiak

Arango harana: Vielha e Mijaran
Garona Garaia (31): Saint-Gaudens, Muret, Tolosa
Tarn-eta-Garona (82): Castelsarrasin
Lot-eta-Garona (47): Agen, Marmande
Gironda(33): Langon, Bordele, Blaye, Le Verdon-sur-Mer
Itsas Charente (17): Royan

Hidrometria

Garonaren emaria 76 urtez, 1913-1988 bitartean, neurtu da Le Mas-d'Agenaisen [4]. Gune horretan, drainatutako eremuak 52.000 km² ditu, arro osoaren % 95. Urteko batez besteko emaria 631 m³ segundoko da. Emari handiena otsailean du (1.030 m³/s), eta txikiena abuztuan (190 m³/s).

Garona ibaiaren batez besteko emariak (m³/s), Le Mas-d'Agenaisen neurtuak
Datuak: 1913 eta 1988 artean

Erreferentziak

159. araua. Euskaltzaindia (Noiz kontsultatua: 2010-10-12).
Garonne River Global.britannica.com
Lur entziklopedietatik hartua.
Banque Hydro - Station O9060010 - La Garonne au Mas-d'Agenais (option Synthèse) Hydro.eaufrance.fr (aukeratu "Station hors service" laukia). 2014ko irailaren 21ean kontsultatua.

Kanpo estekak

Datuak: Q5077
Multimedia: Garonne / Q5077

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.

[1] 159. araua. Euskaltzaindia (Noiz kontsultatua: 2010-10-12).

[2] Garonne River Global.britannica.com

[3] Lur entziklopedietatik hartua.

[hydro-4] Banque Hydro - Station O9060010 - La Garonne au Mas-d'Agenais (option Synthèse) Hydro.eaufrance.fr (aukeratu "Station hors service" laukia). 2014ko irailaren 21ean kontsultatua.