Garabide

Hizkuntza Biziberritzeko Estrategiak Aditu Ikastaroa Garabidek gauzatzen duen formazio proiekturik garrantzitsuena da, eta baita hizkuntzen berreskurapen arloan munduan egiten den bakarrenetarikoa ere. Funtsean, euskal esperientziaren eta hizkuntzaren berreskurapenerako gakoen gaineko formazioa eskaintzen zaie munduko hizkuntza komunitate gutxituetako ordezkariei, ondoren beraiek euren prozesuaren protagonista izan daitezen.[3]

Aditu Ikastaroa inflexio puntu garrantzitsu bat izan da Garabideren ibilbidean, izan ere, ezagutza teorikoak eta euskararen berreskurapen prozesua bultzatzeko arlo desberdinetan sortu diren proiektu eta esperientzia praktikoen in situ ezagutza konbinatzen dituen unibertsitate mailako titulu homologatu bat eskaini ahal izan dute.[4]

Lehen edizioa 2011n izan zen, eta ohikoa da bi urtez behin eskaintzea formazioa.[5]

Toribioko (Cauca, Kolonbia) nasa komunitateak berak identifikatutako formazio beharrei erantzuteko ikastaroa da. Kolonbiako Cauca eskualdean nasa herria biziberritze kultural eta linguistikoan murgildu da bete-betean, eta herri-identitatea sendotuta aurre egin nahi diote jendarte indigenek pairatu izan dituzten marjinazioari, pobreziari eta deserrotze-egoerei. Behar horri erantzuten dio 60 hizkuntza sustatzaile (30 gizonezko eta 30 emakumezko) ekitate eta jasangarritasun koordenatuetan ahalduntzera bideratutako 10 asteko formazio saio horrek, urte beteko proiektuaren baitan kokatzen dena. 2021ean izan zen lehen edizioa, baina asmoa lankidetza harreman luze baten ondorioa da.[6]

Bidaide Programa jatorrizko hiztun komunitateak garatzeko lankidetza programa integratua da, hizkuntza plangintza integral bat egitetik abiatzen dena.

Munduko jatorrizko hiztun komunitateetan hizkuntzaren berreskurapena lantzen ari diren gizarte erakunde, pertsona, eragile publiko eta sozialen eta euskalgintzako erakundeen, edo euskalgintzaren esperientzia pilatu dutenen arteko elkarlan zubia eraikitzea da programa honen helburua.[7]

Garabidek hurrengo hizkuntza-komunitateekin garatu izan ditu bidaide trukeak:

• Kolonbiako Nasa.
• Mexikoko Nahuatl.
• Ekuadorreko Kitxua.
• Guatemalako Maya Kaqchikel.

• Boliviako Aimara eta Quechua.
• Mexikoko Maya Yucateko.
• Txileko Maputxeak.
• Kurdistango Kurduak.
• Ipar Afrikako Amazigh-ak.

Sail honek lau liburu eta lau dokumental jasotzen ditu.[8]

1. Hizkuntzak biziberritzeko gako batzuk (2010).[9]
2. Hizkuntzen estandarizazioa (2011).[10]
3. Hedabideak (2012). [11]
4. Hezkuntza (2013). [12]

• Beltzean mintzo: Ameriketako hizkuntzen arnasaz (2015). Lehen aldiz 7 hizkuntza komunitateko 14 pertsonek euskararen herriari buruzko beraien gogoetak oparitzen dituzte dokumentalean: Kitxua, nasa yuwe, nahuatl, kaqchiquel, aimara, mapudungun eta maia yukateko hizkuntza komunitateetako ordezkariek beraien hizkuntzaren egoeraz eta euskararengandik ikas dezaketenaz hitz egiten dute bertan, eta, bide batez, euskaldunek haiengandik ere ikasteko aukera eskaini.[13]
• arNASA txiKITXUAK: Andeetako bi hizkuntzari eutsi guran (2016). Garabidek urteetan zehar laguntzen dituen 2 hizkuntza biziberritze proiektu dokumentatzen ditu ikus-entzunezko honek, Kolonbiako Nasa herriarena eta Ekuadorreko Kitxuarena. Mondragon Unibertsitateko HUHEZI fakultateko 2015-2016 ikasturteko 3 ikasleren gradu bukaerako lanaren emaitza da.[14]
• Argia iluntasunean (2017). Mexikoko Tosepan kooperatiban eta bertan lantzen ari diren hizkuntza-lankidetzan zentratzen da dokumentala. Lana HUHEZIko Ikus-entzunezko Komunikazioko Gradu Bukaerako Lana izan zen 2016-2017 ikasturtean.[15]
• Mai da bai (eta ezetzik ez dago) (2018). Hogei urteko bizi esperantza ematen diote maputxeen mapudungun hizkuntzari. Gaur egungo haurrak heldu bihurtzerako, hila izan daiteke. Baina halabehar horren aurka ari denik ere bada, Mapazugulentuaiñ elkartea esaterako. Lana HUHEZIko Ikus-entzunezko Komunikazioko Gradu Bukaerako Lana izan zen 2017-2018 ikasturtean.[16]

• Bost truke (2015, Pamiela). Jon Sarasua Garabideko kideak bidaide programaren baitan Andeetan, Kurdistanen eta Serbian hizkuntza-lankidetza lantzen izandako burutazioak jasotzen ditu.[17]
• Hizkuntza indigenak Ama Lurra zaintzen (2020). Isilarazitako herri indigenetara gerturatzeko, herri horien mitoak eta ipuinak jasotzen dituen liburua da hau. Liburuaz gain, erakusketa bat eta bira bat antolatu da.[18] Eskoletan lantzeko gida didaktikoa ere osatu da.[19]
• Harizko zubiak (2022, Pamiela). Jon Sarasua Garabideko kideak bidaide programaren baitan Haiti, Pernambuco, Mexiko eta Tangerren hizkuntza-lankidetza lantzen izandako burutazioak jasotzen ditu.[20]