Gar (izarra)
Gar, Gliese 486, Wolf 437 ere deitua, M motako sekuentzia nagusiko izarra da, Virgo konstelazioan. Distantzia Lurretik: 26 argi-urte.
Gar (izarra) | |
---|---|
Behaketa | |
Distantzia Lurretik | 8,0791 pc |
Itxurazko magnitudea (V) | 11,395, 14,088, 12,958, 10,235, 8,707, 7,195, 6,666, 6,362, 12,099, 10,829, 9,316 eta 10,105141 |
Mota espektrala | M4.0V |
Metaltasuna | 0,086 |
Honen izena darama | Sugar |
Konstelazioa | Virgo |
Abiadura erradiala | 18,97 km/s |
Igoera zuzena | 191,9859357055 ° |
Deklinazioa | 9,7513987963186 ° |
Izendapenak | |
ikusi
|
Nazioarteko Astronomia Elkarteak GJ486 izar / planeta bikotea izendatzeko proposamen lehiaketa ireki zuen 2022an (beste hainbat sistema izandatzeko multzoan), eta Euskal Herriko Unibertsitatetik sortutako ekimen batek planetaretzat Su eta izarrarentzat Gar proposatu zuen, Su eta Gar, alegia, euskarazko bi izen. Proposamen hau onartu egin zen 2023ko maiatzean.[1]
Ezaugarriak
Haren azaleko tenperatura 3340±54 K da. Gliese 486 Eguzkiaren antzekoa da elementu astunen kontzentrazioan, eta Fe/H metallikotasun-indizea 0,07±0,16 da. Izar ñirñirkaria zela uste zuten, baina 2019an egindako neurketek ez zuten erupziorik erakutsi.[2][3] Izarraren konposizio kimikoa ez da oso nabarmena, eta bat dator eguzki-oparotasunarekin, edo pixka bat metal gutxirekin.
Izarrak 1,6 kilogauss inguruko eremu magnetikoa du kromosferan. Astiro-astiro ari da biraka, eta litekeena da oso zaharra izatea, zinematikoki Esne Bideko disko mehe zaharrekoa.[4]
Ikerketek ez zioten Gliese 486ri izar bikoterik aurkitu 2020an.[5]
Planeta-sistema
2021ean, Gliese 486 b izeneko planeta aurkitu zuten orbita labur eta zirkular batean, gaur egun Su izenarekin ezaguna. Etorkizun hurbilean James Webb teleskopio espazialaren bidez karakterizazio espektroskopikoa egiteko egokia den exoplaneta harritsu mota bitxia irudikatzen du.[6][7]
2022ko abuztuan, sistema planetario hau NameExoWorlds hirugarren proiektuak izendatu beharreko 20 sistemen artean sartu zen.[8] EHUko zientzia planetarioen sailak Su proposatu zuen planetarentzat eta Gar izarrarentzat, Su eta Gar bikotea sortuz[9].
Erreferentziak
- «Dos sistemas planetarios reciben nombres españoles | Sociedad española de astronomía» www.sea-astronomia.es (Noiz kontsultatua: 2023-05-26).
- O'Donoghue, D.; Koen, C.; Kilkenny, D.; Stobie, R. S.; Koester, D.; Bessell, M. S.; Hambly, N.; MacGillivray, H.. (2003). «The DA+d Me eclipsing binary EC13471-1258: its cup runneth over ... Just» Monthly Notices of the Royal Astronomical Society 345 (2): 506–528. doi: . Bibcode: 2003MNRAS.345..506O..
- Vida, Krisztián; Leitzinger, Martin; Kriskovics, Levente; Seli, Bálint; Odert, Petra; Kovács, Orsolya Eszter; Korhonen, Heidi; Van Driel-Gesztelyi, Lidia. (2019). «The quest for stellar coronal mass ejections in late-type stars» Astronomy & Astrophysics 623: A49. doi: ..
- Browning, Matthew K.; Basri, Gibor; Marcy, Geoffrey W.; West, Andrew A.; Zhang, Jiahao. (2010). «Rotation and Magnetic Activity in a Sample of M-Dwarfs» The Astronomical Journal 139 (2): 504. doi: . Bibcode: 2010AJ....139..504B..
- Lamman, Claire; Baranec, Christoph; Berta-Thompson, Zachory K.; Law, Nicholas M.; Schonhut-Stasik, Jessica; Ziegler, Carl; Salama, Maïssa; Jensen-Clem, Rebecca et al.. (2020). «Robo-AO M-dwarf Multiplicity Survey: Catalog» The Astronomical Journal 159 (4): 139. doi: . Bibcode: 2020AJ....159..139L..
- Hot Super-Earth Discovered 26 Light-Years Away
- Newfound exoplanet could be 'Rosetta Stone' for studies of alien atmospheres
- «List of ExoWorlds 2022» nameexoworlds.iau.org (IAU) 8 August 2022.
- Lartzanguren, Edu. (2023-05-26). «Planeta bati eta haren izarrari 'Su' eta 'Gar' izenak jartzea onartu du Nazioarteko Astronomia Batasunak» Berria (Noiz kontsultatua: 2023-05-26).