Ganges

Ganges
Ganges
Datu orokorrak
Garaiera	9 m
Mota	ibai
Luzera	2.525 km
Eponimoa	Ganga (en)
Geografia
Koordenatuak	22°05′00″N 90°50′00″E
Hidrografia
Ibaiadarrak	ikusi Varuna River (en) ; Tamsa River (en) ; Ramganga (en) ; Gomti River (en) ; Karnali ibaia; Gandak (en) ; Koshi ibaia; Mahananda River (en) ; Iamuna ibaia; Son River (en) ; Bhagirathi River (en) ; Gandaki ibaia; Padma; Alaknanda River (en) ; Karmanasa River (en) ; Sarayu (en) ; Yarlung Tsangpo River (en) ; Burhi Gandak River (en) ; Punpun River (en) ; Rāmgangā River (en) ;
Arroaren azalera	1.060.000 km²
Arro hidrografikoa	Ganges Basin (en)
Ur-emaria	12.000 m³/s
Iturburua	Gangotri Glacier (en) ; (7.756 m)
Bokalea; ()	Bengalako golkoa

Ganges[1] (hindiz, maratheraaz, bengaleraz, nepaleraz: गंगा edo Gaṅgā) Indiako azpikontinentearen ibai nagusienetako bat da. Bere 2.510 km ibilbidea Gangotri glaziarean hasten da, Himalaian, gero behin Indo-gangear ordokia zeharkatuta, delta bat sortzen du Bengalako golkoan ahoratzeko Bangladeshen. Bere arroa munduko populatuenetariko bat da eta hinduismoan ibai sakratua da: Ganga jainkosa.

Hain ibai inportantea da Indian non Jawaharlal Nehruk Discovery of India bere liburuan idatzi zuen:

«	Gangesaren historia, bere iturritik itsasora, aintzinetik gaur egunera, Indiako zibilizazioa eta kulturaren historia da, inperioen hasiera eta bukaera, hiri handi eta harroak, gizonaren balentriak…	»

Ibilbidea

Ganges Himalaian du iturri, behin sei ibai bilduta: Alaknanda, Dhauliganga, Mandakini (bitan), Pindar eta Bhagirathi, jadanik Ganges bihurtua Uttarakhand estatuan. Korronte nagusia Bhagirathi da, Gangotri glaziarra, 7.756 metrotara jaioa.

200 km Himalaia zeharkatu ondoren, Haridwar herri sakratura doa. Hemen Ganges ubidea hasten da, Yamuna bere ibaiadar nagusiarekin lotzen zaiona. Gero Kanpur eta Allahabad zeharkatzen ditu. Allahabaden Jamuna ibaiarekin bilgunea dago (Sangam) hinduismoaren leku sakratua.

Gero ibaiadar asko batzen zaizkio (Kosi, Son, Gandak eta Ghaghra) Mirzapur, Varanasi, Patna eta Bhagalpur herriak zeharkatzen. Hemendik hegoalderako bidea hartzen du Bangladeshera non Brahmaputra ibaiadarrekin lotzen da azkenean 350 km zabaleko deltan bukatzeko Bengalako golkoan.

Esaera erlijiosoa

Ganges Rig Vedan agertzen da, lehendabiziko Hindu izkribuak. Adibidez, Rig Veda 10.75ean eta RV 6.45.31an.

Ibai sakratua da Ganges. Hinduismoan jainkosatzat dute ibaia eta bere uretan bainu bat hartzeak bekatuen barkamena eta salbazio esan nahi du. Horrexegatik batzuetan hildakoen hautsak ibaira botatzen dituzte.

Bere ertzetan, zenbait jaialdi erlijioso egiten dira, hala nola, Kumbh Mela edo Chhat Puja.

Ekologia

Ohitura erlijiosoek eta bere bazterretan bizi den jende mordoak zeharo kutsatu dute Gangesen ura, adibidez Schistosoma mansoni edo faecal coliforms bakteriak ugari dira.

Gainera 2007ko Nazio Batuetako Klimaren Txostenak esan du 2030erako desagertuak izango direla Himalaiako glaziare handiak eta Ganges montzoiaren menpean egongo da.

Erreferentziak

Euskaltzaindia. (2012-06-29). 171. araua: Asiako toponimia. (Noiz kontsultatua: 2013-02-10).

Kanpo estekak

Datuak: Q5089
Multimedia: Ganges River / Q5089

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.

[Euskaltzaindia171.araua-1] Euskaltzaindia. (2012-06-29). 171. araua: Asiako toponimia. (Noiz kontsultatua: 2013-02-10).