Galanperna erdizuritu
Galanperna erdizuritua (Macrolepiota excoriata) Agaricaceae familiako onddo espezie bat da.[1] Jangarria, baina Macrolepiota procera baino gutxiago estimatua. Nahiko ohikoa Euskal Herrian. Oro har, 7-8 cm-ko diametroa baino txikiagoko Lepiotak ez dira kontsumitu behar, horien artean hilgarritzat jotzen diren 3 edo 4 espezie baitaude.
| Galanperna erdizuritua | ||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||||||||||||
| Sailkapen zientifikoa | ||||||||||||||||||||||||||||
| Erreinua | Fungi | |||||||||||||||||||||||||||
| Klasea | Agaricomycetes | |||||||||||||||||||||||||||
| Ordena | Agaricales | |||||||||||||||||||||||||||
| Familia | Agaricaceae | |||||||||||||||||||||||||||
| Generoa | Macrolepiota | |||||||||||||||||||||||||||
| Espeziea | Macrolepiota excoriata Wasser, 1978 | |||||||||||||||||||||||||||
| Mikologia | ||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||
Deskribapena
Kapela: 4 eta 8 cm arteko diametrokoa, lehenengo oboidea, gero ganbil-laua, batzuetan titi txiki bat gelditzen zaio, estaldura bat du, ilunagoa erdian den lehoi kolorekoa, zurbila edo zuri-grisaxka, eta zetazko plaka txikitan urratzen da, ertza zurbilagoa eta zanbrotua.
Orriak: Zurixkak, estu, meheak, sabeldunak, libreak edo eskotatuak.
Orri libreak: Oinera hurbiltzen diren orriak, baina ukitzen ez diotenak.
Orri eskotatuak: Oinera Iritsi baino lehentxeago eskote txiki bat duten orriak.
Hanka: Nahiko laburra, hutsa, zilindrikoa edo pixka bat lodituta oinarrirantz. Kolore zuria eraztunaren gainetik eta lehoi kolorez zikindua azpitik. Mintzezko eraztuna zurruna, mugikorra, batzuetan iheskorra.
Haragia: Nahiko lodia erdian, zuria, biguna, haritsua oinean, usain eta zapore ahulekoa, baina atseginak.[2]
Etimologia: Macrolepiota grekotik dator, handia, Lepiota generoko perretxiko handia esan nahi du. Excoriata epitetoa berriz latinetik dator eta azala moztuta esan nahi du. Azal urratuagatik.
Sasoia eta lekua
Udan eta udazkenean, basoetan, bide ertzetan, belardietan, larreetan eta txilar-zelaietan.[5]
Banaketa eremua
Ipar Amerika, Europa.
Erreferentziak
- Euskal Herriko perretxiko eta onddoak, 2013, 2014, 2016, 2017, Fernando Pedro Pérez, Kultura Saila, Eusko Jaurlaritza • Bizkaiko Perretxiko eta Onddoak, A.D.E.V.E., 2012 • Euskalnatura • Euskal Herriko Onddoak. 5 tomos, Luis García Bona, Kriselv, 1987 • Catálogo micológico del País Vasco, Aeranzadi, 1973 • Mendizalearen Hiztegia [mikologia], Ostadar Mendi Taldea.
- (Gaztelaniaz) Kutxa Fundazioa Sozial eta Kulturala. (1992). Euskal Herriko perretxikoak. Litografía Danona s. coop.ltda, 426 or. ISBN 84-7173-211-4..
- (Gaztelaniaz) Mendaza, Ramon, Diaz, Guillermo. (1987). Guia fotografica y descriptiva 800 especies a todo color. Iberduero, 352 or. ISBN 84-404-0530-8..
- (Gaztelaniaz) Cetto, Bruno. (1987). Guia de los hongos de Europa. Ediciones Omega, S. A. Barcelona, 145 or. ISBN 84-282-0253-6 (T.I). ISBN: 84-282-0538-8 (O.C.)..
- (Gaztelaniaz) Bon,Marcel. (1988). Guia de Campo de los hongos de Europa. Ediciones Omega, S. A. Barcelona, 290 or. ISBN 84-282-0865-4..
