Konposatu organiko

Konposatu organikoak beren molekuletan karbonoa duten konposatu kimikoak dira. Karbonoaz gain, hidrogenoa, oxigenoa, nitrogenoa, sufrea, fosforoa eta halogenoak ere izan ditzakete. Atomo hauek euren artean lotura kobalente bidez elkartuta agertzen dira.

Metanoa da konposatu organiko sinpleenetakoa.

Hala ere, karburo, karbonato eta karbono oxidoak ez dira konposatu organikoen barnean sartzen, hauek konposatu inorganikotzat hartzen dira.

Historian arazo ugari eman dituen zerbait izan da konposatu organiko eta inorganikoen bereizketa. Orokorrean, konposatu organikoek karbono eta hidrogeno arteko lotura kobalenteak dituztenak dira eta inorganikoak ez dituztenak. Horrela bada, azido karbonikoa konposatu inorganikoa da eta azido formikoa organikoa. Beraz, konposatu organiko guztiek karbonoa dute, baina karbonoa duten konposatu guztiak ez dira organikoak.

Konposatu organikoekin erlazionatutako alderdiez kimika organikoa arduratzen da.

Historia

Historikoki "organiko" hitzak jatorria organo batean duela adierazi nahi zuen eta "inorganiko" hitza biziduna ez den nonbaitetik eratorritakoa litzateke.

Gerora, izaki bizidunek ekoizten zituzten zenbait konposatu sintetizatzea posible zela ikusi zuten, hala nola, azido oxalikoa edo urea. Honek konposatu organiko eta inorganikoen bereizketa zalantzan jarri zuen.

Honela, konposatu organikoei definizio berri bat ematen saiatu ziren eta karbonoa eta hidrogenoa zituzten konposatuak zirela erabaki zuten. Honen arabera konposatu inorganikotzat hartzen diren zenbait molekula organikoen barruan egongo lirateke (karbono dioxidoa, zianuroa...) eta beraz, definizio hau ez da guztiz egokia. Gaur egun hala ere, ez da sailkapen honi erabat doitzen zaion definiziorik aurkitu.

Konposatu organiko motak

Molekula organikoak bi motatakoak izan daitezke:

  • Molekula organiko naturalak. Izaki bizidunek sintetizatzen dituztenak dira eta biomolekula izena hartzen dute. Biomolekula hauek karbohidrato, proteina eta nukleotidoak dira besteak beste. Biokimika da konposatu hauek aztertzeaz arduratzen dena.
  • Molekula organiko artifizialak. Naturan egon ez eta gizakiak sintetizatuak izan diren konposatuak dira, hala nola, zenbait sendagai edota plastikoak.

Ikus, gainera

Kanpo estekak
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.