Fotomorfogenesi
Fotomorfogenesia[1] argiak eragindako fenomenoen multzoa da, landareen forma eta kolorea aldatzen dituena. Energia-kantitate txikiak erabiltzen ditu
Energia-kantitate txikiak erabiltzen ditu fotosintesiaren aldean, argiak seinale-funtzioa baitu energia-iturriaren ordez.
Landareek argiaren kantitatea, kalitatea, norabidea eta maiztasuna neurtzen dituzte 3 fotorrezeptore-familiarekin:
- Fitokromoak, urrutiko argi gorri/gorriarekiko sentikorrak;
- Fototropinak, argi urdinarekiko sentikorrak;
- Kriptokromak, argi urdinarekiko sentikorrak eta ultramoreak.
Hauek dira eragindako fenomenoak:
- Fotorrezeptore batek uhin-luzera jakin bateko erradiazioa xurgatzea,
- Fotorrezeptore horren aldaketa (aktibazioa),
- Fotorrezeptore aldatuaren oinarrizko ekintza,
- Behatutako efektua eragiten duten transdukzio-katearen etapak.
Fitokromak
Fitokromoek landareen garapenaren ia fase guztiak erregulatzen dituzte:
- Ernetzea,
- Landarearen arkitektura helduaroan,
- Klorofila-sintesia,
- Itzala saihestea: itzalean jasotako argi gorri urrunak zurtoinak hazten laguntzen du, hostoen tamainaren kaltetan.
- Loraketaren indukzioa: fitokromoa egunaren iraupenaren araberakoa da, eta horrek eragina du landareen loraketan.
Jasotako argi gorri eta infragorrien proportzioa neurtzeko aukera ematen dute fitokromoek.
Fototropinak
Fototropinen jatorria:
- Landarea argirantz orientatzea (fototropismoa);
- Jasotako argi-kantitatera egokitzea, zelulan kloroplastoak mugiaraziz, argi ahul bat hartzeko zabaltzen direnak edo gehiegizko argia saihesteko pilatzen direnak;
- Estomak irekitzea.
Fototropina 390 nm-ko argi urdinaren eraginpean jartzen denean tolesten den molekula bat da.
Kriptokromak
Kriptokromek bereziki arautzen dituzte:
- Zurtoinen elongazioa,
- Hostoen hedapena,
- Antozianinaren sintesia,
- Loratzea
- Ziklo zirkadianoari eustea landareetan eta animalietan (baita gizakietan ere).
Kriptokromak argi urdinaren (400-490 nm) eta ultramorearen (UV-A, 315-380 nm) fotorrezeptoreak dira.
Erreferentziak
Kanpo estekak
- (Ingelesez) Basic photomorphogenesis, James Shinkle, Department of Biology, Trinity University, San Antonio, TX.