Finlandiar mitologia

Lurraren gainazala laua zela uste zen. Mugei lintukoto deitzen zitzaien, "hegaztien etxea"; neguan hegaztiak bizi ziren lurralde epelak omen ziren. Esne bideari linnunrata zeritzon, "hegaztien bidea", txori migrariek bertan zehar bidaiatzen zutelakoan.

Txoriek, gainera, bazuten beste funtzio sinbolikorik ere: beste batzuen artean, jaioberrien arimak ekartzen omen zituzten, eta hildakoenak eraman.

Tuonela hildakoen herrialdea zen, lurpean kokatua segoen eta bertan inork ez omen zuen lorik egiten. xaman batek bere izpiritua Tuonelan sar zezakeen arbasoei aholkua eskatzeko, baina horretarako ibai ilun bat gurutzatu behar zuen, eta askotan zaindariei hildako arima bat zela sinestarazi. Tuoni eta Tuonetar ziren bertako nagusiak.

Pohjola iparraldeko lurralde mitologikoen izena da, lurrazalaren erdigunean kokatua (iparraldean, beraz). Elurrez estalitako lurralde hila zen, eta izozte eta eritasunak bertatik omen zetozen. Louhi sorgina zen bertako nagusi.

Kalevalan kontatzen den istoriaren zati garrantzitsu bat lurralde honetan gertatzen da.

Askotan nahasi egiten dira Pohjola eta Tuonela herrialdeen ezaugarriak.

Kalev edo Kalevaren lurraldea, edo honen ondorengoen lurraldea da. Gizakien lurraldea izan daiteke, edo finlandiarrena. Kalevala Elias Lonnrotek argitaraturiko elezahar bildumaren izena ere bada.

Ukko ("agurea"), ortziaren, eguratsaren eta nekazaritzaren jainkoa zen. Panteoiko jainko garrantzitsuena zen. Baltiar mitologiako Perkūnas jainkoarekin (Thor-ekin ere lotua dena) edo aitzinako finlandiar panteoiko Ilmarinen, zeruaren jainkoarekin lotura duela uste da. Diotenez, Ukkok Ilmarinen jainkoaren tokia hartu zuen eta azken hau errementari edo hargin bihurtu zen.

Ukkok ba omen zuen tximistak jaurtitzen zituen arma bat, aizkora, mailua edo ezpata izan zitekeena. Litekeena da jatorriz harrizko aizkora bat izan izana.

• Ahti (edo Ahto), sakontasuneko jainkoa, arrainen emalea.
• Akka (“atsoa”), ugalkortasunaren jainkosa eta Ukkoren emaztea.
• Äkräs, emankortasunaren jainkoa eta barazkien (eta bereziki arbien) babeslea.
• Ilmatar edo Luonnotar, eguratsaren jainkosa, batzuetan munduaren sorkuntzari lotua. Väinämöinen hilkorraren ama zen, Kalevalan ageri denez.
• Kuu, ilargiaren jainkosa (Kuu hitzak "ilargi" esan nahi du).
• Mielikki, oihaneko jainkosa eta Tapioren emaztea.
• Tapio, oihaneko jainkoa eta Mielikkiren senarra.
• Tapio eta Mielikkiren seme-alabak:

• Annikki, basoaren eta amesgaiztoen jainkosa.
• Nyyrikki, ehizaren jainkoa.
• Tellervo, oihaneko jainkosa.
• Tuulikki, oihaneko animalien jainkosa.

• Pekko (edo Pellon Pekko), zerealen jainkoa, garagarra eta garagardoaren babeslea.
• Perkele, deabrua. Jatorriz trumoiarekin lotua zen, kristautasuna heldu arte. Perkunas eta Thorren baliokide zatekeen.
• Pellervo (edo Sampsa Pellervoinen), uztaren jainkoa.
• Päivätär, egunaren jainkoa, finlandierazko päivä (egun) hitzetik dator.
• Rahko, denboraren jainkoa.
• Surma, heriotza bortitzen pertsonifikatzea.
• Saunatonttu, saunaren jainkoa edo babeslea.
• Tuonetar, Tuoniren alaba eta emazteari ematen zaion izena.
• Tuoni, heriotzaren jainkoa, Tuonelako jauna.
• Tuoni eta Tuonetarren seme-alabak: minarekin, gaixotasunekin eta heriotzarekin lotzen dira. Hemen haietako batzuk:

• Kipu-Tyttö: "minaren neskatxa" izenekoa, eritasun hilgarrien jainkosa da.
• Kivutar, minduen jainkosa, sofrikarioaz errukitzen dena.
• Loviatar, Tuonelako jaunen alaba itsua eta bederatzi izurrien ama.
• Vammatar, sufrimentuaren eta eritasunaren jainkosa.

• Turisas, gerraren jainkoa. Eskandinabiar mitologiako Tyr edo germaniarreko Tîwaz jainkoen parekide izan daiteke.
• Vellamo, itsasoaren eta ekaitzen jainkosa eta Ahtiren emaztea.
• Vendemo (“uren ama”), uraren jainkosa.

• Ajatar (edo Ajattara), basoko izpiritu gaiztoa.
• Antero Vipunen, hildako erraldoia, jakituria sekretuen eta magiaren gordailua.
• Hiisi, hasieran oihan sakratu bati egiten zion erreferentzia, eta gerora bertako iratxo edo deabru bati.
• Iku-Turso, itsas piztia gaizto bat. Litekeena da Tursas jainkoaren aldaera bat izatea.
• Jumala, jainko baten izen generikoa. Aitzina zeruari edo jainkorasunari erreferentzia egiten ziola uste da, gerora taivas eta Ukkok ("zeru" hitza eta jainko nagusiaren izena, urrenez urren) arkaiko bihurtu arte. Beranduago krisauen jainkoaz mintzatzeko erabili zuten.
• Kotitonttu, etxearen babeslea.
• Lempo, emankortasunarekin eta maitasunarekin lotzen zen, kristautasunak deabru bihurtu zuen arte.
• Louhi, Phjola gobernatzen zuen sorgin boteretsua. Litekeena da Loviatarren aspektuetako bat izatea. Paper garrantzitsua du Kalevalan.
• Menninkäinen, izaki magikoa, iratxo bat.
• Näkki, aintzira, putzu eta zubietako izpiritu beldurgarria.
• Otso, hartzaren izpiritua.
• Pihatonttu, etxe-lurren babeslea.
• Piru, iratxoa edo deabrua.
• Tonttu, babeslea, jatorriz lur landuaren jagolea.

• Ilmarinen, errementari handia, zerua eraiki zuena. Jatorriz eguratsaren jainkoa omen zen, gero hilkor bihurtua. Sampoa, ugaritasunaren errota, sortu zuena izan zen.
• Joukahainen, Väinämöinen heroiaren arerioetako bat.

• Kave edo Kaleva: gizakien lehen buruzagia eta heroien aitalehena. Kalevala izena, gizakien herrialdea izendatzeko erabiltzen dena, hortik dator. "Kalevaren lurraldea" edo "Kalevaren ondorengoak" esan nahi du. Hau ere zeruko jainkoetako omen zen, gerora ilargi zikloari lotu zitzaiona

• Kalevanponka erraldoi bat, basoak erauzi eta larre ikaragarriak segaz berehala motz zitzakeena. Kalevipoeg estoniar heroiaren oso antzekoa da.
• Kullervo, antiheroi tragikoa. Ezbehar asko pairatu eta mendeku goseak itsuturik min asko eragin ondoren, bere buruaz beste egin zuen.
• Lemminkäinen (Ahti Saarelainen, Kaukomieli), ausarkeriak bultzaturik Tuonelara jaitsi eta bertan hil zen heroia. Amak, ordea, semeari bizia itzultzea lortu zuen.
• Väinämöinen, agure zahar jakintsua, ahots sendo eta magiaz betea zuena. Istoria askotako protagonista da eta Kalevalako pertsonaia nagusia.