Federica Montseny

Federica Montseny Mañé, ezaguna Fanny Germain ezizenez (Madril, 1905eko otsailaren 12a - Okzitaniako Tolosa, Frantzia, 1994ko urtarrilaren 14a) madrildar anarkista eta idazle kataluniarra izan zen. FAI eta CNT erakundeetako buruzagia. Bigarren Errepublikan, 1936-1937 urteetan, Osasun ministroa izatean aitzindaria izan zen, Espainian ministerio-kargu bat bete zuen lehen emakumea eta Mendebaldeko Europan lehenengoetakoa. 1939an erbestera joan behar izan zuen, Espainiako Gerra Zibilaren ondorioz. 1977an Espainiara itzuli zen, eta CNT erakundea bultzatzeko lanari ekin zion. Berrogeita hamar bat eleberri labur argitaratu zituen, erromantiko-sozialki sakonak, zehazki, proletarioko klaseko emakumeei zuzendutakoak, baita idatzi politiko, etiko, biografiko eta autobiografikoak ere, hala nola, Jaque a Franco, Mujeres en la cárcel, Pasión y muerte de los españoles en Francia eta El anarquismo.[1]

Federica Montseny


Q88220771 Itzuli

1936ko azaroaren 4a - 1937ko maiatzaren 17a
← Josep Tomàs i Piera (en) Itzuli - Jesús Hernández Tomás (en) Itzuli →
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakFederica Montseny Mañé
JaiotzaMadril, 1905eko otsailaren 12a
Herrialdea Espainia
Lehen hizkuntzakatalana
HeriotzaTolosa Okzitania, 1994ko urtarrilaren 14a (88 urte)
Hobiratze lekuaCimetière de Rapas (en) Itzuli
Familia
AitaJoan Montseny
AmaTeresa Mañe Miravet
Ezkontidea(k)Germinal Esgleas Jaume (en) Itzuli
Bikotekidea(k)
Hezkuntza
Hizkuntzakkatalana
gaztelania
Jarduerak
Jarduerakanarkista, idazlea, politikaria, saiakeragilea, anarkosindikalista, sindikalista eta haur literatura idazlea
InfluentziakTeresa Claramunt i Creus
KidetzaLanaren Konfederazio Nazionala
Mujeres Libres
Genero artistikoaeleberria
Sinesmenak eta ideologia
Alderdi politikoaMujeres Libres
IMDB: nm0600314 Find a Grave: 19492316 Edit the value on Wikidata

Juan Montseny Carret —Federico Urales izengoitia erabili zuen— eta Teresa Mañé Miravet —Soledad Gustavo goitizenaz ere ezaguna— anarkisten alaba zen, eta La Revista Blanca argitaratzen zuten,. mendearen lehen herenean Espainiako pentsamendu libertarioan nabarmendutako argitalpena, non berak ere lanak argitaratu zituen. 'Fanny Germain' izengoitia erabili zuen, eta harekin artikuluak argitaratzen jarraitu zuen Frantzian erbesteratuta bizi izan zen Francoren diktaduraren urteetan.

Biografia

Federica Montseny Mañé 1905eko otsailaren 12an jaio zen Madrilen, Juan Montseny Carret (alias Federico Ural) eta Teresa Mañé Miravet (alias Soledad Gustavo) anarkista eta editoreen alaba bakarra. [2][3]

Idazten hasi zen eta 1921ean, hamabost urte zituela, bere lehen eleberri laburra argitaratu zuen, Horas trágicas izenekoa.[4] 1923an, Solidaridad Obrera eta La Revista Blanca-n kolaboratzen hasi zen 1936ra arte.[5] Bere lehen eleberri luzea, La Victoria, 1925ean argitaratu zen.[6]

1930ean, Germinal Esgleas anarkosindialista zenarekin elkartu zen, eta hiru seme-alaba izan zituen: Vida (1933), Germinal (1938) eta Blanca (1942).[7]

Ibilbidea

Aktibismo anarkokosindikalista

1931n, CNT delakoan afiliatu zen, eta laster lortu zuen protagonismo nabarmena, besteak beste, zuen hizlari-dohainari esker. 1932an, propaganda-bira bat egin zuen Andaluzian barrena, eta gero Espainia osoan jarraitu zuen. Hurrengo urtean, Parisen parte hartu zuen, Casas Viejas gertakarien errepresioari buruzko protesta-mitin batean.[8]

Hala ere, 1936an lortu zuen protagonismorik handiena, CNTren Zaragozako Kongresuan parte hartu zuenean, komunismo libertarioari buruzko ponentzian parte hartuz eta itxierako mitineko hizlarien parte izanik.[9] Gerra piztu zenean, FAIren penintsulako batzordean eta CNTko batzorde nazionalean sartu zen. Bartzelonan egon zen 1936ko uztailaren 20an, eta geroago hauxe idatzi zuen:

“...eguna loriaz itzaltzen zen, suteen distiraren erdian, herri-garaipeneko egun bateko mozkortasun iraultzailean...laster hiria iraultzaren antzokia izan zen. Komentuen erasoan aritzen ziren emakumeek eta gizonek, barruan zegoen guztia erretzen zuten, dirua barne...[10]

Urte bereko azaroan Errepublikako Gobernuko Osasun eta Gizarte Laguntzako ministro izendatu zuten, eta kargu hori onartu egin zuen, nahiz eta antigobernalista eta hasierako zalantzak izan.[11] Horrela, Espainiako lehen emakume ministro eta Mendebaldeko Europako lehenengoetakoa bihurtu zen. Europako beste eskualde batzuetan bazeuden, hala nola, Aleksandra Kolontái (Sobietar Batasuna), Nina Bang (Danimarka), Miina Sillanpää (Finlandia) eta Margaret Bondfield (Erresuma Batua). Largo Caballeroren gobernuan izan zituen beste kideak Juan García Oliver (Justizia), Juan Peiró (Industria) eta Juan López (Merkataritza) izan ziren.

Federica Montseny Bigarren Errepublikako Osasun ministroa zela.

Gobernuko lana

Gobernuan izan zuen benetako lana mugatu egin zen, Francisco Largo Caballeroren gobernuko Osasun eta Gizarte Laguntzako ministro izan zuen agintaldiak ez baitzuen sei hilabete bete (1936ko azaroa - 1937ko maiatzaren erdialdea). Baina denbora-tarte labur horretan, haurrentzako harrera-lekuak, haurdunentzako jangelak, prostituzio-askatzaileak, minusbaliatuek egin zitzaketen lanbideen zerrenda eta Espainiako abortuaren legearen lehen proiektua antolatu zituen.[12][13][14] Umeentzako tokietatik, orduko umezurztegi deprimigarrien antzik izango ez zutenak, bat baino ezin izan zen ireki, eta bera Valentziatik gertu. Era berean, ez zen denborarik izan haurdun zeuden emakumeentzako elikadura osoa zaintzen zuten jantoki bat baino gehiago martxan jartzeko.

Bere beste proiektuetako bat ere ez zen gauzatu, eta, hala, abortoaren lege-proiektua, gobernuko beste ministro batzuek aurka egin zioten proiektua, bertan behera geratu zen 1937ko maiatzeko gertaerengatik gobernutik atera ondoren.

Gobernutik atera ondoren, Gobernuaren bitartez ezin zela aldaketa sakonik egin esan zuen, iraultza libertarioa izan zitekeela bide bakarra. José Antonio Primo de Riveraren heriotza-zigorraren kommutazioaren aurka bozkatu zuen, 1936ko azaroaren 19ko Ministroen Kontseiluan.

Federica Montseny Bartzelonan 1977an egin zen mitin batean.

Erbestea eta trantsizioa

Beste milaka espainiarrek bezala, Gerra Zibila amaitu zenean, Frantziara erbesteratu behar izan zuten. Han, polizia naziak eta frankistak jazarri zuen, eta estradizioa eskatu zuen, Frantziako agintariek ukatu eta Frantzia 1944an alemaniar okupaziotik askatu arte zaintzapeko askatasunean bizi izan zen. 1940an, erbestean zegoenean eta naziek Espainiako mugarainoko heldu zirenean, Montsenyk dokumentazio guztia suntsitu zuen. Gorde ahal izan zuen dokumentazioa entregatu egin zuen, Limogesen kartzelan egon zela, eta UGTk Okzitaniako Tolosan gordetako funtsen zati izatera pasatu ziren. 1982tik Francisco Largo Caballero Fundazioaren artxiboan daude, Alcalá de Henaresen.[15]

'Fanny Germain' izen frantsesa hartu zuen, eta haren azpian artikuluak argitaratzen jarraitu zuen. Toulousen kokatuta, bere ideien alde lan egiten jarraitu zuen, CNT eta Espoir bezalako egunkari anarkistak argitaratu eta zuzentzen eta Suedia, Mexiko, Kanada, Ingalaterra eta Italiara bidaiak egiten.

1977an, demokrazia Espainiara iritsi zenean, itzuli egin zen, eta CNTren eta anarkismoaren aldeko aktibismoarekin jarraitu zuen. Izugarrizko ospea izan zuen, hil zen arte. Azken urteotan, Gerra Zibila amaitu ondoren CNTri konfiskatutako ondare sindikala itzultzeko eskatu zion Estatuari, Moncloako Itunen eta Espainiako sistema politiko konstituzional ezarri berriaren aurka agertu zen.

Parisko Federica Montsenyren oroimenari eskainitako parkeko sarreretako bat, XIII. barrutiko Jeanne d'Arc kalean.

Aintzatespenak

Lanak

Eleberriak
  • Horas Trágicas (1920)
  • Amor de un día (1920)
  • Ana María (1920)
  • El amor nuevo (1920)
  • El juego del amor y de la vida (1920)
  • La mujer que huía del amor (1920)
  • La vida que empieza (1920)
  • Los caminos del mundo (1920)
  • María Magda (1920)
  • Maternidad (1920)
  • Vampiresa (1920)
  • Florecimiento (1925)
  • La victoria (1925)
  • Vida nueva (1925)
  • ¿Cuál de las tres? (1925)
  • Los hijos de la calle (1926)
  • El otro amor (1926)
  • La última primavera (1926)
  • Resurrección (1926)
  • El hijo de Clara (1927)
  • La hija del verdugo (1927)
  • El rescate de la cautiva (1927)
  • El amor errante (1927)
  • La indomable (1928)
  • La ruta iluminada (1928)
  • El último amor (1928)
  • Frente al amor (1929)
  • Sol en las cimas (1929)
  • El sueño de una noche de verano (1929)
  • La infinita sed (1930)
  • Sonata patética (1930)
  • Pasionaria (1930)
  • Tú eres la vida (1930)
  • El ocaso de los dioses (1930)
  • Aurora roja (1931)
  • Cara a la vida (1931)
  • El amor que pasa (1931)
  • Nocturno de amor (1931)
  • Una mujer y dos hombres (1932)
  • Amor en venta (1934)
  • Nada más que una mujer (1935)
  • Vidas sombrías (1935)
  • Tres vidas de mujer (1937)
  • Una vida (1940)
  • Amor sin mañana
  • La rebelión de los siervos
  • La sombra del pasado
  • Martirio
  • Nuestra Señora del Paralelo
  • Sinfonía apasionada
  • Una historia triste[18]

Beste lan batzuk
  • La mujer, problema del hombre (1932)
  • Heroínas (1935)
  • Buenaventura Durruti (1936)
  • In Memoriam of Comrade Durruti (1936)
  • La voz de la F.A.I. (1936)
  • El anarquismo militante y la realidad española (1937)
  • La incorporación de las masas populares a la historia: la Commune, primera revolución consciente (1937)
  • Anselmo Lorenzo (1938)
  • Cien días de la vida de una mujer (1949)
  • Jaque a Franco (1949)
  • Mujeres en la cárcel (1949)
  • El problema de los sexos: matrimonio, unión libre y amor sin convivencia (1950)
  • Pasión y muerte de los españoles en Francia (1950)
  • María Silva: la libertaria (1951)
  • El Éxodo: pasión y muerte de españoles en el exilio (1969)
  • Problemas del anarquismo español (1971)
  • Crónicas de CNT: 1960-1961 (1974)
  • Qué es el anarquismo (1974)
  • El éxodo anarquista (1977)
  • Cuatro mujeres (1978) Producciones Editoriales. ISBN 84-365-1385-1
  • Seis años de mi vida (1978)
  • Mis primeros cuarenta años (1987) Ed. Plaza & Janés, 1987. ISBN 84-01-35155-3
  • Cien días en la vida de una mujer. Instituto Cervantes (2019)

Erreferentziak
  1. http://singenerodedudas.com/blog/mujeres-precursoras-federica-montseny/
  2. Soriano Jiménez 2016.
  3. Federica Montseny Mañé en la Real Academia de la Historia
  4. «Montseny Mañé, Federica | Biblioteca Nacional de España» www.bne.es.
  5. Fuente, Santiago de la. «Federica Montseny Mañé, Portal Fuenterrebollo» www.fuenterrebollo.com.
  6. Cruz-Cámara, Nuria. (2015-07). «La Victoria: La mujer moderna a debate» La mujer moderna en los escritos de Federica Montseny.
  7. Mendia, Sebastià Sansó Cala. (2014-03-29). «"La ley del aborto de mi madre era demasiado moderna"» Diario de Mallorca.
  8. (Gaztelaniaz) Cervantes, Biblioteca Virtual Miguel de. «Federica Montseny i Mañé [editora (Madrid, 1905 - Toulouse, 1994) [Semblanza] / Ignacio C. Soriano Jiménez | Biblioteca Virtual Miguel de Cervantes»] www.cervantesvirtual.com (Noiz kontsultatua: 2023-05-25).
  9. ISSN https://www.cntvalladolid.es/media/pdf/congresosCNT/IVcongreso.pdf..
  10. Federica Montseny. .
  11. Redacción. Nace Federica Montseny, la primera mujer que llegó a ser ministra en España. .
  12. SER, Cadena. (2021-09-16). «La historia valenciana de Federica Montseny, la primera mujer ministra de España» cadena SER.
  13. Cristina. (2021-08-27). «Federica Montseny: la primera ministra de España, muy a su pesar» Ethic.
  14. Federica Montseny. .
  15. Beaumont, José F.. (14 de abril de 1982). La historia del movimiento obrero en el exilio, recogida en los archivos de la Fundación Largo Caballero. ISSN 1134-6582..
  16. «"Herstóricas Pioneras" Crowdfundingen parte hartu Verkamin» www.verkami.com (Noiz kontsultatua: 2023-05-25).
  17. (Gaztelaniaz) Madridiario. «Paseos urbanos con historia y mirada feminista» Madridiario (Noiz kontsultatua: 2023-05-25).
  18. Federica Montseny en BiblioRomance

Kanpo estekak
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.